ضد و نقیض‌های صادرات نفت

از سویی آمار واردات هند از ایران نشان می‌دهد که با وجود کاهش در ماه آگوست حدود ۵۶ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است.  این آمار نشان می‌دهد با وجود افزایش فشارهای ترامپ، کشورهای خریدار نفت ایران به دلیل مزایای اقتصادی تمایل به ادامه خرید نفت از کشورمان دارند. در آخرین روزهای هفته گذشته، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا به همراه وزیر دفاع این کشور به هند سفر و با همتای هندی خود دیدار کرد. آن‌طور که اخبار نشان می‌دهد «میزان خرید این کشور از نفت ایران» یکی از اصلی‌ترین محورهای مذاکرات این دو مقام آمریکایی با همتایان هندی خود بود. با این حال مقامات آمریکایی بعد از این دیدارها به تناقض‌گویی‌های خود ادامه دادند. پمپئو، در حالی از اشتیاق واشنگتن برای گسترش روابط با دهلی سخن می‌گفت که همزمان هند را به تحریم تهدید می‌کرد. از سوی دیگر این مقام آمریکایی هرچند از در نظرگرفتن «برخی معافیت‌ها برای خریداران نفت ایران» خبر داد، اما در عین حال مدعی شد که آمریکا به دنبال قطع صادرات نفت ایران است.

 چین چه میزان نفت وارد کرد؟

آمار گمرک چین نشان می‌دهد این کشور در ماه گذشته میلادی روزانه ۸۷۴ هزار بشکه از ایران نفت خریداری کرده است که بیشترین میزان در کل تاریخ واردات نفت چین از ایران محسوب می‌شود. به گزارش پلاتس، پیش‌ از این بیشترین سطحی که چین از ایران نفت خریداری کرده بود به آوریل سال ۲۰۱۴ با میزان ۸۰۳ هزار بشکه در روز اختصاص داشت. رسیدن به این رکورد در حالی تحقق یافته است که پیش از این برخی خبرگزاری‌ها بر اساس آمار به دست آمده از روی ردگیری نفتکش‌ها اعلام کرده بودند خرید چین از ایران در ماه آگوست کاهش یافته است. با وجود افزایش خرید چین از ایران، یک تحلیلگر بازار نفت در هنگ‌کنگ گفته است، احتمالا رشد واردات نفت از ایران در ادامه سال ادامه نخواهد یافت و رکورد بالای واردات ماه آگوست نیز به دلیل تلاش خریداران چینی برای خرید هر چه بیشتر نفت در آستانه بازگشت تحریم‌های آمریکا در نوامبر بوده است. آمریکا به خریداران نفت ایران فرصت داده که تا ۴ نوامبر مصادف با ۱۳ آبان خرید نفت از ایران را متوقف کنند.

پلاتس پیش‌بینی کرده که میزان واردات نفت چین از ایران در ماه جاری میلادی به ۴۲/ ۱۷ میلیون بشکه یعنی ۵۸۱ هزار بشکه در روز کاهش یابد که بیش از ۱۴ درصد کمتر از متوسط میزان نفتی است که از ابتدای سال هر ماه این کشور از ایران خریداری ‌کرده است. حتی اگر برآورد پلاتس محقق شود، به اعتقاد تحلیلگران چین جریان خرید نفت از ایران را حتی بعد از آغاز تحریم‌ها حفظ خواهد کرد. مقامات چینی پیش از این درخواست فرستاده دولت ترامپ برای قطع خرید نفت از ایران را رد کرده بود. یکی از مدیران ساینوپک، از بزرگ‌ترین‌ شرکت‌های نفتی چین و یکی از خریداران بزرگ نفت ایران هفته گذشته گفته بود اگر واردات نفت از ایران متوقف شود، کسب و کار این شرکت آسیب خواهد دید.

میزان واردات نفت هند چه میزان بوده است؟

در این میان رویترز نیز بر اساس آمار ردگیری نفتکش‌ها میزان واردات نفت هند در ماه گذشته را ۵۲۳ هزار بشکه در روز اعلام کرد. این رقم هرچند افت ۳۲ درصدی را نسبت به ماه جولای نشان می‌دهد اما نسبت به آگوست ۲۰۱۷ حدود ۵۶ درصد افزایش یافته است. این آمار همچنین نشان می‌دهد از آوریل تا آگوست، یعنی ۵ ماه ابتدای سال مالی ۲۰۱۹-۲۰۱۸ واردات هند از ایران با رشد ۴۳ درصدی به ۲/ ۶۴۶هزار بشکه در روز رسیده است. هند در تلاش است که با مذاکره با دولت آمریکا جریان خرید نفت از ایران را حفظ کند. این در حالی است که دولت ترامپ با فرستادن چند تن از مقامات خود به این کشور تلاش برای قطع خرید نفت از ایران را به‌عنوان یکی از محورهای اصلی مذاکرات خود با دهلی در نظر گرفته است. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا و جیم متیس، وزیر دفاع این کشور دو فرستاده واشنگتن به هند هستند که مذاکره بر سر قطع خرید نفت از ایران، همکاری برای مقابله با کره‌شمالی و فسخ قرارداد خرید برخی تسلیحات نظامی از روسیه را به‌عنوان سه محور اصلی مذاکره با مقامات هندی انتخاب کردند. با این حال اخبار ضد و نقیضی درخصوص نتیجه مذاکرات مقامات هندی و آمریکایی برای واردات نفت ایران منتشر شده است.

