به گزارش «دنیای اقتصاد» بهای نفت برنت روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت ۱۶ به وقت تهران) با افت بیش از یک دلاری معادل ۵/ ۱ درصد تا ۵۹/ ۶۶ دلار بر بشکه کاهش یافت که نزدیک به ۴ دلار کمتر از اوج این نفت شاخص در سال ۲۰۱۸ است. برنت ماه گذشته به قیمت‌های بیش از ۵/ ۷۰ دلار بر بشکه نیز دست یافته بود. نفت خام آمریکا نیز با ۹۱ سنت کاهش معادل ۴/ ۱ درصد، به قیمت ۲۴/ ۶۳ دلار بر بشکه دست یافت. این نوع نفت نیز ماه گذشته به سطوح بیش از ۶۶ دلار بر بشکه دست یافته بود و در حال حاضر نسبت به آن اوج قیمتی نزدیک به ۵/ ۳ دلار کاهش یافته است.

فشار بازارهای مالی

بازارهای سهام جهان بالاخره به انتظارات برای شکستن رشد حبابی آنها پایان دادند و در چند روز گذشته در مسیر کاهشی قرار گرفته‌اند. به گزارش رویترز، میانگین صنعتی داو جونز، روز دوشنبه ۶/ ۴ درصد کاهش یافت تا بیشترین درصد افت از آگوست سال ۲۰۱۱ را به ثبت برساند. داو جونز، شاخص اقتصادی بازار آزاد است که توسط وال‌استریت ژورنال منتشر و تهیه می‌شود. این شاخص فهرستی از ۳۰ سهام برتر در بازار بورس سهام نیویورک است. شاخص اس ‌اند‌پی ۵۰۰ (S&P ۵۰۰) نیز در آسیا افت ۳ درصدی را در روز گذشته تجربه کرد. این شاخص نیز شامل فهرستی از ۵۰۰ سهام برتر در بازار بورس سهام نیویورک و نزدک است. از این فهرست‌ها برای قیاس در معاملات و خرید و فروش سهام و نیز ارزیابی عملکرد شرکت‌های بزرگ استفاده می‌شود.

افت بازارهای سهام جهان را نیز می‌توان به دو عامل مرتبط دانست. اول اینکه افزایش تورم موجب فشار بر سهام شرکت‌ها شده است، از سوی دیگر احتمال افزایش نرخ بهره از سوی بانک مرکزی آمریکا بر ارزش سهام شرکت‎‌ها در بورس‌های جهانی فشار آورده است. اما به اعتقاد کارشناسان یکی از مهم‌ترین دلایل سقوط بورس‌های بین‌المللی، به رشدهای پیاپی و بی‌پشتوانه اخیر آنها باز می‌گردد و افت آنها موضوعی است که از مدت‌ها پیش از سوی کارشناسان مطرح می‌شد. به‌عنوان مثال متوسط رشد قیمت‌های سهام تکنولوژی در ایالات متحده ظرف مدت ۱۵ماه اخیر نزدیک به ۵۰ درصد رشد کرده بود. به گفته کارشناسان سهام شرکت‌ها بیش از سودی که انتظار می‎رود بسازند، رشد کرده بودند و رشدهای شدید در بازارها معمولا با کاهش مواجه می‌شوند. همچنین گفته می‌شد بازارهای سهام جهانی با هر معیار ارزش‌گذاری گران محسوب می‌شوند، از این رو معامله‌گران با شناسایی سود، به فروش سهام خود اقدام کرده و موجب افت قیمت‌ها شده‎‌اند.

