طلای سیاه در مسیر صعودی قرار گرفت
واکنش نفت به تنش جدید منطقه
دیروز تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) هر بشکه نفت برنت با ۵۰ سنت معادل ۷۵/ ۰ درصد رشد قیمت حدود ۳/ ۶۵ دلار بربشکه به فروش رسید؛ این بیشترین قیمت نفت ظرف حدود یک هفته گذشته است. با این حال در اولین ساعات بازگشایی بازار رشد قیمت نفت شدیدتر بود و این نفت شاخص تا مرز ۶۶ دلار بر بشکه نیز افزایش یافت. نفت شاخص بازار آمریکا، وست تگزاس اینترمدیت نیز که افزایش قیمت محدودی را تجربه و در محدوده ۵۸ تا ۵۹ دلار بر بشکه نوسان کرد، در ساعات اولیه بازگشایی بازار این نفت شاخص با حدود ۲درصد رشد قیمت به مرز ۶۰ دلار بر بشکه نزدیک شد. آن‌طور که بلومبرگ گزارش می‌دهد، اختلال در عرضه نفت لیبی و عراق موجب بازگشت نگرانی‌ها از افزایش تنش‌ها در منطقه شده است. کمتر از دو هفته پیش نگرانی‌های شدیدی از وقوع درگیری نظامی بین ایران و آمریکا و در معرض خطر قرار گرفتن عرضه نفت خاورمیانه در بازار ایجاد شد و نوسان شدیدی در قیمت‌ها ایجاد کرد.
بنابراین درحالی‌که هنوز یک ماه از شروع سال جدید میلادی نگذشته، بازار نفت به‌شدت تحت‌تاثیر ریسک‌های ژئوپلیتیک قرار گرفته است. سقف قیمتی نفت در سال جاری، همزمان با اوج‌گیری نگرانی‌ها از تقابل نظامی تهران و واشنگتن بعد از پاسخ موشکی ایران به اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن سردار قاسم سلیمانی بود و قیمت این نفت شاخص تا مرز ۷۲ دلار بر بشکه صعود کرد. این درحالی است که کف قیمتی برنت حدود ۶۴ دلار بر بشکه و بعد از رفع ریسک وقوع درگیری نظامی بین ایران و آمریکا بوده است. از این رو بلومبرگ اعلام می‌کند تحت‌تاثیر نگرانی از ریسک‌های ژئوپلیتیک نفت محدوده نوسان ۸دلاری را از ابتدای سال تجربه کرده است.
با این حال تحت‌تاثیر عواملی چون ظهور نفت شیل و انباشت نفت در ذخایر تجاری و استراتژیک جهان، بازار نفت بیش از گذشته با تنش‌های ژئوپلیتیک سازگار شده است. از این رو خبر کاهش شدید عرضه نفت لیبی و عراق نتوانست روز گذشته بازار را با شوک قیمتی مواجه کند. در این میان حتی برخی کارشناسان اعلام می‌کنند اخباری از این دست که از لیبی و عراق منتشر می‌شود، بخش طبیعی از روند مذاکرات بین معترضان و دولت مرکزی است. الیور یاکوب، مدیر عامل پتروماتریکس در این خصوص می‌گوید: «مقدار نفت‌خامی که از بازار حذف شده قابل ملاحظه است، اما در حال حاضر انتظار می‌رود این اختلال در عرضه دوام نداشته باشد. زیرا این بخشی از روند مذاکره است.»
بحران لیبی؛ شدید و مقطعی
ژنرال خلیفه حفتر، رهبر ارتش ملی لیبی که قسمت‌هایی از شرق این کشور را در دست دارد، از روز شنبه اقدام به تصرف پایانه‌های نفتی این کشور در شرق و مرکز لیبی کرده است. آن‌طور که شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرده است، این اقدام به توقف دو‌سوم از عرضه نفت این کشور (۸۰۰ هزار بشکه در روز) منجر شده است. علاوه بر این، روز گذشته پلاتس از توقف تولید نفت در یکی از میادین مهم در جنوب این کشور که به کاهش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت لیبی منجر شده است، خبر داد.
