نشریه «فوربس» به پیش‌بینی رفتار گروه تولیدکننده‌های طلای سیاه می‌پردازد
انتخاب اوپک برای بازار نفت ۲۰۲۱
در واقع اوپک به رهبری عربستان در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ سعی داشت با روانه کردن سیل بشکه‌های نفتی به بازار و پایین آوردن قیمت‌ها به صنعت نوظهور شیل در آمریکا و چند کشور دیگر ضربه کاری وارد کند و آنها را که هزینه تولید بسیار بالاتری نسبت به تولیدکننده‌های خاورمیانه دارند، از دور خارج کند. امری که میسر نشد و شرکت‌های شیل با ابتکارهای فناورانه توانستند هزینه تولید را پایین آورده و در مقابل قیمت‌های پایین مقاومت کنند. همین منابع به تبدیل آمریکا به بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان در سال گذشته بیشترین کمک را کردند. با این حال، اکنون تولید آمریکا حدود ۲ میلیون بشکه در روز کاهش یافته است؛ موضوعی که ممکن است اوپکی‌ها را بر آن دارد که سال آینده در کاهش حجم تولید افراطی عمل نکنند و با نگه داشتن قیمت زیر ۵۰ دلار بر بشکه که حداقل قیمت برای سر به سر شدن هزینه تولید و فروش نفت شیل است، فشار بیشتری به این رقیبان سرسخت وارد آورد و سهم خود در بازار را حفظ کند. با این وجود، عوامل زیادی بر انتخاب راهبرد اوپک اثرگذارند که در گزارشی که فوربس منتشر کرده به آنها پرداخته شده و پیش‌بینی‌هایی هم در مورد اتفاقات احتمالی در بازار نفت در سال آینده میلادی انجام شده است.
تکرار راهبرد فشار بر شیل؟
در چند ماه گذشته بهای نفت با نوسان کم در محدوده ۴۰ دلاری ثبات زیادی را نشان داده است. به گفته «اد هریس» نویسنده فوربس این سطح قیمت برای اوپک بد به حساب نمی‌آید، زیرا تولید نفت برای بیشتر شرکت‌هایی که به حفاری در زمین‌های آمریکا مشغول‌اند، همچنان غیراقتصادی باقی خواهد ماند. سطح پایین حفاری هم به معنای ادامه کاهش تولید آمریکا از ۵/ ۱۰ میلیون بشکه فعلی است. این کشور پیش از شیوع کووید- ۱۹ توانسته بود به یاری شیل به رکورد تولید ۱۳ میلیون بشکه در روز برسد که پس از مدت‌ها آمریکا را به یک صادرکننده خالص و بزرگ‌ترین تولیدکننده جهان بدل کرد.
هریس می‌گوید مطمئنا کشورهای عضو اوپک می‌خواهند درآمد بیشتری در این صنعت تولید کنند، اما با توجه به لطمه‌ای که همین حالا هم خورده‌اند، آنها توانایی تحمل احیای بدموقع تولید شیل را ندارند. به همین دلیل فوربس انتظار دارد اوپک پلاس در سال آینده به‌طور فعالی به محدودیت تولید دست نزند؛ این موضوع با هدف جلوگیری از پیشروی نفت از سطح ۵۰ دلار بر بشکه انجام می‌شود یعنی سطحی از قیمت که حداقل هزینه تولید نفت شیل را برآورده می‌کند.
در نهایت، قیمت‌های پایین راه‌حلی برای افزایش قیمت‌های نفت در میان‌مدت می‌شوند، چراکه هم تولیدکننده‌های شیل و هم ونزوئلا کاملا در حال احتضار به نظر می‌رسند و با کاهش دائمی تولید مواجه هستند. همزمان، اوپک پلاس ممکن است شروع به مدیریت بازار به نحوی کند که قیمت‌ها به آرامی از سطوح فعلی به ۵۰ دلار بر بشکه برسند تا به این ترتیب تولیدکننده‌های کم هزینه در خاورمیانه و دیگر نقاط دنیا به بازگشت به حفاری ترغیب شوند. در غیر این صورت، کاهش تولید چاه‌های فعال موجب ریکاوری نفت پس از برطرف شدن بحران کرونا و بالا رفتن افراطی قیمت‌ها می‌شود که ممکن است برای اوپک پلاس خوشایند نباشد (زیرا شیل را هم به بازار بازمی‌گرداند).
