فایننشال تایمز تحلیل کرد
بازتاب ترور خاشقجی در بازار نفت
این گمانه موجب شد که قیمت‌ها در روز دوشنبه هفته گذشته در مسیر افزایشی قرار گیرد. هرچند همان‌طور که «دنیای اقتصاد» در گزارش خود با عنوان «اسلحه نفتی سعودی‌ها به سمت ترامپ» تاکید کرده بود، بسیاری از کارشناسان اعلام کردند تهدیدهای ریاض راه به جایی نخواهد برد، چراکه عربستان خود بیش از هرکسی از عملی شدن تهدیدهایش آسیب خواهد دید. این موضوعی است که روز گذشته توسط وزیر انرژی عربستان سعودی نیز مورد تاکید قرار گرفت.با این حال در شرایطی که همچنان چنین گمانه‌ای در بازار نفت اثرگذار است، سناریوی دیگری درخصوص اثر قتل خاشقجی بر بازار نفت مطرح شده. فایننشال تایمز در گزارشی به قلم نیک باتلر، اعلام کرده است که ناپدید شدن و قتل خاشقجی «شلاق» دیگری در دستان ترامپ قرار داده تا عربستان را در بازار نفت با سیاست‌های خود همسوتر کند. در واقع عربستان که نیازمند حمایت آمریکا است، مجبور خواهد بود برای جلوگیری از خشم و تحریم‌های واشنگتن، نفت بیشتری به بازار روانه و اثرگذاری تحریم‌های آمریکا علیه ایران را تضمین کند.
تحریم ایران؛ مهره کلیدی تحولات منطقه
تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران از ۵ نوامبر مصادف با ۱۴ آبان سال جاری آغاز خواهد شد. این تحریم‌ها هر گونه معامله و تجارت انرژی با ایران را برای شرکت‌های خارجی منع می‌کند و همچنین هر شرکتی که بخواهد با استفاده از سیستم دلاری آمریکا به تجارت با ایران ادامه دهد، مشمول تحریم‌های آمریکا خواهد شد. باتلر بر این باور است که مشکل ایجاد شده از سوی تحریم‌ها برای شرکت‌های مطرح نفتی به قدری بزرگ است که حتی تلاش‌های اتحادیه اروپا برای کمک به ایران برای دور زدن تحریم‌ها نیز نمی‌تواند چندان اثرگذار باشد. بر اساس گزارش پلاتس صادرات نفت ایران از ماه مه تا کنون ۷۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است و انتظار می‌رود با اجرایی شدن تحریم‌ها افت بیشتری را تجربه کند.
عدم اطمینان از میزان صادرات نفت ایران در حالی است که برخی دیگر از تولیدکنندگان نفت در نقاط دیگر جهان نیز با افت تولید مواجه هستند. به‌عنوان نمونه تولید نفت ونزوئلا نیز در سال‌های گذشته افت مداومی را تجربه کرده و انتظار می‌رود تا پایان سال جاری به کمتر از یک میلیون بشکه در روز برسد. این یعنی تولید نفت ونزوئلا نسبت به اواخر سال ۲۰۱۶ نزدیک به ۵۰ درصد کاهش یافته است. از این رو در حال حاضر مهم‌ترین پارامتر بازار نفت، میزان صادرات و تولید نفت ایران است، موضوعی که باعث شده قیمت‌ها در سال جاری رشد نزدیک به ۳۰ درصدی را تجربه کنند. با این حال به باور نیک باتلر هرگونه تاثیر کاهش صادرات نفت ایران بر قیمت‌ها به رفتار دیگر بازیگران بازار نفت وابسته است. عربستان و روسیه اعلام کرده‌اند که تولیدات خود را افزایش می‌دهند و مانع ایجاد کمبود عرضه در بازار نفت خواهند شد. این دو کشور تاکنون تولیدات خود را افزایش داده‌اند، با این حال افزایش تولید آنها نتوانسته بازار را از نگرانی کمبود عرضه نفت ایران رها کند. از طرفی به نظر می‌رسد برخی در این میان تمایل دارند که قیمت نفت همچنان به رشد ادامه دهد. اقتصاد عربستان به شدت به نفت وابسته است، از این رو تمایل سعودی‌ها به محدود ماندن عرضه نفت و عدم تمایل به جلوگیری از رشد قیمت‌ها دور از انتظار نیست.