بازارهای سهام همواره نشان‌دهنده میزان ریسک در بازارهای جهانی است و زمانی که بورس‌های جهانی شروع به کاهش می‌کنند، نشان می‌دهد ریسک گریزی در بازارها افزایش یافته است. این تحول به خروج سرمایه از بازارهای پرریسک دیگر از جمله بازار نفت و ورود سرمایه به بازارهای امن از جمله طلا منجر می‌شود.  از همین رو در روزهای اخیر شاهد افت قیمت نفت بودیم.در این میان شاخص‌های اقتصادی آمریکا از جمله افزایش دستمزدها، احتمال افزایش نرخ بهره از سوی فدرال رزرو را افزایش داده و این خود به افزایش شاخص دلار منجر شده است. شاخص دلار در سه روز معاملاتی گذشته افزایش یافته و روز گذشته به بیش از ۸۵/ ۸۹ رسید. این در حالی است که ماه گذشته مقدار ۴/ ۸۸ که کمترین سطح ظرف ۳ سال اخیر بود را نیز دیده بود. افزایش شاخص دلار به معنای گران شدن نفت به‌عنوان کالایی که با ارز دلار آمریکا معامله می‌شود، برای خریدارانی است که ارز مرجع آنها غیر از دلار آمریکا است.

شیل نگرانی همیشگی بازار نفت

اما نگرانی از رشد تولیدات شیل، همواره پای ثابت دلایل افت قیمت‌ها در بازار نفت محسوب می‌شود. آن‌طور که اداره اطلاعات انرژی آمریکا اخیرا در گزارشی اعلام کرد، تولیدات این کشور نسبت به میانه سال ۲۰۱۶ حدود ۱۸ درصد رشد کرده و در ماه نوامبر به بیش از ۱۰ میلیون بشکه در روز رسیده است. این میزان بیش از مقدار تولیدات عربستان است. از سویی متوسط تولیدات روسیه در سال ۲۰۱۷ حدود ۹۸/ ۱۰ میلیون بشکه در روز بوده از این رو احتمال می‌رود تا پایان سال آمریکا بتواند به تولید بیش از این مقدار دست یابد.در شرایطی که این نگرانی بر بازار سایه افکنده افزایش دکل‌های حفاری در میادین نفتی آمریکا نگرانی شدیدی ایجاد می‌کند. آن‌طور که آخرین آمار بیکرهیوز نشان می‌دهد، تعداد دکل‌های فعال حفاری در میادین نفتی آمریکا هفته گذشته ۶ عدد افزایش یافته و به ۷۶۵ مورد رسیده است. این در حالی است که این تعداد در سال ۲۰۱۶ تنها ۳۱۶ دکل بوده. پیش از این «دنیای اقتصاد» در گزارشی تحت عنوان «سه گسل تداوم صعود» از دلار، تولیدات آمریکا و حجم بالای قراردادهای اختیار خرید به‌عنوان سه عاملی که می‌تواند مانع از تداوم رشد قیمت نفت شود نام برده بود.

افت فصلی تقاضا

در این میان مورد دیگری که عوامل بنیادی افت قیمت‎‌ها را در بازار نفت تقویت می‌کند، کاهش فصلی تقاضا برای نفت است. هرچند بر اساس برآورد موسسات مختلف احتمالا امسال نیز شاهد رشد خوبی برای تقاضای نفت باشیم، اما این رشد شامل فصل اول سال میلادی نمی‌شود. چراکه هر سال  پیش از گرم شدن هوا و شروع مسافرت‌های جاده‌ای در نیم‌کره شمالی زمین، مدتی پالایشگاه‌ها تعطیل شده و به تعمیر و نگهداری می‌پردازند. در حال حاضر نیز اخبار نشان می‌دهد فصل تعمیر و نگهداری در بسیاری از پالایشگاه‌‌های جهان شروع شده که این خود کاهش تقاضا برای نفت را به دنبال دارد. به گزارش رویترز، بزرگ‌ترین پالایشگاه آمریکا، موتیوا اینترپرایسس با ظرفیت پالایشی ۶۰۳ هزار بشکه در روز در پورت آرتور تگزاس، روز دوشنبه دوران تعمیر و نگهداری خود را آغاز کرد.  با این حال گلدمن ساکس رشد تقاضا برای نفت را در سال‌۲۰۱۸،  ۸/ ۱میلیون بشکه در روز برآورد کرده و می‌گوید نزدیک به ۴۰درصد از این مقدار از سوی چین و هند محقق خواهد شد.