مذاکرات مقامات آمریکایی با هند

وزیر امور خارجه آمریکا در جریان سفر خود به هند از در نظر گرفتن معافیت برای خرید نفت ایران از سوی هند خبر داد؛ با این حال پمپئو تاکید کرد که خریداران نفت ایران در نهایت مجبور به قطع واردات خود از ایران هستند. آنطور که رویترز گزارش داده، پمپئو گفته است: «برخی خریداران نفت ایران برای قطع تجارت خود به مقداری زمان احتیاج دارند. بنابراین ما برخی معافیت از تحریم‌ها را برای برخی پالایشگاه‌ها در نظر خواهیم گرفت.» با این حال او در ادامه مدعی شد که آمریکا انتظار دارد همه خریداران در آینده خرید نفت از ایران را قطع کنند و تهدید کرد در صورت تخلف از این دستور مشمول تحریم‌های آمریکا خواهند شد. پمپئو مذاکره با مقامات هندی را در همین راستا دانست. یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا نیز به خبرگزاری رویترز، با تایید مذاکره با هند بر سر خرید نفت از ایران، گفته است گفت‌وگوهایی دقیق و فنی میان آمریکا و هند بر سر توقف واردات نفت از ایران در جریان است.  پمپئو در بخش دیگری از اظهارات خود مدعی شده است که پالایشگاه‌ها می‌توانند نفت ایران را با نفت آمریکا جایگزین کنند و واشنگتن از این اقدام بسیار استقبال خواهد کرد. وزیر امور خارجه آمریکا در حالی چنین پیشنهادی را مطرح می‌کند که ساختار نفت ایران اساسا با ساختار نفت صادراتی آمریکا متفاوت است. نفت صادراتی این کشور از ذخایر نفت شیل و نفتی بسیار سبک و شیرین محسوب می‌شود، در حالی که نفت ایران سنگین و ترش است. علاوه بر این، دولت ترامپ در حالی از هدف قرار دادن «صادرات صفر برای نفت ایران» سخن می‌گوید که در صورت تحقق چنین هدفی قیمت نفت با جهش مواجه خواهد شد و رسیدن به قیمت‎‌های بیش از ۱۰۰ دلار نیز دور از دسترس به نظر نمی‌رسد. رسیدن به چنین قیمتی برای نفت نه تنها رشد اقتصادی آمریکا و دیگر کشورهای واردکننده نفت را محدود می‌کند بلکه تهدیدات سیاسی و نارضایتی عمومی از دولت ترامپ را نیز به همراه دارد. در کنار این مساله باید توجه داشت که چشم‌پوشی از مزایای اقتصادی واردات نفت از ایران برای خریداران نفت امری دشوار است. از این رو است که با وجود تهدیدهای دولت ترامپ و لفاظی‌های پمپئو، خریداران نفت به دنبال راهی برای ادامه خرید نفت از ایران هستند. به‌طور مثال، مقامات هندی می‌گویند بسیار دشوار است که آنها خرید نفت از ایران را قطع کنند. آنها پیش از این به بلومبرگ گفته‌ بودند که تمایل دارند حداقل نیمی از خرید نفت از ایران را ادامه دهند. روز گذشته نیز با وجود استقبال وزیر امور خارجه هند از گسترش روابط اقتصادی با آمریکا، در اظهارات خود هیچ اشاره‌ای به در‌خواست آمریکا برای قطع خرید نفت از ایران نکرده است.  علاوه بر این هفته گذشته دولت هند به پالایشگران خود اجازه داد که نفت خریداری شده از ایران را توسط نفتکش‌های متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران حمل کنند. یکی از تحریم‌های آمریکا با هدف کاهش صادرات نفت ایران، جلوگیری از بیمه نفتکش‌هایی است که نفت ایران را حمل می‌کنند. از این رو شرکت‌های کشتیرانی از حمل نفت ایران خودداری می‌کنند. با این حال شرکت ملی نفتکش ایران دارای بزرگ‌ترین ناوگان نفتکش دنیا است و از این رو ایران در شرایط تحریم به مشتریان نفت پیشنهاد می‌کند که محموله‌های خود را توسط نفتکش‌های ایرانی جابه‎جا کنند. به اعتقاد کارشناسان توسل دولت هند به این شیوه نشان می‌دهد هند قصد دارد خرید نفت از ایران را ادامه دهد. پیش از هند، چین اقدام به واردات نفت خود از ایران توسط تانکرهای شرکت ملی نفتکش کرده بود.