دوره کوتاه‌مدت پرسود برای تولیدکنندگان
هریس در این مقاله که در فوربس منتشر شده می‌گوید اوپک پلاس ترجیح می‌دهد بازار دچار یک چرخه دیگر رونق و سقوط نباشد، چراکه بازار پرنوسان نه برای مصرف‌کننده خوب است و نه برای تولیدکننده. با این حال، اگر به شواهد تاریخی رجوع کنیم و از این طریق به پیش‌بینی رفتار احتمالی اوپک پلاس بپردازیم، می‌شود گفت این گروه بی‌عملی را تا وقتی که تخریب عرضه یک سود بادآورده کوتاه‌مدت برای تولیدکننده‌ها و یک بحران برای مصرف‌کنندگان ایجاد کند، انتخاب می‌کند.
اوپک پلاس در جلسه بعدی وزارتی خود که آخر نوامبر و یکم دسامبر برگزار می‌شود، ممکن است تغییر مسیر دهد. اعضای این سازمان ۲۳ عضوی که از پاندمی کرونا ضربه خورده‌اند، می‌توانند بر خلاف دیگر کشورها، به‌صورت دسته‌جمعی برای افزایش درآمد اقدام کنند. این جلسه دو روزه پس از مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا انجام می‌شود. درخواست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا در ابتدای سال از روسیه و عربستان برای کاهش عرضه و افزایش قیمت نفت بر خلاف رویه چند سال گذشته بود. در واقع، پیش از این آمریکا از این کشورها می‌خواست قیمت نفت را پایین بیاورند چراکه ایالات متحده بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت جهان بود (و هست). ترامپ از این طریق می‌خواست بهای سوخت را در این کشور برای مصرف‌کنندگان عادی پایین بیاورد، زیرا به گفته نویسنده فوربس تعداد مصرف‌کنندگانی که می‌توانند او را مجددا انتخاب کنند بیشتر از شرکت‌های تولیدکننده است. در واقع قیمت در آوریل آنقدر پایین آمده بود که ترامپ که ابتدا با توییتی جنجالی از این موضوع ابراز خوشحالی کرده بود و بنزین ارزان را به شهروندانش وعده داده بود، ناچار به فردی تبدیل شد که با میانجی‌گری بین عربستان و روسیه، بزرگ‌ترین توافق کاهش تولید تاریخ را کلید زد. هریس معتقد است صرف‌نظر از اینکه چه کسی رئیس‌جمهور بعدی آمریکا خواهد شد، اوپک پلاس ممکن است این بار میل کمتری به پایین نگه داشتن قیمت‌ها داشته باشد.
متغیرهای موثر بر رفتار اوپک پلاس
حفظ سهم بازار و توسعه آن از عوامل دیگر در محاسبات اوپک پلاس هستند. اوپک پلاس در تلاش است از سهم فعلی خود در بازار نفت محافظت کند و از انتخاب گاز مایع طبیعی (LNG) توسط کشورهای در حال توسعه به‌عنوان سوخت جایگزین نفت جلوگیری کند. در حالی که قیمت نفت اکنون پایین است، بهای گاز مایع به نسبت حتی ارزان‌تر است (هر بشکه نفت انرژی معادل ۶ هزار فوت مکعب گاز با کیفیت در خط لوله است.) در آمریکا که نفت و گاز جایگزین هم نمی‌شوند این موضوع مهمی نیست. اما در کشورهای در حال توسعه که تلاش زیادی برای کاهش انتشار کربن می‌شود، گاز طبیعی در قالب LNG می‌تواند به جای نفت انتخاب شود. با قیمت پایین گاز مایع طبیعی، صادرکننده‌های آن می‌توانند سوبسید تجهیزات گازی این کشورها را تامین کنند و از این طریق آنها را به بازاری برای خود تبدیل کنند که به سود تولیدکننده‌های نفت نیست. بنابراین افزایش قیمت نفت به این دلیل که رقابت‌پذیری آن را با گاز کمتر می‌کند، اوپک پلاس را برای رشد سهم بازار نیز با مشکل مواجه می‌کند.
