«دنیای اقتصاد» فرصتهای گسترش روابط نفتی با ونزوئلا برای صنعت نفت ایران را بررسی کرد
فصل تازه همکاری نفتی تهران - کاراکاس
سفر مادورو به تهران و سند همکاری راهبردی ۲۰ساله
سفر نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا و هیات بلندپایه سیاسی و اقتصادی همراهش به تهران به دعوت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به امضای سند جامع همکاری‌‌‌‌های راهبردی ۲۰ساله میان دو کشور منجر شد. رئیسی پس از امضای این سند جامع همکاری‌‌‌‌های راهبردی اظهار کرد که امروز دو کشور همکاری‌‌‌‌های سازنده‌‌‌‌ای در حوزه انرژی، ساخت نیروگاه‌‌‌‌های حرارتی، تعمیر و اورهال پالایشگاه‌‌‌‌های ونزوئلا، صادرات خدمات فنی و مهندسی، عرصه‌‌‌‌های اقتصادی و کشاورزی با یکدیگر دارند. مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا نیز به عرصه‌‌‌‌های متنوع همکاری میان دو کشور از جمله در عرصه‌‌‌‌های نفت، گاز، پالایشگاه و پتروشیمی اشاره کرد.
مادورو پیش از سفر به تهران نیز از ایران به دلیل انتقال محموله‌‌‌‌های سوخت به‌شدت موردنیاز به کشورش تقدیر کرد و یادآور شد در زمانی که ونزوئلا به دلیل تحریم‌‌‌‌ها در بحرانی فلج‌‌‌‌کننده به سر می‌‌‌‌برد، ایران با ارسال بنزین به این کشور، تلاش کرد تا کمی وضعیت بحرانی این کشور را بهبود ببخشد. او در گفت‌‌‌‌وگو با هیسپان تی‌‌‌‌وی به تهدیدهای آمریکا علیه این نفتکش‌‌‌‌ها و خدمه آنها اشاره داشت و خاطرنشان کرد که این محموله‌‌‌‌ها باعث تقویت ونزوئلا و آماده‌‌‌‌سازی آن برای آغاز احیای صنعت و اقتصاد ملی نفت شد. نیکلاس مادورو در این سفر همچنین ملاقاتی با جواد اوجی، وزیر نفت داشت و در توییتر خود گفت که در دیدار با اوجی، راه‌‌‌‌هایی برای تحکیم روابط برادرانه و همکاری در مسائل انرژی به بحث گذاشته شده است.
در واقع، به نظر می‌رسد با سفر مادورو به تهران و امضای سند جامع همکاری‌‌‌‌های راهبردی میان دو کشور، همکاری‌‌‌‌های حوزه نفت و پتروشیمی میان ایران و ونزوئلا که تحت سخت‌‌‌‌ترین تحریم‌‌‌‌های نفتی ایالات متحده قرار دارند، وارد فاز تازه‌‌‌‌ای شده است. ونزوئلا دارای بزرگ‌ترین ذخایر اثبات‌شده نفت خام در سراسر جهان است، اما تحت تحریم‌‌‌‌های ایالات متحده صنعت انرژی این کشور در کنار دیگر بخش‌‌‌‌های اقتصاد این کشور با فروپاشی کامل مواجه شد. کاراکاس در حوزه انرژی، یک کشور وابسته محسوب می‌شود و خروج شرکت‌های آمریکایی و اروپایی تقریبا به تعطیلی کامل صنعت نفت این کشور منجر شد. اکنون ایران می‌تواند با گسترش همکاری در صنعت انرژی، علاوه‌بر کمک‌‌‌‌رسانی به ونزوئلا از طریق صادرات هر چه بیشتر میعانات گازی و سوخت، فرصت بسیار خوبی برای شرکت‌های ایرانی در زمینه خدمات عملیات نفتی، تعمیر و بازسازی پالایشگاه‌‌‌‌ها و زیرساخت‌‌‌‌های انرژی، انتقال و صادرات نفت خام ونزوئلا ایجاد کند.
تحویل دومین نفتکش ساخت ایران به ونزوئلا
در جریان سفر رئیس‌جمهور ونزوئلا به ایران، مراسم تحویل دومین کشتی نفتکش آفراماکس که محصول شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا) است، با حضور رئیسی و مادورو برگزار شد. نفتکش آفراماکس ۲ که در این مراسم به ونزوئلا تحویل داده شد، دومین نفتکش ساخت ایران است که به این کشور تحویل داده می‌شود. این کشور آمریکای لاتین، مجموعا سفارش ساخت ۴ نفتکش به ایران داده و برای هر کدام از آنها ۲۴۰میلیون دلار به ایران می‌دهد.