خاشقجی؛ شلاقی به دست ترامپ
باتلر بر این باور است که مرگ روزنامه‌نگار منتقد سیاست‌های عربستان می‌تواند قاعده بازی در بازار نفت را تغییر دهد. تحلیلگر فایننشال تایمز می‌نویسد: «ممکن است، آمریکا تمایل داشته باشد که تغییراتی در ریاض ایجاد کند و محمد بن‌سلمان، ولیعهد کنونی عربستان را با فرد دیگری که بتواند با هوشیاری بیشتری از منافع آمریکا در منطقه حمایت می‌کند، تغییر دهد. اما تغییر اشخاص در ریاض سیاست ثانویه آمریکا در مقابل ریاض است و حمایت از عربستان همچنان اولویت بیشتری برای واشنگتن دارد. آقای ترامپ مشخص کرده است که عربستان(به‌عنوان اولین مقصد سفر رئیس‌جمهور آمریکا بعد از رسیدن به قدرت) همواره زیر چتر حمایتی واشنگتن خواهد بود.» باتلر در ادامه می‌افزاید: «بنابراین حمایت از عربستان سعودی با وجود مرگ خاشقجی ادامه خواهد داشت، اما احتمالا عربستان مجبور خواهد شد برای جلب این حمایت هزینه بیشتری بپردازد.» هزینه بیشتر یعنی عربستان مجبور خواهد شد بدون هیچ اما و اگری تولید خود را افزایش دهد تا هرگونه کاهش عرضه نفت ایران را جبران کرده و مانع افزایش قیمت‌ها شود تا دولت ترامپ همان‌گونه که اعلام کرده‌اند تحریم‌های شدیدی را علیه ایران وضع کند. باتلر می‌گوید: «سعودی‌ها که وابسته به حمایت‌های آمریکا هستند، جز موافقت با درخواست ترامپ هیچ گزینه دیگری برای انتخاب ندارند.»
باتلر بر این باور است که با توجه به احتمال کاهش تقاضای چین به دنبال افت رشد اقتصادی این کشور، درصورت موافقت عربستان برای پوشش کاهش عرضه نفت ایران، عرضه نفت به اندازه‌ای خواهد بود که رشد تقاضا را پوشش دهد و مانع از کمبود عرضه در بازار نفت بعد از اعمال تحریم‌ها علیه ایران شود. باتلر بر این باور است که گذشته از اینکه پشت‌پرده ماجرای خاشقجی چه چیزی وجود دارد، ناپدید شدن و مرگ روزنامه‌نگار و مفسر مشهور، شلاقی در دستان ترامپ قرار داده است. به باور نیک باتلر مرگ خاشقجی ممکن است به کاهش قیمت‌ها منجر شود.
سناریوی تحلیلگر و ستون‌نویس فایننشال‌تایمز درخصوص مرگ خاشقجی درست عکس آن چیزی است که تا کنون از سوی دیگر تحلیلگران مطرح می‌شد. هفته گذشته به دنبال اینکه ترامپ اعلام کرد «اگر مشخص شود مقامات سعودی در مرگ خاشقجی دست داشته‌اند، با واکنش تند واشنگتن مواجه خواهند شد» یکی از مقامات سعودی در خبرگزاری رسمی این کشور تهدید کرد که هرگونه اقدام علیه این کشور در ماجرای ناپدید شدن خاشقجی را جبران کرده و قیمت نفت را به بالای ۲۰۰ دلار بر بشکه خواهند رساند. به دنبال این اظهارات برخی از تحلیلگران اعلام کردند ممکن است عربستان تولیدات خود را کاهش دهد.
