اثرگذاری تصمیم‌های اخیر رئیسجمهوری آمریکا بر طلای سیاه چگونه خواهد بود؟
مثلث ترامپی بازار نفت
تهدید به خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌های علیه ایران، تلاش برای اعمال تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا و محدود کردن واردات فلزات به آمریکا با اعمال تعرفه، سه اقدام در دست اجرای دونالد ترامپ است. این اقدامات می‌توانند به کاهش عرضه جهانی نفت به ترتیب از سوی ایران، ونزوئلا و تولیدکنندگان شیل در آمریکا منجر شده و زمینه افزایش قیمت‌ها را فراهم کنند. با این حال، اقدام وی برای افزایش تعرفه وجه نگران‌کننده‌تری نیز دارد؛ این تصمیم اگر به انجام اقدامات مشابه از سوی دیگر کشورها در قبال کالاهای آمریکایی منجر شود می‌تواند موجب وقوع جنگ تجاری شده و پایه‌های اقتصاد جهانی را بلرزاند، بنابراین افت قیمت‌ها روی دیگر سکه اعمال تعرفه واردات از سوی ترامپ است.
ریسک برجامی عرضه نفت
کاهش تولیدات ایران ریسکی است که به واسطه تهدیدها و سیاست‌های ترامپ سمت عرضه بازار نفت در سال آینده را تهدید می‌کند. مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا طی گزارشی که اخیرا منتشر کرده، از احتمال کاهش تولیدات ایران به‌عنوان یکی از ریسک‌های بازار نفت یاد و احتمال تشدید تهدیدهای دولت ترامپ علیه ایران را مطرح می‌کند، با این حال بسیاری از کارشناسان نیز بر این باورند که به دلیل عدم همراهی جامعه جهانی با ترامپ، تحریم‌های احتمالی آمریکا این‌بار نمی‌تواند بر صادرات نفت ایران اثرات گسترده‌ای داشته باشد. دونالد ترامپ تاکنون چندبار از روی اجبار تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید کرده است، اما آخرین‌بار اعلام کرد اگر توافق هسته‌ای اصلاح نشود، در ماه مه آمریکا از برجام خارج خواهد شد. به گزارش اویل‌پرایس، دولت اوباما با تهدید بانک‌های خارجی و منع آنها از تجارت با ایران موفق به محدود کردن صادرات نفت ایران شد. همچنین دولت پیشین آمریکا با ردیابی نفتکش‌هایی که از ایران نفت حمل می‌کردند سعی کرد در یک دوره ۱۸۰ روزه میزان خرید هر یک از خریداران نفت ایران را اندازه‌گیری کند و از کاهش واردات نفت از ایران مطمئن شود. در حال حاضر نیز اگر ترامپ تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید نکند، در محتمل‌ترین سناریو کاهش صادرات نفت ایران در یک دوره ۱۸۰ روزه انجام خواهد شد، یعنی تا ماه نوامبر اجرایی می‌شود. در این بررسی تاکید شده که حتی اگر مدتی برای شروع تحریم‌ها از ماه مه زمان لازم باشد، نهایتا تا سال آینده افت صادرات نفت ایران می‌تواند عملی شود.با این حال واکنش احتمالی جامعه بین‌الملل به‌ویژه اروپا، به اقدام ترامپ مثبت نخواهد بود. بر اساس این گزارش، عدم حضور اروپا در طرح افزایش فشار بر ایران، کارآمدی تحریم‌های ترامپ را نسبت به دوره قبل کمتر خواهد کرد. به‌طور مثال، آمریکا برای کاهش خرید نفت از ایران با اهرم بیمه نفتکش‌ها به همکاری شرکت‌های بیمه‌ای اروپایی نیازمند است. علاوه بر این اعمال هرگونه تحریم علیه شرکت‌های اروپایی ممکن است باعث اتخاذ اقدامات متقابل از سوی اروپا شود، همچنین چین و روسیه نیز احتمالا همکاری کمتری خواهند داشت و از همراهی با آمریکا امتناع خواهند کرد.
با وجود تمام این پیش‌فرض‌ها دانشگاه کلمبیا بر این باور است که اگر آمریکا تحریم‌ها علیه فروش نفت ایران را اجرایی کند، در سال اول، صادرات ایران احتمالا به میزان ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه نفت در روز به دلیل کاهش خرید ژاپن، کره‌جنوبی و برخی کشورهای اروپایی افت خواهد کرد. علاوه بر این در این پژوهش آمده است که اگر چین، هند یا ترکیه هم تصمیم بگیرند با آمریکا همکاری کنند، کاهش صادرات نفت ایران به حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید و به افزایش چند دلاری قیمت هر بشکه نفت منجر خواهد شد. اما اگر چین یا دیگر کشورها تصمیم بگیرند به تهدیدهای آمریکا بی‌توجهی کرده و خرید نفت از ایران را افزایش دهند، تاثیر اقدامات آمریکا بر کاهش صادرات ایران، به شدت کم خواهد بود. این سناریو در حالی از سوی کارشناسان دانشگاه کلمبیا مطرح می‌شود که نشریه پلاتس نیز به تازگی بر اساس گفت‌وگو با برخی خریداران نفت ایران در آسیا اعلام کرد، خروج آمریکا از برجام نمی‌تواند بر صادرات نفت ایران اثرگذار باشد. چند تن از خریداران بزرگ چینی نفت اعلام کره بودند که واردات آنها از نفت ایران باثبات خواهد بود و حتی آنها تحریم‌ها را فرصتی برای خرید نفت با تخفیف‌های بیشتر می‌دانستند.
