خطای سیاستی موجب ادامه رشد قیمتها شد
راهحل بحران جهانی قیمت سوخت
بهای بنزین رکوردزنیهای پیدرپی را تجربه کرده و همین هفته پیش جی پی مورگان هشدار داد احتمال دارد قیمت بنزین کالیفرنیا که در حال حاضر هر گالن بیش از ۶ دلار است تا پیش از پایان تابستان به همه ایالتهای آمریکا تسری یابد و متوسط قیمت خردهفروشی این کشور را از این مرز عبور دهد. با این حال برخی دیگر این پیشبینی را افراطی میدانند و میگویند پیش از آنکه میانگین قیمتی به ۶ دلار برسد، تقاضا به دلیل گرانی یا یک رکود اقتصادی تخریب خواهد شد و بنابراین، چنین سناریویی دور از ذهن است. جولین لی، تحلیلگر بلومبرگ در گزارشی تازه میگوید تا وقتی تقاضا پایین نیاید (که دادهها نشان از افزایشی بودن آن دارد)، قیمتهای سوخت به رشد خود ادامه میدهند. او معتقد است سیاستگذاری غلط مبنی بر کاهش مالیات و عوارض بر سوخت موجب بدتر شدن شرایط شده چراکه مصرفکنندگان به خرید بیشتر تشویق میشوند.
پافشاری بر سیاست اشتباه
به گفته جولین لی، بازار نفت خطاب به مصرفکنندگان فریاد میکشد که مصرف سوختشان را کنترل کنند. با این حال، دولتها هر کاری که بتوانند میکنند تا مردم را به خرید، خرید و خرید بیشتر تشویق کنند. اما در این مبارزه شاید فقط یک برنده وجود داشته باشد و آن نمایندگان منتخب یا مردم نیستند. در مارس و بلافاصله بعد از اینکه دولت بریتانیا اعلام کرد عوارض سوخت را برای یک سال کاهش میدهد، خاویر بلاس، از نویسندگان بلومبرگ، گفت دولتها با تشویق و نه کاهش تقاضای سوخت در حال پیش گرفتن سیاستهای انرژی غلطی هستند. شواهد برای اشتباه بودن چنین سیاستی بیشتر شده است اما دولتها هیچ کاری برای جبران اشتباهاتشان نمیکنند. اگر هم کاری میکنند، فقط شرایط را بدتر میکنند.
بهای بنزین و دیزل در پمپها در سراسر جهان در حال رسیدن به رکوردهای تازهای است. در آمریکا برای نخستین بار قیمت بنزین در همه ۵۰ ایالت این کشور در هفته گذشته از ۴ دلار بر گالن عبور کرد و تازه هنوز اوج فصل رانندگی در تابستان شروع هم نشده است. متوسط قیمت بنزین برای هر دو سوخت بنزین و دیزل از اوجهای قبلی در دوره جهش بهای جهانی نفت در سال ۲۰۰۸ بالاتر است. در بریتانیا هم با وجود کاهش ۵ پنس در هر لیتری عوارض سوخت که از اواخر ماه مارس اعمال شد، رکوردهای ناخوشایندی رقم میخورد. در واقع میتوان گفت ۶ پنس کاهش اتفاق میافتد، چراکه ۲۰درصد مالیات ارزش افزوده نیز علاوه بر عوارض سوخت اعمال میشود. با این حال، منافع این کاهش عوارض کوتاهمدت بود. فشارهای زمینهای عرضه و تقاضا زودتر از انتظار قیمت هر دوی این سوختها را به بالای سطوح قبل از کاهش عوارض رسانده است.
مشکل این است که انبارهای سوختی در پایینترین سطوح چندساله هستند. انبارهای محصولات میانتقطیری که شامل دیزل، نفت گرمایشی و سوخت جت میشوند، در سراسر کشورهای توسعهیافته سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه (OECD) در پایان ماه مارس به پایینترین سطح از بیش از ۱۲ سال قبل رسیده است. اگر دولتها نیازمند شواهد بیشتری از این هستند که عرضه سوخت حملونقل کم است، باید به اختلاف بین قیمت سوخت قراردادهای نقدی و آتی نگاهی بیندازند. ساختار وارونگی(backwardation) در بازارهای سوخت جادهای نشانگر کمبود فوری عرضه است.
