عرضه نفت ایران، تنها عامل باقی‌ماندن بهای طلای‌سیاه در محدوده فعلی است
قیمت نفت در جاده یک طرفه؟
با روند فعلی رشد تقاضا و افزایش آهسته عرضه، بهای نفت راهی جز بالاتر رفتن ندارد. مساله اینجاست که اگر آن‌طور که مصرف‌کنندگان می‌‌‌خواهند، تولیدکنندگان اقدام به افزایش سریعتر عرضه کنند، هم ظرفیت عرضه مازاد بیش از پیش کاهش می‌‌‌یابد و هم بازار نفت به دلیل آسیب‌‌‌پذیری در مقابل ریسک‌‌‌های ژئوپلیتیک در مواقعی از سال ۲۰۲۲ ممکن است حرکت پرشی به سمت بالا داشته باشد. ظرفیت عرضه مازاد در سال‌جاری میلادی بین ۶/ ۲ تا ۶/ ۳میلیون بشکه در روز پیش‌بینی می‌شود؛ این رقم برای اوپک‌‌‌پلاس هم حدود ۲/ ۱میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود. با فرض گرفتن این برآوردها، تنها یک اختلال عرضه در لیبی میتواند ظرفیت مازاد اوپک‌‌‌پلاس را به صفر نزدیک کند؛ چنین شرایطی یعنی تحقق سطوح بسیار بالای قیمت نفت. با این حال، به عقیده تحلیلگران قیمت‌های بسیار بالای سه‌‌‌رقمی دوامی نخواهد داشت؛ چراکه چنین امری باعث تخریب تقاضا و تشویق به سرمایه‌گذاری بیشتر برای تولید خواهد شد. در این میان، موسسه HFIR در پاسخ به پرسشی درباره سه عامل نزولی بازار نفت می‌‌‌گوید: «ایران، ایران، ایران.» بر این اساس، بازار نفت برای اینکه در محدوده ۸۵ تا ۹۵دلاری باقی بماند به توافق هسته‌‌‌ای و بازگشت ایران به بازار جهانی نیاز دارد.
نفت به ۹۱دلار رسید
بهای نفت روز جمعه روند افزایشی داشت و در آستانه ثبت ششمین هفته پیاپی صعودی خود بود؛ چراکه نگرانی‌ها در مورد محدودیت عرضه همزمان با رشد تقاضای سوخت شدت یافته است. در همین حال، تولیدکنندگان اوپک‌‌‌پلاس احتمالا در جلسه روزهای آینده خود مجددا به ادامه روند افزایش تدریجی تولید رای خواهند داد. بهای نفت برنت روز پنج‌شنبه باز هم رکوردشکنی کرد و توانست از ۹۱دلار بر بشکه عبور کند که سطح جدیدی در اوج هفت‌‌‌ساله محسوب می‌شود. قیمت نفت برنت دیروز ساعت ۱۵:۴۵ به وقت تهران با حدود یک‌درصد رشد به ۱۸/ ۹۰دلار بر بشکه رسید. وست تگزاس اینترمدییت هم همزمان در سطح ۲۹/ ۸۷دلار در هر بشکه معامله شد. بهای نفت از ابتدای سال‌جاری میلادی حدود ۱۵درصد رشد کرده است؛ زیرا تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک بین روسیه، به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان و تامین‌‌‌کننده کلیدی گاز طبیعی به اروپا و غرب بر سر اوکراین بالا گرفت. همزمان تهدید حوثی‌‌‌های یمنی نسبت به تکرار حملات به تاسیسات نفتی امارات متحده عربی هم نگرانی را در مورد تامین انرژی افزایش داده است.
تاتسوفومی اکوشی، اقتصاددان ارشد «نامورا سکیوریتیز» درباره وضعیت بازار نفت به خبرگزاری رویترز گفت: «با عبور برنت از سطح ۹۰دلار، اندکی فروش به دلیل احساس رضایت (برخی معامله‌‌‌گران) را مشاهده می‌کنیم، اما وقتی قیمت‌ها کمی بریزد، سرمایه‌گذاران مجددا اقدام به خرید می‌کنند؛ چراکه آنها به‌‌‌دلیل افزایش تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک نسبت به اختلالات عرضه احتمالی محتاط باقی می‌‌‌مانند.» اوپک و متحدانش دوم فوریه (چهارشنبه، ۱۳ بهمن) برای تعیین عرضه خود در ماه بعد جلسه برگزار می‌کنند. به گفته برخی منابع نزدیک به این ائتلاف، اوپک‌‌‌پلاس احتمالا به برنامه فعلی خود (افزایش ۴۰۰هزار بشکه در روز) برای ماه مارس پایبند بماند.
افزایش تولید باعث رشد قیمت نفت می‌شود؟
ابتدا ممکن است عجیب به‌‌‌نظر برسد که چگونه افزایش تولید میتواند به قیمت‌های بالا منجر شود. اما باید در نظر داشت که رشد تدریجی عرضه از سوی اوپک‌‌‌پلاس و تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا باعث کاهش ظرفیت تولید مازاد در جهان شده است. این ظرفیت مازاد به‌‌‌طور معمول به عنوان منبعی برای جلوگیری از کسری شدید بازار در مواقع بحرانی استفاده می‌شود. بدون چنین ظرفیتی هرگونه اختلال در عرضه، یعنی هجوم برای پیدا کردن بشکه نفت در شرایطی که تقاضا رشد پیوسته و قوی دارد.
