ایران در فروردین ۵ محموله نفت‌‌‌گاز و نفت سفید صادر کرد
برنامه اجتناب از صادرات بنزین ارزان
ماجرای صادرات بنزین ۵۰۰ تومانی
سهمیه‌‌‌بندی و افزایش قیمت بنزین در سال ۹۸ و سپس سیل شیوع کرونا در ایران و جهان موجب کاهش شدید مصرف سوخت در کشور شد. این موضوع به حدی بود که اخباری تایید نشده از پر شدن مخازن ذخیرهسازی بنزین کشور به واسطه کمبود تقاضا منتشر شد اما مسوولان وقت این موضوع را تکذیب کردند. حالا مشخص شده که در سال ۹۹ به دلیل عدم‌امکان ذخیره بنزین بیشتر، دولت گذشته ناچار به فروش هر بشکه بنزین با قیمت ۴ دلار یعنی حدود ۵۰۰ تومان در هر لیتر شده بود. فروش به این نرخ هرچند احتمالا بهصورت موردی انجام شده بود، اما به معنای صادرات بنزین کشور با یک‌‌‌سوم قیمت یارانه‌‌‌ای برای شهروندان ایرانی و یک‌‌‌ششم بنزین آزاد است. دو نقد به عملکرد وزارت بیژن زنگنه در این مورد وارد است: نخست اینکه چرا ذخیرهسازی بنزین افزایش نیافته بود و مورد بعد اینکه آیا امکان کاهش تولید وجود نداشت تا مخازن ذخیره سوخت کشور پر نشود؟ جلیل سالاری، معاون وزیر نفت دیروز در آیین امضای تفاهم‌‌‌نامه پروژه احداث مخزنگاه (انبار نفت) شهید نادر مهدوی در این مورد گفت: «در حوزه مجموعه پالایشگاهی آسیب‌‌‌شناسی انجام شد و یکی از چالش‌ها، بحث ذخیرهسازی بود. ما در طرح‌‌‌هایی که در گذشته مطالعه کرده بودیم قرار بود ظرفیت مخازن از حدود ۱۲میلیارد لیتر به ۵/ ۱۶میلیارد لیتر برسد تا نیاز به لحاظ وضع مصرف و آن مقدار که در برنامه چهارم آمده بود رفع شود.»
سالاری تاکید کرد: «متاسفانه دولت پیش با مصوبه‌‌‌ای هرگونه ذخیرهسازی و ساخت مخزن را در حوزه فرآورده‌‌‌های رنگی ممنوع کرد و از سال ۹۲ تا امروز یک مخزن هم ساخته نشده بود. نتیجه هم این بود که زمانی که ویروس کرونا شیوع پیدا کرد، بنزین را ۴ دلار صادر می‌کردیم، یعنی لیتری حدود ۵۰۰ تومان که یک‌‌‌سوم قیمت عرضه داخلی میشد و قیمت‌های بازار با وجود آن حجم صادرات مزیت و منابعی که به کشور برگشت، بسیار ناچیز بود.» مدیرعامل شرکت پالایش و پخش فرآورده نفتی ایران با بیان اینکه عدم‌ایجاد ظرفیت ذخیرهسازی فرآورده‌‌‌های نفتی در کشور در سال‌های اخیر سبب شد ایران بنزین صادراتی خود را به اجبار زیر قیمت حتی نفتا صادر کند، گفت: «واکاوی‌‌‌های صورت‌‌‌گرفته نشان می‌دهد در دولت دوازدهم در برخی موارد حدود ۱۰میلیون لیتر نفتا را در آمار صادرات روزانه بنزین در نظر گرفته‌‌‌اند تا حجم تولید بنزین را اضافه کنند.»
وی با بیان اینکه در بودجه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی ایران دو ردیف وجود دارد که شامل تامین منابع مالی از سوی سازمان مدیریت و دوم ۲درصد کارمزد صادرات فرآورده‌‌‌های نفتی است، گفت: «پرسش این است زمانی که مدعی هستیم روزانه ۲۴میلیون لیتر فرآورده صادر شده است، چگونه با ۲درصد کارمزد، شرکت‌های ما زیان‌ده هستند؟ و زمانی که ما سالانه ۲ تا ۳میلیارد دلار صادرات فرآورده نفتی داشته‌‌‌ایم ۲درصد کارمزد صادراتی آنها کجا هزینه شده است؟» سالاری با ابراز خشنودی از اینکه یکی از محورهای طرح تفحص مجلس شورای اسلامی از وزارت نفت درباره این موضوع است، افزود: «از سوی دیگر لغو ابلاغیه ممنوعیت صادرات محصولات رنگی که در دولت گذشته اجرا شد، از مهم‌ترین اقدام‌‌‌های ما در دولت سیزدهم بود.»