این نفتکش جدید توانایی حمل ۱۱۳هزار تن نفت خام، معادل ۷۵۰هزار بشکه را داراست. ابراهیم رئیسی همچنین در این مراسم عنوان کرد که ایران دو نفتکش دیگر را نیز پس از تکمیل ساخت به ونزوئلا تحویل می‌دهد. ونزوئلا به‌‌‌‌رغم آنکه کشوری غنی از منابع نفتی است، اما ناوگان دریایی بسیار ضعیفی برای انتقال نفت خود دارد؛ زیرا در دورانی که هنوز مورد محاصره اقتصادی و تحریم نفتی قرار نگرفته بود، به تانکرهای شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و چینی متکی بود. در سال‌های اخیر و بالاخص در دو سال گذشته، ناوگان نفتکش‌‌‌‌های ایرانی به ونزوئلا کمک کرده است تا نفت خود را به بازارهای آسیایی، ایران و چین صادر کند. در شرایطی که اکنون آمریکا برای پر کردن حفره ناشی از تحریم روسیه در بازار نفت، چشم امید به نفت ونزوئلا دارد، احتمالا کاراکاس به‌زودی شاهد افزایش تولید و صادرات طلای سیاه خود باشد و این امر فرصت درخشانی برای گسترش فعالیت ناوگان نفتکش‌‌‌‌های ایرانی ایجاد می‌کند. ضمن آنکه تلاش ونزوئلا برای کاهش وابستگی به خارج نیز احتمالا در آینده تقاضا برای سفارش ساخت و خرید نفتکش از ایران را افزایش خواهد داد.
فرصت نوسازی صنعت پالایشی ونزوئلا توسط شرکت‌های ایرانی
همکاری‌‌‌‌های انرژی ایران و ونزوئلا از زمان هوگو چاوز دائما رو به افزایش بوده است. ایران در پروژه‌‌‌‌های بسیاری برای بازسازی و اورهال پالایشگاه‌‌‌‌های ونزوئلایی در سالیان اخیر مشارکت داشته است. با توجه به عقب‌مانده بودن صنعت نفت ونزوئلا از نظر دانش فنی و عملیاتی و همچنین محدودیت‌های شدید این کشور برای تامین قطعات موردنیاز خود از خارج و عدم‌امکان ساخت آنها در این کشور، کاراکاس عملا برای تقویت و بازسازی صنعت نفت و پالایشی خود به مشارکت پیمانکاران ایرانی نیاز دارد. کما اینکه ایران در ماه اردیبهشت قراردادی ۱۱۰میلیون‌یورویی برای تعمیر و توسعه پالایشگاه ال‌پایتو در ونزوئلا امضا کرد و اوایل خرداد نیز اعلام شد که به‌زودی نوسازی مجتمع ۲پالایشگاهی پاراگونا، با ظرفیت پالایشی ۹۵۵هزار بشکه نفت خام در روز نیز توسط متخصصان ایرانی انجام می‌شود.
پاراگونا یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌‌‌‌های جهان محسوب می‌شود که تنها با ۱۷درصد از ظرفیت خود فعال است؛ اما حالا با اقدام شرکت‌های دولتی ایرانی، نیروی کار و متخصص ایران تا سال آینده در ونزوئلا مستقر خواهد شد تا عملیات نوسازی این پالایشگاه بزرگ را آغاز کند. شرکت‌های ایرانی پیش‌تر نیز قطعاتی برای راه‌‌‌‌اندازی مجدد یک واحد تولید بنزین به این پالایشگاه عرضه کرده بودند. صنعت نفت و بالاخص بخش پالایشی ونزوئلا، تحت‌تاثیر سو‌ءمدیریت، تحریم‌‌‌‌های بسیار شدید، عدم‌سرمایه‌گذاری کافی و فروپاشی اقتصادی این کشور، در سال‌های اخیر ویران شده است. این ویرانی در بخش زیرساخت‌‌‌‌های نفتی ونزوئلا چشمگیر بوده و حالا دولت این کشور پس از عبور از فاز بحرانی و دستیابی به ثباتی نسبی، برای بازسازی و نجات صنعت نفت خود به همکاری ایران نیاز دارد.
