سواحل مکران؛ کلید توسعه معدن‌کاری
یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های تولیدکنندگان زنجیره فولاد عدم‌امکان صادرات گسترده محصولات خود به سایر کشورها از طریق دریاست. کشتی‌هایی که برای این امر در نظر گرفته می‌شوند، امکان پهلوگیری در بنادر ایران را ندارند یا مسیر طولانی‌تری را باید طی کنند که طبیعتا منجر به افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل می‌شود. فعالان حوزه معدن و صنایع معدنی سال‌هاست که به توسعه سواحل مکران توجه ویژه دارند و خواستار آغاز پروژه‌های توسعه‌ای در این منطقه هستند. به‌نظر می‌رسد این امر با سرعت کمی در حال پیگیری است و هنوز دولت به اهمیت این موضوع و میزان سودی که متکی به توسعه این منطقه است، پی نبرده‌است. از سوی دیگر، دسترسی بهتر این منطقه نسبت به دیگر بنادر تجاری ایران باعث شده‌است تا کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و افزایش ایمنی در سفرهای دریایی از مزایای طلایی دیگر این منطقه به‌شمار آید. منطقه مکران خطه‌‌‌‌‌‌ای با قدمتی باشکوه است که در سراسر مرز ساحلی خود با آب‌های آزاد بین‌المللی مجاورت دارد و دارای ظرفیت‌های کم‌نظیری در بحث توسعه و سرمایه‌گذاری است. سرمایهگذاران و شرکت‌های خصوصی اگر به‌دنبال توسعه کشور و کسب سود هستند نباید از ظرفیت بالای شهرستان جاسک در حوزه سرمایه‌گذاری و فرصت طلایی مکران غافل باشند. با توجه به عمق آب‌های ساحلی بندرجاسک، ظرفیت و شرایط پهلوگیری کشتیهای بزرگ و ایجاد تاسیسات عظیم بندری را داراست و از این منظر، یک امتیاز مهم قلمداد می‌شود. بدون‌شک، یکی از مهم‌ترین بخش اقتصاد که می‌تواند به توسعه این منطقه و افزایش صادرات کشور کمک کند، بخش معدن و صنایع معدنی است که دو استان سیستان و بلوچستان و خراسان‌جنوبی از موقعیتی استراتژیک در این حوزه برخوردارند.
سیستان و بلوچستان یکی از استان‌های بزرگ معدنی کشور محسوب می‌شود به‌‌‌‌‌‌طوری که از ۶۰نوع ماده‌معدنی شناسایی شده در کشور، ۲۸ نوع آن به‌‌‌‌‌‌طور قطع و در شرایط کنونی در این استان وجود دارد. سیستان و بلوچستان با قرار داشتن بر روی کمربند فلزی و معدنی جهان که از صربستان تا پاکستان ادامه دارد حاوی ذخایر غنی از فلزات و کانسارهای معدنی از قبیل کرومیت، مس، منگنز، سرب و روی، قلع، تنگستن، طلا و همچنین عناصر و کانسارهای غیرفلزی نظیر تالک، منیزیت، گل‌سفید و سنگ‌‌‌‌‌‌های ساختمانی و تزئینی به‌ویژه گرانیت و مرمر است. سیستان و بلوچستان از حیث داشتن عناصر معدنی فلزی از کم‌‌‌‌‌‌نظیرترین استان‌های کشور محسوب می‌شود و بیشترین میزان آهن پلاسری، مس و آنتیموان و طلای کشور را با پراکندگی وسیع دارد. موقعیت جغرافیایی ویژه سیستان و بلوچستان به لحاظ برخورداری از ۱۱۰۰ کیلومتر مرز خاکی با کشورهای پاکستان و افغانستان و ۳۰۰ کیلومتر مرز ساحلی در کنار دریای عمان و دسترسی به آب‌های آزاد بین‌المللی خارج از تنگه هرمز و امکان ارتباط با کشورهای شرق آسیا، شبه‌قاره هند، کشورهای حوزه خلیج‌فارس و بازارهای آفریقایی موجب‌شده این روزها توجه بسیاری از سرمایهگذاران به آن جلب شود.
