تهران و مسقط چه اقداماتی در میدان هنگام انجام داده‌اند؟
پیشینه توافقات نفتی ایران ـ عمان
عمان در حوزه انرژی‌های فسیلی بازیگر متوسط و در عین حال قابل‌توجهی است. عمان بزرگ‌ترین تولیدکننده خاورمیانه‌ای نفت است که در عضویت اوپک نیست. این کشور دارای ۴/ ۵میلیارد بشکه ذخایر اثبات‌شده نفت و ۶۵۱میلیارد مترمکعب گاز طبیعی است. عمانی‌ها در مارس سال جاری تقریبا ۸۴۰هزار بشکه نفت در روز تولید کردند، در حالی که مصارف داخلی محصولات نفتی این کشور تقریبا ۲۰۰هزار بشکه در روز است که بیشتر این مصارف در داخل تولید می‌شود. مشتری‌های اصلی نفت عمان، چین و هندوستان هستند که به‌تازگی هندی‌ها بر میزان واردات خود از عمان افزوده‌اند. ایران و عمان در حوزه‌های متنوعی در بخش انرژی از قبیل ساخت نیروگاه و پروژه‌های پایین‌دستی سابقه همکاری دارند. با این حال دو موضوع قابل‌توجه در حوزه نفت و گاز طبیعی به عنوان موضوعات اصلی همکاری میان عمان و ایران مطرح بوده است. شاید مهم‌ترین مورد میدان مشترک نفت و گاز هنگام (بوخای غربی در عمان) میان ایران و عمان بوده است که سابقه طولانی دارد.
میدان نفت و گاز هنگام
میدان نفتی هنگام میدان مشترک بین ایران و عمان است که در تنگه هرمز در بخش شرقی خلیج فارس و ۴۵کیلومتری جزیره قشم واقع شده و حدود ۸۰درصد در آب‌های ایران و ۲۰درصد دیگر آن در آب‌های کشور عمان قرار گرفته است. هنگام دارای نفت فرار با درجه API ۴۲ است و نفت خام درجای آن بیش از ۷۰۰میلیون بشکه و گاز طبیعی درجای آن حدود ۲تریلیون فوت مکعب است. این میدان در طرف عمانی بوخای غربی نامیده می‌شود و بخشی از بلوک ۸ میادین نفت و گاز عمان است. حفر نخستین چاه اکتشافی این میدان در طرف عمانی در سال ۱۹۷۶ انجام شد، زمانی که تصور می‌شد این میدان صرفا دارای ذخایر و میعانات گازی است و به همین دلیل در آن زمان در دسته غیر‌اقتصادی طبقه‌بندی و رها شد. وجود ذخایر قابل‌توجه نفت و گاز حاوی میعانات در این میدان در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ و پس از حفاری‌های مطالعاتی بیشتر در بخش عمانی به اثبات رسید و بهره‌برداری از میدان در سال ۲۰۰۹ شروع شد.
حفر چاه‌های مطالعاتی بیشتر در میدان هنگام
در سال ۱۹۹۳ میلادی ایران عملیات اکتشافی یک لرزه‌نگاری سه‌بعدی جدید در میدان انجام داد و در نهایت در سال ۲۰۰۶ میلادی چاه هنگام در بخش شمالی (طرف ایران) حفر شد. ایران در سال ۲۰۱۰ با حفر ۳ حلقه چاه و مجموعا ۹ حلقه چاه نفت و گاز، بهره‌برداری خود را در این میدان تکمیل و سکوی بهره‌برداری هنگام را عملیاتی کرد. ایران همچنین یک خط لوله دریایی به طول ۴۰کیلومتر برای انتقال نفت فوق‌سبک میدان هنگام به تاسیسات سلخ در جزیره قشم و سپس به گورزین و سرزمین اصلی ایجاد کرد. تولیدات میدان هنگام نهایتا در پالایشگاه بندرعباس مورد مصرف قرار می‌گیرد. بنا بر اظهارات مقامات ایرانی، میزان تولید این میدان در آغاز بهره‌برداری معادل ۱/ ۱میلیون مترمکعب گاز و ۱۶هزار بشکه نفت بوده است. با‌این‌حال، با وجود اینکه مقامات وزارت نفت در ایران بر این باور بودند که تولید نفت این میدان در آینده به ۲۵هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد، این مقدار در حال حاضر بنا بر تماس‌ها با کارشناسان شرکت نفت فلات قاره ایران به حدود ۴هزار بشکه کاهش یافته است. همچنین میزان تولیدات گاز میدان نیز کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد.
چنانچه گفته شد میدان بوخای غربی در مجموعه بلوک
۸ میادین نفت و گاز عمان واقع است. این میادین که بهره‌برداری و توسعه آن‌ها در سال ۲۰۰۸ به شرکت‌هایDNO و LG واگذار شد، در سال ۲۰۱۴ روزانه نزدیک به ۱۶۰۰۰ بشکه نفت تولید کردند. در حالی که این رقم به کمی بیش از ۸هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۵ و ۵ هزار و ۳۰۰ بشکه در روز در سال ۲۰۱۶ و اندکی بیش از ۴ هزار و ۴۰۰ بشکه در روز در سال ۲۰۱۷ افت کرده است. در سال ۲۰۱۹ مشارکت کره‌ای ـ نروژی با پایان مدت قرارداد میدان را به شرکت تازه‌تاسیس عمانی Musandam Oil & Gas Company (MOGC) انتقال داد. با این حال در آن سال شرکت بهره‌بردار عمانی خبر از برنامه‌ای ۵ساله برای بررسی‌های وضع موجود میدان و مطالعات و توسعه و بهره‌برداری داد. بر اساس آنچه از منابع مختلف در خصوص ملاقات‌های مقامات دو کشور ایران و عمان در ارتباط با بهره‌برداری از ذخایر میدان مشترک هنگام استنباط می‌شود، دو کشور قصد دارند در گام اول نسبت به تشکیل کمیته فنی برای برداشت صحیح از این میدان نفت و گاز اقدام کنند. گزارش‌های اولیه حکایت از تمایل دو طرف برای توسعه مشترک میدان دارد. با این حال شرایط تحریمی حاکم بر اقتصاد نفت ایران کار را برای انجام سرمایه‌گذاری و تولید مشترک پیچیده می‌کند. همچنین وجود زیرساخت‌های تولید، انتقال و غیره در دو طرف میدان نفتی که به صورت مستقل طراحی و ساخته شده‌اند، ممکن است در شمار چالش‌های فنی این تصمیم باشد.