هدف‌گذاری ترامپ برای تحریم ونزوئلا
آمریکا در یک سال اخیر بارها ونزوئلا را به تحریم نفتی تهدید کرده است، اما اخیرا اخباری منتشر شده که نشان می‌دهد دولت ترامپ با جدیت بیشتری در حال بررسی گزینه تحریم نفتی این کشور است. به گزارش خبرگزاری رویترز، یک مقام آمریکایی اخیرا گفته است دولت ترامپ در حال بررسی برخی تحریم‌های نفتی علیه ونزوئلا پیش از انتخابات ماه آوریل در این کشور است. آنها قصد دارند با فشار تحریم‌ها دولت نیکولاس مادورو، رئیسجمهوری ونزوئلا را برای شرکت در انتخابات آینده تحت‌تاثیر قرار دهند. مادورو نامزد شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه آوریل شده است اما آمریکا و متحدانش مخالف این اقدام و آن را در راستای افزایش اقتدارگرایی مادورو در ونزوئلا می‌دانند. احتمالا تحریم‌های جدید آمریکا در دو بعد اثرگذار اعمال می‌شود.
اول اینکه دولت آمریکا تلاش می‌کند با تحریم خرید نفت از سوی پالایشگران آمریکایی، صادرات نفت ونزوئلا را محدود کند. ونزوئلا چهارمین تامین‌کننده بزرگ نفت خام آمریکا است، اما فروش نفت خام این کشور به ایالات متحده در دسامبر گذشته به پایین‌ترین سطح از سال ۱۹۹۱ رسید. این کشور در ماه دسامبر روزانه ۵۳۳ هزار بشکه به آمریکا نفت صادر کرده در حالی که این مقدار یک سال پیش از آن ۸۳۳ هزار بشکه بوده است. با این حال اعمال تحریم علیه صادرات نفت ونزوئلا برای آمریکا بی‌هزینه نخواهد بود. «دنیای اقتصاد» پیش از این در گزارشی تحت عنوان «چالش ونزوئلایی بازار نفت» تاثیر تحریم‌های آمریکا علیه نفت این کشور را بررسی کرده بود. بر اساس این گزارش، این اقدام می‌تواند به ضرر پالایشگران آمریکایی باشد، چراکه با وجود افزایش تولید نفت آمریکا در سال‌های اخیر، این کشور همچنان به نفت‌هایی با گرید سنگین نیازمند است. زیرا رشد تولیدات آمریکا از محل میادین نفت شیل بوده که عموما نفت بسیار سبکی است، در حالی که پالایشگاه‌های آمریکایی غالبا برای پالایش نفت با گریدهای سنگین‌تری ساخته شده‌اند، از این رو آنها نفت سنگین ونزوئلا با نام مایا را با نفت‌های داخلی این کشور ترکیب کرده و استفاده می‌کنند. اما در شرایطی که به دنبال توافق نفتی اوپک و متحدانش بازار نفت با کمبود نفت‌سنگین مواجه است، جایگزینی نفت ونزوئلا، آمریکا را با چالش بیشتری مواجه می‌کند.
