بررسی گزارش آماری صنعت فولاد از مقایسه یازده ماهه نخست ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ نشان‌داد
تجارت محصولات فولادی زیر ذره‌بین
البته تراز تجاری فولاد در بازه زمانی موردنظر مثبت ارزیابی می‌شود، اما در مجموع ۵سری محصولات تولیدی فولاد در یازده ماهه با افت تناژی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته روبه‌رو بوده و ۴سری محصول نیز با افزایش تولید روبه‌رو بوده‌اند. در این شرایط صادرات ۷ محصول افزایشی و صادرات ۴ محصول کاهشی بوده‌است. در واردات نیز ارزش ورود ۵محصول مثبت ارزیابی شده و ۲ محصول با افت واردات روبه‌رو بوده‌اند. ارزش واردات سه محصول نیز مانند سال‌گذشته بوده و درصد تغییرات آن صفر است. همچنین وضعیت تولید به دلیل چالش آب، برق، عدم‌توانایی بنگاه‌ها در به روز‌کردن ماشین‌آلات و نوسانات نرخ ارز با‌درصد تغییرات منفی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته مواجه بوده‌است.
کل محصولات فولادی، منفی ۱.۱درصد
با نگاهی به بخش تولید گندله، آهن‌‌‌‌‌اسفنجی، فولاد میانی و کل محصولات فولادی یازده ماهه سال۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ شاهد افت تولید در ۵ نوع محصول از محصولات فولادی و بهبود ۴ بخش دیگر هستیم. با همین نگاه کلی می‌توان گفت شرایط تولید داخل صنایع بر پایه فولاد روند مطلوبی نداشته‌است. طبق آمار منتشر شده، تولید انواع شمش فولادی کشور در یازده ماهه سال۱۴۰۲، ۲۹هزار و ۳۳۴ تن بوده که رشدی ۹.۲درصدی در بخش بیلت و بلوم و رشدی ۰.۷درصدی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته داشتهاست.
بیلت و بلوم، به‌عنوان زیرمجموعه‌‌‌‌‌هایی از شمش‌‌‌‌‌های فولادی بیشترین بهبود رشد را به خود اختصاص داده‌اند. میزان تولید کل این دو محصول از ۱۶هزار و ۹۰۳تن در یازده ماهه نخست ۱۴۰۱ به عدد ۱۸هزار و ۴۵۲تن در یازده ماهه ۱۴۰۲ رسیده است؛ در نتیجه می‌توان گفت در این بخش با رشدی ۹.۲درصدی، ۱.۵۴۹هزار تن بیلت و بلوم بیشتر نسبت به سال‌گذشته تولید شده‌است. این دو ماده‌جهت اتصالات در سازه‌‌‌‌‌های ساختمانی استفاده می‌شوند. برای مثال بیلت برای ساخت میلگرد و تیرآهن و از بلوم برای ساخت پروفیل‌های فولادی استفاده می‌شود.
در بین محصولات تولیدشده در بخش فولاد، بیشترین میزان افت تولید متعلق به نبشی، ناودانی و سایر مقاطع است. این بخش از محصولات که برای ساختمان‌‌‌‌‌سازی استفاده می‌شود، فناوری تولید مشابهی دارند و هرکدام از این مقاطع فولادی، به شیوه‌‌‌‌‌های پرسی و فابریک تولید می‌شوند. تولید این بخش از محصولات در سال۱۴۰۲ باتجربه‌‌‌‌‌‌کردن افت ۷۳هزار تنی، نسبت به سال‌قبل، تغییرات منفی ۹.۳درصدی داشتهاست.
کاهش ارزش صادرات محصولات فولادی
صنعت فولاد به‌عنوان یکی از صنایع مادر و پیشران در اقتصاد کشور، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، بنابراین روند صادرات این محصول استراتژیک می‌تواند نشانگر وضعیت کلی تجارت خارجی و میزان موفقیت در دستیابی به اهداف توسعه صادرات غیرنفتی باشد. آمار ۱۱ماهه نخست سال۱۴۰۲ از وضعیتی نگران‌‌‌‌‌کننده در این بخش حکایت دارد که نیازمند تحلیل دقیق و اتخاذ تدابیر لازم است.