موضوع دیگر موثر بر قیمت نفت در سال آینده ارزش شاخص دلار است. با پول‌پاشی عظیم آمریکا در چند بسته اقتصادی به بازار، کمک زیادی به قیمت دلاری نفت خواهد شد. نفت به‌عنوان یک کامودیتی به دلایل مختلف با دلار معامله می‌شود. بنابراین قدرت خرید نفت تا حد زیادی به ارزش دلار آمریکا وابسته است. کشورهای تولیدکننده اگر قیمت نفت را بالا نبرند، قدرت خریدشان با کاهش ارزش دلار افت خواهد کرد. ارزش شاخص دلار از ابتدای سال ۱۲ درصد پایین آمده و فشار تورمی زیادی نیز در حال شکل گرفتن است. چه ترامپ برنده شود و چه بایدن، آنها برای تحریک اقتصاد سعی در کاهش ارزش دلار خواهند کرد. چشم‌انداز کاهش ارزش دلار همچنین احتمال افزایش قیمت دلاری نفت را به همراه دارد. بنابراین دلار می‌تواند هم به‌صورت طبیعی و هم با تحریک تولیدکننده‌ها به افزایش قیمت نفت منجر شود.
قیمت پایین درمانی برای بهای پایین نفت
اوپک پلاس می‌تواند سطوح تولید فعلی را حفظ کند و بگذارد طبیعت به کنار گذاشتن تولیدکننده‌های ضعیف‌تر (شیل) بپردازد. قیمت‌های پایین فعلی، وال‌استریت را از شیل آمریکا برای آینده مورد انتظار خارج کرده است. این وضعیت همچنان به کاهش تهدید‌ها نسبت به سهم تولید اوپک پلاس ادامه خواهد داد. حفاری کمتر به معنای تولید کمتر نفت و عرضه محدودتر همزمان با بازیابی تقاضا خواهد بود. در حال حاضر، تعداد دکل‌های حفاری پایین است. با بازار ۹۴ میلیون بشکه در روز فعلی، بیکر هیوز گزارش کرده که تعداد دکل‌های حفاری فعال خارج از آمریکا از ابتدای سال ۴۰ درصد کاهش یافته و به ۷۵۲ واحد رسیده است. کاهش حیرت‌انگیزی در خاورمیانه که بیشترین نرخ تولید چاه‌ها را دارد اتفاق افتاده که تعدادشان از ۴۳۰ به ۲۸۲ رسیده است. آخرین باری که بازار جهانی نفت ۹۴ میلیون بشکه تولید روزانه داشته -و در حال رشد بوده- به ۲۰۱۴ بر می‌گردد. در آن زمان، خاورمیانه به‌طور متوسط ۴۰۶ دکل حفاری فعال داشت و کل دکل‌های خارج از آمریکا ۱۵۱۷ بود. دکل‌های حفاری آمریکا هم از پیک سال ۲۰۱۴ که به ۱۹۳۰ رسیده بود، در سپتامبر به ۴۰۶ کاهش یافت. حفاری آمریکا بسیار پایین‌تر از سطح لازم برای حفظ تولید است. فقط به زمان نیاز است تا تولید آمریکا بیش از این کاهش یابد؛ موضوعی که هم اوپک پلاس می‌داند و هم شرکت‌های نفت آمریکایی.