این چالش در حالی پیش روی تحریم نفتی ونزوئلا وجود دارد که به اعتقاد کارشناسان تحریم خرید نفت از ونزوئلا نمی‌تواند چندان دولت مادورو را تحت تاثیر قرار دهد. چراکه ونزوئلا احتمالا بعد از یک وقفه چند ماهه می‌تواند با اعمال تخفیف‌های قیمتی نفت خود را در بازار آسیا به فروش رساند. با این حال مقامات آمریکایی به رویترز گفته‌اند که تحریم‌ها را با شدیدترین شکل ممکن اعمال خواهند کرد و این می‌تواند صنعت نفت فرسوده ونزوئلا را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.اما دومین اقدام احتمالی تحریم فروش نفتا به ونزوئلا است. ونزوئلا که دارنده بزرگ‌ترین ذخایر نفتی اثبات شده جهان است، بیشتر نفتش از نوع فوق سنگین به نام «اریکو» است. از این‌رو پیش از عرضه به مشتریان، آن را با نفت بسیار سبک نیمه پالایش شده که شبیه نفتای سنگین است، مقداری رقیق می‌کند. این کشور در سال ۲۰۱۶ به‌طور متوسط روزانه ۱۰۰ هزار بشکه از پالایشگران آمریکایی این فرآورده نفتی را خریداری کرده است. کاهش خرید نفت ونزوئلا می‌تواند صادرات این کشور را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین هر یک از این اقدامات حداقل تا بازاریابی و یافتن جایگزین می‌تواند عرضه نفت این کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
احتمال وقوع جنگ تجاری
اما اقدام شوکه‌کننده رئیسجمهوری آمریکا که هفته پیش اعلام شد، می‌تواند به زیان صنعت نفت این کشور باشد و با کاهش تولید نفت‌خام آمریکا زمینه رشد قیمت‌ها را فراهم کند. ترامپ اخیرا با هدف حمایت از تولیدکنندگان فولاد و آلومینیوم این کشور اقدام به وضع تعرفه بر واردات این دو کالا کرده است. او برای واردات فولاد ۲۵ درصد و برای واردات آلومینیوم ۱۰ درصد تعرفه وضع کرده است.
این قانون در حالی وضع شده که تولیدات رو به رشد آمریکا بیش از هر زمان دیگری به خط لوله فولادی برای انتقال از محل تولید به پایانه‌ها و مخازن نفتی نیازمند است. آن‌طور که جک جرارد، مدیر اجرایی موسسه نفت آمریکا می‌گوید، صنعت نفت و گاز طبیعی ایالات متحده به نوع خاصی از آلیاژ فولاد برای بسیاری از پروژههای زیربنایی وابسته است، این در حالی است که به دلیل دشواری‌های ساخت این آلیاژ فولادی، فولادسازان ایالات متحده آن را تولید نمی‌کنند. بر اساس آمار منتشر شده از سوی بلومبرگ نزدیک به ۷۰ درصد از فولاد مورد نیاز برای ساخت خطوط لوله انتقال نفت و گاز آمریکا از خارج از این کشور تامین می‌شود، بنابراین تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات فولاد می‌تواند به شدت هزینه تولیدکنندگان نفت آمریکا را افزایش دهد. این در شرایطی است که تولیدکنندگان نفت آمریکا با استفاده از فرصت رشد قیمت‌ها در تلاشند تولیدات خود را افزایش دهند و افزایش هزینه‌ها از محل ساخت خط‌لوله و دیگر تاسیسات می‌تواند سود ناشی از رشد قیمت‌ها را جبران کرده و مانع افزایش تولیدات آمریکا شود. تولید نفت این کشور بر اساس آخرین آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا در هفته‌های اخیر از مرز ۳۵۰/ ۱۰ میلیون بشکه در روز گذشته است و پیش‌بینی می‌شود در سه ماه پایانی سال ۲۰۱۸ به بیش از ۱۱ میلیون بشکه در روز برسد. اما شوک تعرفه واردات فولاد می‌تواند مانع از رشد تولید نفت آمریکا با سرعت کنونی شود، مگر اینکه ترامپ سازندگان خط‌لوله را از تعرفه واردات معاف کند.
اما این تنها یک وجه از تصمیم اخیر ترامپ است. در حال حاضر بزرگ‌ترین نگرانی کشورهای جهان از این اقدام احتمال وقوع جنگ تجاری است. در واقع این احتمال وجود دارد که کشورهای اروپایی و آسیایی به دنبال اقدامی تلافی‌جویانه بر واردات کالا از آمریکا تعرفه اعمال کنند. درصورت چنین واکنشی شاهد وقوع جنگ تجاری خواهیم بود که به شدت می‌تواند به تضعیف اقتصاد جهانی منجر شده و به نفع هیچ‌کشوری در جهان نخواهد بود. به گزارش cnbc کارشناسان بر این باورند که اعمال تعرفه بر واردات فلزات می‌تواند به وقوع یک توفان تمام‌عیار در بازار نفت و افت شدید قیمت‌ها منجر شود. استیون برنک، تحلیلگر نفتی شرکت PVM بر این باور است که اقدام ترامپ می‌تواند به شدت تقاضا برای نفت را کاهش دهد. او به کنایه می‌گوید: حرکت ترامپ تنها راه مطمئن برای جلوگیری از رشد اقتصاد و تجارت جهانی است.در حال حاضر اتحادیه اروپا و ژاپن از دولت آمریکا خواسته‌اند که آنها را مانند کانادا و مکزیک از تعرفه واردات معاف کنند. آنها همچنین نسبت به وقوع جنگ تجاری هشدار داده‌اند، حال باید دید ترامپ به درخواست‌ها برای کاهش یا رفع تعرفه واردات فلزات چه واکنشی نشان می‌دهد.
ارسال نظر