مسکن موقت برای رانندگان
دولتها در سراسر جهان به جای آنکه به این نکته برسند که تقاضای سوخت باید پایین آورده شود، هر کاری که بتوانند مانند کاهش مالیات، حفظ یارانه یا انتقاد از خردهفروشانی که گویا نتوانستهاند کاهش مالیات را به طور کامل اعمال کنند، انجام میدهند تا مصرف را بالا ببرند. در واشنگتن لایحهای مورد بحث است که فروش سوختی را غیرقانونی میکند که با قیمت «غیرمنصفانه بیش از حد» و استثمارگرانه عرضه میشود. در همین حال در لندن، کوازی موارتنگ وزیر اقتصاد بریتانیا خردهفروشان سوخت را به «قیمت منصفانه» دعوت کرد و هشدار داد سازمان رقابت و بازارها (CMA) درگیر این موضوع شده است. کاهش قیمتهای سوخت با وجود پرطرفدار بودن، فقط وضعیت را بدتر خواهد کرد، چراکه تقاضا برای سوخت حملونقل را در طول تابستان در نیمکره شمالی افزایش خواهد داد. علاوه بر این، درد فقط محدود به حملونقل جادهای نخواهد بود. کاملا محتمل است که شرکتهای هواپیمایی در ماههای پیشرو اضافهبها را بازگردانند. در واقع، شرکت پرتغالیTAP همین حالا قصد دارد قیمت را بالا ببرد و خاطرنشان کرد: «افزایش قیمت پروازها در کوتاهمدت غیرقابلاجتناب است.»
کاهش مالیات در سوخت خردهفروشی، آنچنان که بریتانیا و دیگر کشورها انجام دادند، تخفیفهای کوچک و بسیار موقتی را برای رانندگان فراهم میکند. اما با مقرونبهصرفهتر کردن سوخت، تقاضا نسبت به شرایط عکس آن، تحریک میشود. این کار بهسادگی فشار را بر زنجیره عرضه که صدای آن هم درآمده افزایش میدهد و قیمت پیش از مالیات را بالا میبرد و بهسرعت هرگونه سود مصرفکنندگان از کاهش مالیات را پاک میکند. با وجود آنکه دردناک و کمطرفدار است، اما دولتها باید به بازار اجازه دهند کار کند. کسانی که به کمک نیاز دارند باید به طور خاص مورد هدف قرار گیرند، خواه افراد فعال در حوزه حملونقل باشند یا افراد با رفاه کمتر. قیمت سوخت به رشد خود ادامه میدهد، مگر اینکه تقاضا پس از تخریب متناسب با عرضه موجود شود. کاهش قیمت در پمپبنزینها از طریق کاهش مالیات صرفا درد را طولانیتر میکند.
پیشبینی قیمت بنزین
متوسط قیمت بنزین در روز گذشته در آمریکا ۵۹۹/ ۴دلار بر گالن بود. بر اساس دادههای AAA، ایالت کالیفرنیا با قیمت هر گالن بنزین عادی ۰۶۶/ ۶دلار بالاترین بها را میان ایالتهای این کشور دارد. سهشنبه هفته گذشته بود که قیمت بنزین در این ایالت به بالای ۶ دلار رسید و چند ایالتی که هنوز زیر ۴دلار قیمت داشتند نیز از این مرز عبور کردند. جیپی مورگان با اظهارنظری جنجالی و نگرانکننده برای مصرفکنندگان گفته قیمت متوسط بنزین در آمریکا ممکن است تا قبل از پایان تابستان از ۶ دلار عبور کند. این پیشبینی در حالی مطرح شده که پس از تهاجم روسیه به اوکراین بهای قیمت بنزین در آمریکا رکوردهای تاریخی را جابهجا کرده است.
ناتاشا کانوا، رئیس پژوهش بازارهای جهانی نفت و کامودیتی در جی پی مورگان به سیانان گفت: «ریسک واقعی وجود دارد که هر گالن بنزین تا آگوست به بیش از ۶ دلار برسد.» او افزود: «با انتظار از تقاضای بالا در فصل رانندگی، قیمت خردهفروشی در آمریکا میتواند تا ۳۷درصد دیگر تا آگوست رشد کند.» با این حال مهم است که بدانیم این فقط یک پیشبینی است و دیگران در این صنعت در این باره تردید دارند و میگویند صرفا به این دلیل که برخی آمریکاییها احتمالا از خرید بنزین ۶دلاری خودداری میکنند و کمتر رانندگی میکنند. اندی لیپو، رئیس Lipow Oil Associates در این مورد گفت: «دشوار است که بنزین به ۶ دلار برسد.» او همچنین عنوان کرد: «پیش از اینکه به آنجا برسیم، تخریب تقاضای قابلملاحظهای نه فقط اینجا بلکه سراسر جهان خواهیم داشت.» پاتریک دی هان، رئیس تحلیل نفتی در GasBuddy همین نظر را تکرار کرد و گفت: «من شخصا فکر میکنم قبل از اینکه متوسط ملی بنزین به ۶ دلار برسد، با یک رکود مواجه میشویم.»