۴۱۷ معدن با ذخیره ۴/ ۳میلیارد تن در سیستان و بلوچستان داریم که از این میزان ۴۰۰ معدن کوچک‌مقیاس و ۱۷ معدن بزرگ‌مقیاس است. تاکنون در سیستان و بلوچستان ۳۷تن طلا شناسایی شده و ذخیره خوب تیتانیوم در منطقه فنوج نیز شناسایی شده که سرمایه‌گذاری توسط یکی از شرکت‌های توانمند معدنی کشور جهت ایجاد معدن و صنایع وابسته در حال انجام است. ۵۰۰میلیون تن ذخایر مس در سیستان و بلوچستان تاکنون کشف شده که در همین ارتباط شرکت‌های توانمند کشوری اعلام سرمایه‌گذاری به میزان پنج‌هزار میلیارد‌تومان کرده‌‌‌‌‌‌اند. با اجرای طرح «تحول در بخش زمین‌‌‌‌‌‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی» در یک سال‌گذشته ۱۲۳محدوده شامل طلا، مس، نیکل، منیزیت، گوهرسنگ‌‌‌‌‌‌ها، سرب و روی در این استان شناسایی شده‌است. استان خراسان‌جنوبی نیز از این تنوع معدنی مستثنی نیست. طرح تحول زمین‌‌‌‌‌‌شناسی در ۱۵هزار کیلومتر‌مربع از وسعت خراسان‌جنوبی با اعتبار ۱۵۰میلیارد‌تومان در شهرستان‌های بیرجند، سربیشه، قائنات و خوسف اجرا شد و اکتشاف ۱۷محدوده طلا، ۶۰ محدوده مس، ۲۵محدوده نیکل نخستین‌بار در شرق کشور، ۹محدوده منیزیت، ۶محدوده سرب و روی از دستاوردهای اجرای این طرح است. در حال‌حاضر ۷۲۷ معدن با ۵۵ نوع ماده‌معدنی و ذخیره قطعی ۶میلیارد و ۹۰۰میلیون تن در خراسان‌جنوبی وجود دارد و این استان رتبه اول کشور را در ذخایر زغال‌سنگ، منیزیت و خاک‌‌‌‌‌‌های نسوز داراست، همچنین رتبه ششم کشور در تعداد معادن و رتبه دوازدهم در ذخایر قطعی مواد معدنی از آن خراسان‌جنوبی است. تاکنون بیش از ۶میلیارد و ۹۰۰میلیون تن ذخایر قطعی معدنی در خراسان‌جنوبی کشف شده‌است. معادن خراسان‌جنوبی ۵۰ نوع ماده‌معدنی را در دل خود جای داده‌اند.
تقریبا نزدیک ۵۰درصد از سواحل مکران در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و بخش عمده‌‌‌‌‌‌ای از جمعیت استان سیستان و بلوچستان در حوزه سواحل مکران سکنی دارند. قرارگرفتن در طول این سواحل و در مجاورت آب‌های آزاد و فاصله نزدیک آنها با کشورهای منطقه مخصوصا بنادر خصب، شناس و سلطان قابوس و صحار و صلاله در کشور عمان؛ بنادر گوادر و کراچی در پاکستان و بنادر نواشیوا، کاندلا و موندرا در هند که کانون‌های اصلی تخلیه و بارگیری کالا و کانتینر در منطقه هستند، موضوعی مهم و قابل‌توجه است که می‌تواند به‌عنوان یک ظرفیت در راستای اولویت‌های اصلی دولت سیزدهم در گسترش همکاری‌های اقتصادی با کشورهای منطقه موثر واقع شود. همچنین بنادر شهیدبهشتی و شهید کلانتری در چابهار و توسعه بنادر تجاری به غرب و شرق در طول ۵۰۰ کیلومتر سواحل استان و برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی ایجاد بنادر تجاری کوچک در زرآباد، کنارک و بریس با کارکرد تجاری می‌توانند در صورت انجام برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی لازم در سه حوزه ذیل موجبات بهره‌‌‌‌‌‌مندی ساکنان منطقه از مواهب دریا و به‌تبع آن بهبود در وضعیت اقتصادی و تامین رفاه ساحل‌‌‌‌‌‌نشینان استان سیستان و بلوچستان را به ارمغان آورند. پس با توجه به اینکه پتانسیل معدنی بسیار زیادی در مجاورت سواحل مکران وجود دارد می‌توان این منطقه را به هاب بخش معدن و صنایع معدنی کشور تبدیل کرد. ذخایر عظیم ماده‌معدنی در سیستان و بلوچستان و خراسان‌جنوبی اگر به‌صورت خام به خارج از کشور منتقل شود باید به نزدیک‌ترین و
پیشرفته‌ترین بنادر منتقل شود. از طرف دیگر اگر دولت بخواهد برای جلوگیری از خام‌فروشی کارخانه‌های فرآوری دایر کند، بهترین کار این است که کارخانه‌ها را در نزدیکی معادن احداث کند، پس در نهایت محصولات نهایی مجددا برای صادرات باید به یک بندر مطمئن منتقل شوند.