راه دوری از ارزانفروشی خارجی سوخت
یکی از اهداف وزارت نفت فعلی برای افزایش ظرفیت ذخیرهسازی سوخت در کشور، اجتناب از تکرار ارزانفروشی سوخت در بازار صادراتی است. به همین منظور، تفاهم‌‌‌نامه طرح ساخت مخزنگاه (انبار نفت) ۶۰۰میلیون لیتری شهید مهدوی در بندرعباس، دیروز سه‌‌‌شنبه در قالب BOT (ساخت، بهره‌‌‌برداری و واگذاری) امضا شد. این تفاهم‌‌‌نامه مالی با حضور جواد اوجی، وزیر نفت بین جلیل سالاری و محمدرضا فرزین، مدیرعامل بانک ملی منعقد شد. توسعه انبارهای ذخیرهسازی فرآورده‌‌‌های نفتی با توجه به برنامه احداث پتروپالایشگاه شهید سلیمانی و پالایشگاه مهر خلیج فارس افزون بر پالایشگاه‌‌‌های موجود، افزایش ظرفیت ذخیرهسازی راهبردی کشور، ایجاد بزرگ‌ترین مرکز ذخیرهسازی فرآورده‌‌‌های نفتی در سواحل جنوب کشور و تکمیل زنجیره صادرات دریایی و زمینی فرآورده‌‌‌های نفتی از جمله اهداف طرح ذخیرهسازی فرآورده‌‌‌های نفتی شهید نادر مهدوی به شمار می‌‌‌آید. بر این اساس، در مجموع ۱۸ مخزن ذخیرهسازی فرآورده‌‌‌های نفتی در روستای جمال احمد بندرعباس احداث می‌شود.
ادغام شرکت‌های پتروشیمی و پالایش به‌‌‌صلاح نیست
سالاری درباره طرح ادغام شرکت‌های ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی و صنایع پتروشیمی نیز تصریح کرد: «در شرایط کنونی به نظر بنده اجرای این موضوع کار کارشناسی نیست، هم‌‌‌اکنون محدودیت‌های کاری این دو شرکت بسیار متفاوت است. برای نمونه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی با مسائلی همچون توزیع سوخت بهصورت کارمزد در سراسر کشور و تامین یارانه روبه‌‌‌روست، در حالی که شرکت ملی صنایع پتروشیمی با این‌‌‌گونه محدودیت‌ها روبه‌‌‌رو نیست.» سالاری تصریح کرد: «تکمیل زنجیره ارزش در پالایشگاه‌‌‌ها برای تامین خوراک پتروشیمی‌‌‌ها بحثی مهم است، اما ادغام این دو شرکت در کنار هم به لحاظ محدودیت‌های قانونی به صلاح نیست.» او درباره وضع سوآپ فرآورده‌‌‌های نفتی در شمال کشور گفت: «در گذشته نیز سوآپ فرآورده‌‌‌های نفتی با کشورهای شمالی در قالب محموله‌‌‌های کوچک انجام میشد، برای کاهش هزینه‌‌‌های جابه‌‌‌جایی سوخت در کشور در حال استفاده از ظرفیت‌‌‌های پایانه‌‌‌های موجود در حاشیه دریای خزر هستیم و سوآپ و صادرات فرآورده با همکاری بخش خصوصی در دستور کار است.»
صادرات ۵ محموله بنزین در فروردین
معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش گفت: «با وجود اینکه پیش‌بینی می‌کردیم مصرف در سال جدید افزایش می‌‌‌یابد و با توجه به اینکه ما دوران بیماری و مسائل کرونا را سپری کرده بودیم، ۹۷میلیون لیتر مصرف کشور بود، اما در فروردین‌‌‌ماه امسال پنج محموله نفت‌‌‌گاز و نفت سفید را با بالاترین قیمت‌ها صادر کردیم.» سالاری افزود: «به موازات این موضوع، صادرات را هم در برنامه داریم که در ماه‌‌‌های آینده برای آن برنامه‌‌‌ریزی می‌‌‌کنیم و چنین اتفاقی در مجموعه رخ خواهد داد. به‌‌‌طور کلی ایجاد ظرفیت ذخیرهسازی فرآورده‌‌‌های نفتی به موازات طرح‌‌‌های توسعه پالایشی در کشور دنبال می‌شود که یک ضرورت بوده و نیاز است در این حوزه اقدام‌‌‌هایی انجام شود.» وی با اشاره به راه‌‌‌های تامین منابع مالی این پروژه‌‌‌ها، یادآور شد: «در بعضی طرح‌‌‌ها از ماده ۱۲ استفاده می‌‌‌کنیم و بخشی را هم به روش ساخت، بهره‌‌‌برداری و واگذاری (BOT) انجام می‌‌‌دهیم. برنامه‌‌‌هایی در طول امسال داریم که بتوانیم هرماه یک تفاهم‌‌‌نامه مبادله کنیم و منابع مالی آن هم هیچ ارتباطی به منابع دولتی نخواهد داشت.»