بر اساس گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در ۱۱ماهه امسال حجم کل صادرات فولادخام (میانی) به ۷هزار و ۱۰۲تن و حجم محصولات نهایی فولادی با کاهش به حدود ۳هزار و ۱۵۰تن رسیده‌است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته بهبودی به ترتیب ۷.۴ و ۸.۱درصدی نشان می‌دهد، اما با نگاه دقیق‌تر به آمار می‌توان روندهای نگران‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌ای را مشاهده کرد. یکی از دلایل این نگرانی را می‌توان کاهش منفی‌شدن کاهش ارزش صادرات دانست. میزان ارزش صادرات کل محصولات فولادی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته حدود ۳.۳درصد افت داشتهاست.
نکته حائزاهمیت در بخش صادرات، شرایط کنسانتره سنگ‌آهن است؛ این بخش با رشد ۷۹۸.۶درصدی حجم صادرات بیشترین میزان جهش را به خود اختصاص داده‌است. همچنین باید توجه داشت که ارزش صادرات این حوزه از ۷۴ میلیون‌دلار در سال۱۴۰۱ به ۵۴۳ میلیون‌دلار در سال۱۴۰۲ رسیده‌است و‌درصد تغییر مثبت ۶۳۳.۸درصدی را رقم‌زده است.
روندهای منفی موجود در آمار ۱۱ماهه صادرات فولاد ایران، زنگ خطر جدی برای این صنعت راهبردی محسوب می‌شود. کاهش صادرات محصولات با ارزش‌افزوده بالا نشان می‌دهد که موانع جدی در مسیر توسعه صادرات و ارتقای جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی فولاد وجود دارد.
کاهش میلگرد در بازار
بررسی میزان واردات محصولات فولادی نشان می‌دهد، میلگرد با تغییر مقدار واردات از ۱۰۱هزار‌تن به ۳۵هزار‌تن پرشیب‌‌‌‌‌ترین کاهش واردات را داشتهاست و تغییرات منفی ۳۶.۷درصدی ایجاد‌کرده‌است. از آنجا‌که تولید میلگرد نیز کاهش منفی ۱.۹درصدی داشتهاست، این کاهش واردات را نمی‌توان به فال‌نیک گرفت و حاصل تولید ملی دانست، بلکه دلیل آن می‌تواند بالا رفتن قیمت میلگرد باشد. همچنین باید توجه کرد که بخشی از میلگرد تولیدشده به مقدار بیشتر از مدت مشابه سال‌گذشته صادر می‌شود. با کاهش تولید میلگرد، افزایش صادرات و افت شدید مقدار واردات این محصول، می‌توان احتمال داد این کاهش عرضه میلگرد بر بازار اثر سوء بگذارد.
فولاد میانی و تولید داخل
بر اساس آمارهای منتشرشده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، فولاد میانی بهبودی ۵.۸درصدی در تولید را تجربه‌کرده است و حجم صادرات آن نیز ۷.۳درصد بالا رفته و همچنین ارزش صادرات حاصل از آن نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته ۵.۷درصد ارتقا یافته‌است. نکته امیدوارکننده با بررسی حجم واردات محصولات میانی به‌دست می‌آید. فولاد میانی با کاهش منفی ۵۰درصدی می‌تواند نشانی از بهبود شرایط این بخش در داخل کشور باشد.
ثبات نسبی مقاطع تخت فولادی
مقدار تولیدکل مقاطع فولادی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته، تقریبا بی‌‌‌‌‌تغییر بوده‌است و تنها ۰.۱درصد کاهش یافته‌است. این بخش از تولیدات فولادی به‌رغم افزایش ۵.۵درصدی حجم صادرات، با حدود منفی ۵درصد کاهش ارزش صادرات مواجه بوده‌است. واردات مقاطع تخت نیز به نسبت سال‌گذشته افزایش داشتهاست.
در مجموع می‌توان عنوان کرد؛ بر اساس آمار کل تولید فولاد میانی کشور در فروردین ماه، تولید کل محصولات فولادی، منفی ۱.۱درصد بوده‌است و پیش‌بینی می‌شود با نزدیک‌شدن به روزهای‌گرم سال، چالش‌های آب و برق منجر به کاهش مقدار تولید شود. بدون‌شک، صنعت فولاد برای برون‌‌‌‌‌رفت از این وضعیت نیازمند اقدامات فوری و هدفمند است.
