بحران گازی قاره سبز امنیت غذایی جهان را به خطر انداخته است
دنباله غذایی بحران انرژی
بحران انرژی در اروپا، اثر دومینوواری بر صنایع مختلف گذاشته و صنایع مواد غذایی در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین قربانیان بحران گازی قاره سبز است. به گزارش بلومبرگ، تولیدکنندگان مواد غذایی در اروپا طی ماه‌های اخیر با افزایش شدید هزینه‌های اولیه و رشد انفجاری بهای گاز مواجه شده‌اند و شهروندان عادی - بالاخص در فقیرترین اقشار جامعه - زیر فشار قیمت‌های بالای محصولات غذایی در حال له شدن هستند. هر چند تحلیلگران معتقدند بدترین سناریوها در زمستان عملی می‌شوند و بحران موادغذایی در ابعاد گسترده‌تری خودنمایی خواهد کرد. اتحادیه اروپا اکنون تصمیم گرفته با بسته حمایتی جدیدی، از فشاری که هزینه‌های مواد اولیه، کود و انرژی بر کشاورزان وارد کرده، بکاهد. با این حال به نظر می‌رسد این اقدامات کافی نیستند و آن‌گونه که جان کمپ، ستون‌نویس رویترز می‌گوید، تنها راه چاره برای برون‌رفت از بحران کنونی انرژی و غذا، مداخله‌گری دولتی است.
اثر دومینووار بحران انرژی بر صنایع غذایی
به گزارش بلومبرگ، از کره گرفته تا تخم مرغ و شکر، بیشتر مواد خامی که نانوایان فرانسوی برای کروسان، بریوش، کروسان شکلاتی و دیگر خوراکی‌ها استفاده می‌کنند، با افزایش قیمت کامودیتی‌ها در سال گذشته، گران‌تر از قبل شده‌اند. همچنین شرکت‌های بخش مواد غذایی اکنون با بحران افزایش شدید قبوض انرژی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. این مساله ضربه‌ای مضاعف به تولیدکنندگان مواد غذایی است و مصرف‌کنندگانی که با بحران هزینه‌های زندگی روبه‌رو هستند، با جیب‌های خالی خود بیش از هر کسی آن را احساس می‌کنند. برای مثال در بریتانیا، بانک مرکزی انتظار دارد تورم در سال جاری به بیش از ۱۳درصد برسد؛ آن هم در شرایطی که خانوارهای بریتانیایی قرار است بیش از ۱۰درصد درآمد خود را صرف هزینه انرژی کنند و حالا با افزایش هزینه‌های مواد غذایی، فقر غذایی نیز در حال گسترش است.
رایان پیترز، مدیرعامل بریوش پاسکویر، که کارخانه مواد غذایی تحت مدیریتش با افزایش ۵۰درصدی هزینه گاز روبه‌رو شده، درباره افزایش هزینه‌های انرژی و مواد غذایی می‌گوید: «این اثر دومینویی است که با افزایش شدید قیمت انرژی پدیدار شده است. ما باید تلاش کنیم قیمت‌های خود را برای خرده‌فروشان کمی افزایش دهیم و متاسفانه فشار این وضعیت به مصرف‌کنندگان وارد می‌شود.» قیمت جهانی مواد غذایی در اوایل سال جاری میلادی رکورد زد، زیرا جنگ اوکراین باعث کوتاه شدن دست جهان از محصولات کلیدی اوکراین مانند گندم و روغن‌های گیاهی شد. اکنون برای چهارمین ماه پیاپی هزینه‌های جهانی برای غذا کاهش یافته است، اما بعید به نظر می‌رسد مصرف‌کنندگان از این کاهش، منفعت خاصی ببرند. دلیل این امر، بحران انرژی است که تولیدکنندگان مواد غذایی اروپا با آن مواجه شده‌اند. این شرکت‌ها در حال حاضر گاز، زغال سنگ و برق را به قیمت‌هایی چندین برابر سطوح عادی خریداری می‌کنند و هنوز شرایط بسیار بدتری برای آنها در پیش است. زمستان در راه است و روزهای تاریک و سرد زمستان در اروپا، تقاضا برای انرژی و بالاخص گاز، برای گرمایش و تولید برق را افزایش می‌دهد.
کونا هاک، سرپرست تحقیقات شرکت تجارت کالایی ED&F Man می‌گوید: «چه برشته کردن قهوه باشد یا درست کردن شکر از چغندر، شرکت‌های مواد غذایی تاکنون فقط در مورد افزایش قیمت مواد خام صحبت کردهاند. من فکر می‌کنم با افزایش قیمت انرژی، این شرکت‌ها با بدترین سناریوی ممکن روبه‌رو خواهند شد. زمستان امسال، زمین بازی را برای صنایع غذایی تغییر می‌دهد و هزینه‌های فرایند تولید به‌شدت افزایش خواهد یافت.» همچنین شرکت سودزاکر (Suedzucker)، بزرگ‌ترین تولیدکننده قند چغندر در اروپا، ابتدای سال جاری اعلام کرد که با افزایش قابل‌توجه هزینه مواد خام، انرژی و بسته‌بندی، تمام افزایش درآمد ۳ ماه نخست سال را از دست داده است. همچنین شرکت الاید بیکریز (Allied Bakeries) که با نان‌های مخصوص خود معروف است، در ماه ژوئن گفت که به‌رغم فروش خوب در ۳ماهه دوم، هزینه‌های ورودی بالاتر همچنان باعث تخریب حاشیه سود آنها می‌شود.