۱۹۷۳ تکرار نخواهد شد
در این میان، وزیر انرژی عربستان سعودی احتمال استفاده این کشور از نفت به‌عنوان سلاح را رد کرده است. خالد الفالح در بحبوحه وخامت بحران بر سر قتل جمال خاشقجی اعلام کرده این کشور قصد ندارد مجددا تحریم نفتی سال ۱۹۷۳ را به مصرف‌کنندگان غربی تحمیل کند و نفت را از سیاست جدا نگه خواهد داشت. در سال ۱۹۷۳ به دلیل حمایت کشورهای غربی از اسرائیل در جنگ یوم کیپور، عربستان و متحدانش صادرات نفت به کانادا، ژاپن، هلند، انگلیس و آمریکا را قطع کردند. تحریم نفتی غرب توسط اعراب قیمت‌ها را از حدود ۳ دلار به بیش از ۱۲ دلار بر بشکه رساند و به فاجعه بزرگی در کشورهای واردکننده نفت منجر شد.
با این حال روز گذشته وزیر انرژی عربستان با بیان اینکه «این واقعه (ماجرای مرگ خاشقجی) نیز خواهد گذشت»، اعلام کرد: عربستان سعودی کشور مسوولی در بازار نفت بوده و در چند دهه گذشته از نفت به‌عنوان ابزاری اقتصادی استفاده کرده و آن را از سیاست جدا نگه داشته است. او گفته است که نقشش به‌عنوان وزیر انرژی سعودی‌ها، پیاده‌سازی نقش سازنده و مسوولانه عربستان و تثبیت بازارهای انرژی جهان در راستای کمک به توسعه اقتصادی جهان است.
وزیر انرژی عربستان سعودی مجددا ادعای توان رسیدن تولید این کشور به ۱۲ میلیون بشکه در روز را تکرار کرده است، با این حال گفته که هیچ تضمینی برای جلوگیری از رسیدن قیمت‌ها به بیش از ۱۰۰ دلار وجود ندارد. او با بیان اینکه تولید نفت این کشور به بیش از ۷/ ۱۰ مییون بشکه در روز رسیده است، اعلام کرد که به زودی تولیدات خود را به ۱۱ میلیون بشکه در روز خواهد رساند. الفالح ادعا کرد ریاض قادر است تولید خود را به ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش دهد و امارات متحده عربی نیز می‌تواند ۲۰۰ هزار بشکه در روز به تولیدات کنونی خود بیفزاید.
با این حال به گفته وزیر انرژی عربستان سعودی، این کشور ظرفیت افزایش تولید نسبتا محدودی دارد و تاکنون از بخش قابل توجهی از آن استفاده کرده است. الفالح با بیان اینکه «اگر قیمت نفت بالا رود، رشد اقتصاد جهانی را آهسته خواهد شد و رکود را به‌دنبال خواهد داشت» اعلام کرده است: «با بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران از ماه آینده، تضمینی وجود ندارد که قیمت نفت بالاتر نرود.» وزیر انرژی عربستان سعودی در پاسخ به اینکه «آیا دنیا می‌تواند از رسیدن قیمت نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه جلوگیری کند» گفته است: من نمی‌توانم به شما تضمینی بدهم زیرا نمی‌توانم پیش‌بینی کنم چه اتفاقی برای سایر عرضه‌کنندگان رخ خواهد داد. به گفته الفالح، بازار از سویی با تحریم‌های علیه ایران مواجه است و مشخص نیست چه سرنوشتی پیش‌روی روند صادرات نفت ایران قرار دارد. این در حالی است که از سوی دیگر، ممکن است عرضه نفت در کشورهای مختلفی مانند لیبی، نیجریه، مکزیک و ونزوئلا کاهش یابد. فالح گفته است که اگر در نتیجه تمام این وقایع عرضه نفت حدود ۳ میلیون بشکه در روز کاسته شود، عربستان نمی‌تواند این حجم را پوشش دهد و ناچار خواهد شد از ذخایر نفتی خود استفاده کند. این احتمال مطرح است که وزیر انرژی عربستان خواسته در بطن سخنان خود پیامی صادر کند. این سخنان هم نشان از قدرت عربستان برای حمایت از بازار دارد و هم نشان می‌دهد که این کشور بهانه‌های زیادی برای عدم حمایت از بازار دارد. بنابراین به نظر می‌رسد در حال حاضر همه چیز بستگی به دونالد ترامپ دارد؛ باید دید «تاجر بزرگ واشنگتن» چگونه از قتل خاشقجی به نفع آمریکا بهره‌برداری خواهد کرد.
ارسال نظر