تحلیلگر رویترز در گزارشی در این رسانه به نقش ظرفیت مازاد عرضه در بازار فعلی و همین‌طور تخمین‌‌‌ها در این باره پرداخته است. به گفته احمد غدار، برخی کارشناسان گفته‌‌‌اند در میانه سال‌جاری میلادی ظرفیت تولید استفاده‌نشده جهان به اندازه سال ۲۰۰۸ کاهش می‌‌‌یابد؛ این زمانی است که قیمت آتی نفت به رکورد تاریخی خود یعنی ۱۴۷دلار بر بشکه برسد. به‌‌‌طور معمول، عربستان و امارات ظرفیت این را دارند که در مواقع جنگ یا فجایع طبیعی به‌‌‌سرعت تولید بیشتری داشته باشند و نوسان قیمت نفت را آرام کنند. اما بدون چنین انعطاف‌‌‌پذیری‌ای، مصرف‌کنندگان ممکن است با شوک‌‌‌های قیمتی و کمبود سوخت مواجه شوند. آژانس بین‌المللی انرژی در تازه‌‌‌ترین گزارش ماهانه خود گفت: ظرفیت مازاد میتواند در نیمه دوم سال به نصف سطح فعلی کاهش پیدا کند و به ۶/ ۲میلیون بشکه در روز برسد. در همین حال، اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) با تعریفی متفاوت از ظرفیت مازاد گفته که به‌‌‌طور متوسط ۹/ ۳میلیون بشکه در روز طی سال ۲۰۲۲ خواهد بود. EIA معتقد است این رقم برای تامین تقاضای اضافی در صورتی که مصرف از انتظارات بالاتر رود، کافی است. با این حال، بسیاری از تحلیلگران می‌‌‌گویند ظرفیت مازادی که در اختیار اعضای اوپک‌‌‌پلاس است، بسیار کمتر از تخمین دو موسسه مذکور است؛ چراکه آنها کاهش طبیعی نرخ تولید در برخی میادین نفت را دست‌کم می‌‌‌گیرند.
گلدمن‌ساکس انتظار دارد ظرفیت مازاد اوپک‌‌‌پلاس در تابستان با افزایش سفرهای جاده‌‌‌ای در آمریکا به ۲/ ۱میلیون بشکه در روز افت کند. این بانک سطوح امسال را حدود ۲درصد کل عرضه بازار می‌‌‌بیند که مشابه وضعیت سال ۲۰۰۸ است؛ وقتی که برنت همزمان با رونق مصرف در چین رکورد تاریخی زد. گلدمن‌ساکس همچنین پیش‌بینی کرده است که موجودی‌‌‌های نفت در کشورهای توسعه‌یافته به کف ۲۲ساله کاهش خواهد یافت. اگر پیش‌بینی‌‌‌های گلدمن ساکس درست باشد، توقف تولید در لیبی موجب مصرف کل این ظرفیت مازاد در اوپک‌‌‌پلاس خواهد شد. ناآرامی‌‌‌ها در این کشور طی سال‌های اخیر باعث کاهش یک‌میلیون بشکه‌‌‌ای تولید لیبی شده است. در حال حاضر این کشور حدود ۲/ ۱میلیون بشکه در روز تولید دارد؛ در حالی که پیش از سال ۲۰۱۱ به ۶/ ۱میلیون بشکه روزانه رسیده بود. به دلیل محدودیت‌های تولیدکنندگان در عرضه بیشتر، جی‌‌‌پی مورگان پیش‌بینی کرده است که نفت برنت امسال به ۱۲۵دلار و سال بعد به ۱۵۰دلار بر بشکه برسد. مورگان استنلی برای فصل سوم سال ۲۰۲۲ پیش‌بینی برنت ۱۰۰دلاری را دارد؛ اما گفته است که این سطح باعث تخریب تقاضا خواهد شد. احمد غدار در پایان تحلیل خود می‌‌‌گوید، چنین جهش‌‌‌های قیمتی احتمالا به دلیل تخریب تقاضا، افزایش سرمایه‌گذاری برای تولید جدید و تسریع گذار انرژی، کوتاه‌‌‌مدت خواهد بود.
بازگشت ایران؛ تنها عامل نزولی
موسسه HFIR در تحلیلی برای سیکینگ آلفا به این پرسش پاسخ داده که سه عامل نزولی برای قیمت نفت چه هستند: «ایران، ایران، ایران.» نویسنده این گزارش ابتدا با استناد به وضعیت موجودی‌‌‌های نفت می‌‌‌گوید واضح است که قیمت بالا رود و راهی جز این نیست. با این حال، او با اشاره به احتمال احیای برجام در یکی، دو ماه آینده، گفته ایران در حال حاضر بدون احتساب میعانات گازی، بین ۲/ ۱ تا ۳/ ۱میلیون بشکه در روز صادرات نفت دارد. همچنین این کشور حدود ۴۵میلیون بشکه نفت ذخیره‌شده در دریا در نزدیکی بنادر چین در اختیار دارد. به گفته او، توافق باعث آزادسازی ۴۵میلیون بشکه و همین‌طور ۴/ ۱ تا ۵/ ۱میلیون بشکه صادرات اضافی در روز از سوی ایران خواهد شد. با این حال، او معتقد است این عرضه اضافی در بازار هضم خواهد شد و قیمت نفت در تابستان بین ۸۵ تا ۹۵ دلار باقی خواهد ماند؛ در غیر این صورت باید منتظر موج نفت سه‌‌‌رقمی باشیم.