شرکت‌هایی که دانه‌های سویا، کلزا و آفتابگردان را به روغن‌های پخت‌و‌پز تبدیل می‌کنند، در حال کاهش تولید خود در بریتانیا و اروپا هستند و روند تولید خود را به مناطق دیگری که قیمت‌های انرژی پایین‌تری دارند، منتقل می‌کنند. داده‌های گروه صنعتی فدیول (Fediol) نشان می‌دهد فرآوری دانه‌های روغنی در بریتانیا و اروپا در ماه ژوئن ۲/ ۳درصد کاهش یافته و به پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۱۹ رسیده است.
ضرورت کمک‌های دولتی
چشم‌انداز بازار مواد غذایی به دلیل بحران انرژی و پیامدهای بی‌شمار آن به قدری وخیم شده که دولت‌ها برای نجات صنایع غذایی وارد عمل شده‌اند. اتحادیه اروپا هفته گذشته بسته کمکی ۱۱۰میلیون یورویی را برای حمایت از شرکت‌هایی که در بخش کشاورزی تحت تاثیر افزایش قیمت بذر، انرژی، کود و دیگر مواد خام قرار گرفته‌اند به تصویب رساند. احتمال اینکه کشورهای اروپایی و حتی غیراروپایی دیگر نیز چنین برنامه‌ای در پیش بگیرند، هر روز بیشتر از قبل می‌شود. مارگرته وستاگر، کمیسر ضد‌انحصارگرایی اتحادیه اروپا، می‌گوید: «بخش کشاورزی به‌شدت از افزایش قیمت انرژی و سایر هزینه‌های اولیه که به دلیل جنگ اوکراین و تحریم‌ها علیه روسیه، آسیب دیده است.
ما به همکاری با کشورهای عضو اتحادیه ادامه می‌دهد تا اطمینان حاصل کنیم اقدامات حمایتی می‌تواند به‌موقع، هماهنگ و موثر انجام شود.» در صورتی که کمبود گاز طبیعی باعث جیره‌بندی انرژی در اروپا شود، کارخانه‌های مواد غذایی که غالبا انرژی‌بر هم هستند، ممکن است مجبور به تعطیلی واحدهای تولیدی خود شوند. آلمان در حال حاضر در دومین مرحله طرح اضطراری ۳مرحله‌ای خود برای انرژی قرار دارد و مرحله سوم می‌تواند منجر به تعطیلی صنایع شود. بریتانیا نیز برنامه‌ای دارد که شامل کاهش یا قطع عرضه گاز به کارخانه‌هاست. این موارد بدترین سناریوها برای اروپا هستند و می‌توانند قیمت مواد غذایی را مجددا تا چند برابر افزایش دهند.
جان کمپ، ستون نویس رویترز، نیز در یادداشتی به وضعیت بحران انرژی و غذا پرداخته است و با انتقاد از دولت‌های غربی می‌گوید که تنها سازوکار بازار نمی‌تواند تضمین‌کننده عرضه کافی غذا و انرژی باشد. کمپ معتقد است حتی در صورتی که عرضه کافی نیز در بخش مواد غذایی ایجاد شود، به دلیل بحران انرژی، سازوکار بازار باعث افزایش بیشتر قیمت غذا می‌شود که فشار شدیدی به فقیرترین شهروندان می‌آورد. کمپ می‌گوید دولت‌ها با کنار گرفتن از این دو بخش و واگذاری کامل آن به مکانیسم‌های بازار، خطرات وجودی برای خود ایجاد کردهاند. دولتی که نتواند عرضه ثابت غذا و انرژی با قیمت مناسب را تضمین کند، احتمالا با ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی مواجه خواهد شد و بعید است بتواند به مدت زیادی در قدرت بماند.
قحطی و کمبود سوخت همیشه دغدغه ویژه طبقه حاکم در تمامی جوامع بوده و دولت‌های غربی اگر خواهان پابرجا ماندن خود و جلوگیری از شورش هستند، باید در بازار مداخله کند تا بتواند از فقرا و طبقه متوسط شهری محافظت کند. کمپ همچنین توصیه کرده است سیاستگذاران از ابزارهای اعمال کنترل قیمت، جیره‌بندی، تخصیص اجباری عرضه به مشتریان مشخص، در دسترس قرار دادن لوازم موردنیاز خانواده‌ها و مشاغل با قیمت پایین‌تر، پرداخت یارانه‌های مالی مستقیم و غیرمستقیم به خانواده‌های فقیر و کسب‌وکارهای کوچک استفاده کنند.