کاراکاس، مشتری قابل‌اعتماد نفتی
سمت دیگر همکاری‌‌‌‌های نفتی ایران و ونزوئلا در زمینه تجارت و مبادله نفت، میعانات گازی و سوخت است که پتانسیل بالایی برای تقویت صنعت نفت و اقتصاد هر دو کشور دارد. ونزوئلا تحت تحریم‌‌‌‌های نفتی آمریکا تقریبا تمامی سهم خود در بازار نفت را از دست داد و این مساله همزمان با بحران کووید-۱۹ باعث شد تا کاراکاس در تامین بنزین موردنیاز خود نیز با وضعیتی بحرانی دست و پنجه نرم کند. در آن زمان اعزام نفتکش‌‌‌‌های ایرانی حامل بنزین، نقطه آغازی برای فصل جدید همکاری‌‌‌‌های طرفین شد.
پس از ارسال بنزین برای کاراکاس، ایران و ونزوئلا بر سر یک قرارداد سوآپ به توافق رسیدند که در آن شرکت نفت دولتی ونزوئلا میعانات گازی ایران را برای رقیق کردن و فرآوری نفت فوق‌سنگین صادراتی خود دریافت کند. از آن زمان به بعد، ونزوئلا چند محموله میعانات گازی از ایران دریافت کرده تا بتواند از طریق مخلوط کردن آن با شاخص نفت فوق‌سنگین خود، نفت خود را مناسب صادرات به بازارهایی مانند چین کند. همچنین این کشور از اواخر ماه اردیبهشت واردات نفت خام سنگین از ایران را برای تغذیه پالایشگاه‌‌‌‌های داخلی خود آغاز کرده است.
در واقع، با توجه به آنکه ونزوئلا با کمبود متناوب سوخت مواجه است و تولید نفتی بسیار محدود و اندکی دارد که قاطبه آن شاخص‌‌‌‌های نفتی بسیار سنگینی هستند که مناسب خوراک پالایشگاه‌‌‌‌های این کشور نیستند، ایران در ماه‌‌‌‌های اخیر نقشی کلیدی در تامین خوراک موردنیاز پالایشگاه‌‌‌‌های این کشور داشته است. ونزوئلایی‌‌‌‌ها به دنبال تامین گریدهای متوسط و سبک نفت خام برای پالایشگاه‌‌‌‌های خود است و ایران می‌تواند با ادامه عرضه نفت به این کشور از یک‌سو صادرات خود را افزایش دهد و از طرف دیگر نیز به گسترش عملیات پالایشگاه‌‌‌‌های ونزوئلایی که برای عملیات خود به کمک‌‌‌‌های فنی و قطعات تامین‌شده از سوی ایران متکی هستند، کمک کند تا بنزین و گازوئیل بیشتری تولید کنند. لازم به ذکر است که تعمیر و نوسازی پالایشگاه‌‌‌‌های ونزوئلا توسط ایران که در بسیاری از موارد نیاز به تغییر نوع خوراک نفتی خود دارند، پتانسیل بالقوه بزرگی را برای افزایش صادرات نفت ایران برای خوراک پالایشگاه‌‌‌‌های ونزوئلایی فراهم می‌کند تا بازاری دائمی برای نفت خام ایران در دوران‌‌‌‌های تحریمی و غیرتحریمی ایجاد کند.
در حال حاضر که آمریکا در تلاش است تا با تضعیف رژیم تحریم‌‌‌‌های نفتی علیه ونزوئلا، نفت این کشور را به بازار برگرداند، این کشور به میعانات گازی برای رقیق کردن نفت فوق‌سنگین خود نیاز بیشتری خواهد داشت. این امر موقعیت خوبی برای ایران ایجاد می‌کند تا بتواند صادرات میعانات گازی به این کشور را افزایش دهد. همچنین ایران می‌تواند از محصولات پالایشی این کشور که مصرف داخلی چندانی در ونزوئلا ندارند و امکان صادرات آنها نیز به دلیل تحریم‌‌‌‌ها برای کاراکاس میسر نیست، استفاده کند و فرآورده‌‌‌‌هایی مانند سوخت جت را که به‌شدت در ایران موردنیاز است از پالایشگاه‌‌‌‌های این کشور دریافت کند.