در این میان شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرده است اگر تنش‌ها ادامه یابد، تولید نفت این کشور می‌تواند به سطوح بسیار پایینی سقوط کند. به گزارش خبرگزاری رویترز، سخنگوی شرکت ملی نفت لیبی روز یکشنبه اعلام کرد اگر محاصره تاسیسات نفتی این کشور ادامه یابد، در عرض تنها چند روز تولید نفت این کشور به ۷۲ هزار بشکه در روز سقوط خواهد کرد. در صورت وقوع، این کمترین سطح تولید نفت لیبی از آگوست ۲۰۱۱ یعنی ظرف بیش از ۹ سال گذشته است. پیش از تعطیلی پایانه‌ها و میدان‌های نفتی به دست نیروهای وفادار به خلیفه حفتر، تولید نفت این کشور بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز بود. این کشور دومین ذخایر بزرگ نفت در قاره آفریقا را در اختیار دارد.
این اقدام در حالی انجام شده که با ابتکار عمل کشورهای اروپایی و روسیه و ترکیه، بین دولت مرکزی لیبی و نیروهای طرفدار خلیفه حفتر از ۱۲ ژانویه یعنی حدود یک هفته پیش آتش‌بس اعلام شده بود. علاوه بر این، تلاش برای توقف صادرات نفت لیبی توسط نیروهای مخالف دولت مرکزی در آستانه برگزاری کنفرانس بین‌المللی صلح برلین به میزبانی آنگلا مرکل برای پایان دادن به جنگ لیبی انجام شده است. این کنفرانس روز یکشنبه با حضور نمایندگان کشورهای اروپایی، ولادیمیر پوتین و اردوغان آغاز به کار کرد. لیبی یکی از بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان نفت اروپا است. کارشناسان بر این باورند که اقدامات حفتر به منظور افزایش قدرت چانه‌زنی و مشروط کردن مذاکرات برلین است. در کنفرانس برلین برادامه آتش‌بس بین دو طرف رای تاکید شد، با این حال تا زمان انتشار این گزارش، خبری مبنی بر از سرگیری صادرات نفت لیبی و عقب‌نشینی خلیفه حفتر منتشر نشده است.
عراق؛ بحران در حال ظهور است؟
اما درحالی اخبار منتشر شده از کاهش شدید صادرات نفت لیبی طی روزهای اخیر در مرکز توجه فعالان بازار قرار گرفته که بحران در عراق به آرامی در حال گسترش است. تنش‌های داخلی این کشور که از ماه‌ها قبل آغاز شده، روز گذشته وارد مرحله جدیدی شد و توقف موقت تولید نفت در یکی از میادین نفتی عراق را به دنبال داشت. به گزارش بلومبرگ، یک منبع رسمی اعلام کرده عراق از روز یکشنبه فعالیت در یک میدان نفتی را متوقف کرده است و فعالیت یک میدان دیگر نیز در خطر تعطیلی قرار دارد. نیروهای نفتی که خواهان قرارداد دائمی استخدام هستند، دسترسی به میدان الاحدب را متوقف کردند، همچنین میدان نفتی بدره نیز در خطر تعطیلی است. میدان نفتی الاحدب که شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‌پی‌سی) امتیاز بهره‌برداری آن را در اختیار دارد، روزانه ۷۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند. میدان بدره نیز که شرکت گازپروم نفت روسیه از سهامداران آن است، روزانه ۵۰ هزار بشکه نفت تولید می‌کند.
بحران در عراق در حالی رقم خورده که آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش ماهانه خود ضمن تاکید بر کم‌اثر شدن ریسک‌های ژئوپلیتیک نسبت به گذشته، عراق را به‌عنوان پاشنه آشیل عرضه نفت معرفی کرد. آن‌طور که در این گزارش تاکید شده است، «بحران‌های اخیر بین ایران و آمریکا نشان داد اهمیت استراتژیک عراق افزایش یافته است. تولید و صادرات نفت این کشور در سال‌های اخیر به سرعت رشد کرده و از حدود ۲ میلیون بشکه در ۲۰۱۰ به بیش از ۴ میلیون بشکه در حال حاضر رسیده است. چین، هند و اتحادیه اروپا و همچنین آمریکا بزرگ‌ترین خریداران نفت بغداد هستند. در میان‌مدت نیز نگرانی‌های امنیتی می‌تواند برنامه‌های این کشور برای افزایش ظرفیت تولید را با مشکل مواجه کند و نگرانی‌هایی از تامین نیاز جهان به نفت در نیمه دوم دهه جاری ایجاد کند.» حال باید دید کشورهایی که به نفت عراق و لیبی نیازمندند در روزهای آینده دست به چه اقداماتی برای از سرگیری تولید خواهند زد؟
