چین و آمریکا تعیین‌کنندگان اصلی بازار مس هستند؟
تصویر ۹ماهه از فلز سرخ
زمانی‌که روسیه در اواخر فوریه به اوکراین حمله کرد، اوج قیمت‌ها در بورس فلزات جهانی مشاهده شد و قیمت مس در بورس فلزات لندن در سه‌ماهه به ۱۰۵۸۰ دلار در هر تن رسید. فلز قرمز از آن زمان تحت‌فشار گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌ای قرار گرفت و قیمت آن در پایان معاملات در ۲۶سپتامبر به ۷۳۴۱ دلار در هر تن رسید که نشان‌دهنده کاهش ۳۱درصدی ارزش است. این فشار هم از سوی سیاست‌‌‌‌‌‌‌‌پولی اتخاذ شده در آمریکا و هم از کاهش تقاضا در چین به بازار مس وارد میشد.
بازار مس این روزها در وضعیت کسری به‌سر می‌برد و قیمت‌ها باید بسیار بالاتر از آنچه هست، باشد. بازار فلز سرخ در عدم‌تعادل به‌سر می‌برد و موجودی انبارها خالی شده است، اما چرا با توجه به اینکه قیمت مس باید بالاتر باشد، همچنان در کانال قیمتی ۷هزار دلاری است؟ و در این ۷ماه چه عواملی بر کاهش قیمت مس تاثیرگذار بوده‌اند؟
بی‌‌‌‌‌‌‌‌شک وضعیت فعلی حاکم بر اقتصاد جهان، جنگ اوکراین و روسیه که به‌تبع آن چالش‌های بزرگی را در بخش انرژی ایجاد کرده، وضعیت معادن مس، اقتصاد چین و حرکت جهانی به سمت تولید سبز از جمله عوامل موثر قیمتی هستند. با بررسی وضعیت اقتصاد کلان به این نکته پی می‌‌‌‌‌‌‌‌بریم که وقتی نرخ بهره در آمریکا افزایش یافت، ارزش دلار نیز افزایش یافته است. از طرف دیگر هنگامی که این ارزش افزایش پیدا کرد، قیمت کالاها تحت‌سرکوب قرار گرفت. حرکت‌‌‌‌‌‌‌‌های فدرال‌رزرو ناشی از نگرانی‌های تورمی و ترس از رکود است و بخشی از کاهش قیمت‌ها از طریق افزایش قدرت دلار است. این سیاست‌های فدرال‌رزرو احتمالا قدرت بیشتری به دلار میدهد و در نتیجه بر تمام کالاهای جهانی که به دلار قیمت‌گذاری می‌شوند، از جمله مس، تاثیرگذار خواهد بود. قیمت مس اخیرا پس از احیای دلار آمریکا به پایین‌ترین حد سه‌ماهه سقوط کرد.
با اینکه واردات مس چین در هشت‌ماهه اول سال۲۰۲۲، حدود ۸/ ۹درصد افزایش یافت که نشان‌دهنده قوی‌‌‌‌‌‌‌‌ترین حجم واردات از زمان شیوع بیماری کرونا در سال۲۰۲۰ است که نسبت به مدت مشابه سال۲۰۱۹، ۲۰۰هزار تن افزایش سالانه داشته است. واردات قراضه مس و کنسانتره معدنی نیز رو به افزایش است. البته ممکن است به دلیل افزایش واردات چین، قیمت مس در کوتاه‌مدت افزایش یابد اما هنوز هم بادهای مخالف قابل‌توجهی وجود دارد که فلزسرخ باید برای افزایش قیمت با آنها مقابله کند.
باید به آینده قیمتی فلز مس امیدوار بود. بر اساس مطالعه‌‌‌‌‌‌‌‌ای که توسط S&P Global انجام‌شده است، به دلیل اهداف کاهش انتشار کربن، تقاضا برای مس تا سال۲۰۳۵، تقریبا ۲برابر خواهد شد. بر اساس تحقیقات S&P Global، این امر سناریویی را ایجاد می‌کند که در آن جهان می‌تواند در سال۲۰۳۵ شاهد کسری تاریخی ۱۰میلیون تنی باشد. بر اساس گزارشی که در این‌ماه منتشر شد، شرکت Goldman Sachs Group تخمین می‌زند که معدن‌کاران باید در دهه آینده حدود ۱۵۰میلیارد دلار برای حل کسری ۸میلیون تنی مس هزینه کنند. BloombergNEF پیش‌بینی می‌کند که تا سال۲۰۴۰ شکاف تولید و اکتشاف می‌تواند به ۱۴میلیون‌تن برسد که باید با بازیافت فلز پر شود. بر اساس گزارش گروه بین‌المللی مطالعات مس، برای درک اینکه این کمبود چقدر زیاد خواهد بود، در نظر بگیرید که در سال۲۰۲۱ کسری جهانی به ۴۴۱هزار‌تن رسید که معادل کمتر از ۲درصد تقاضا برای فلز تصفیه‌شده است. این موضوع برای افزایش ۲۵درصدی قیمت‌ها در آن سال‌کافی بود. پیش‌بینی‌های فعلی در بدترین حالت از سوی S&P Global نشان میدهد که کسری سال۲۰۳۵ معادل حدود ۲۰درصد مصرف خواهد بود. گلدمن‌ساکس پیش‌بینی می‌کند که قیمت معیار بورس فلزات لندن تقریبا دوبرابر خواهد شد و به‌طور متوسط سالانه به ۱۵هزار دلار در هر‌تن در سال۲۰۲۵ خواهد رسید.
همچین در معادن مس، میزان کاهش عیار سنگ‌معدن رو به وخامت است، به این معنی که سنگ بیشتری برای تولید جهانی فرآوری شود. در پرو و شیلی که مجموعا بیش از یک‌سوم تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دهند، برخی از سرمایه‌گذاری‌های معدنی تا حدودی در بحبوحه ابهامات نظارتی متوقف‌شده است، زیرا سیاستمداران به‌دنبال بخش بیشتری از سود معدن‌کاران، برای حل نابرابری‌های اقتصادی هستند.
فریب جهانی چین
«دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با یسنا کوچک‌‌‌‌‌‌‌‌زاده تحلیلگر بازار کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌‌ها علل نوسان قیمتی نسبتا شدید مس در بازار جهانی را جویا شد. کوچک‌‌‌‌‌‌‌‌زاده فریب‌خوردن بازار جهانی در پیش‌بینی میزان تقاضای مس چین و همچنین سیاست‌های انقباضی فدرال‌رزرو را دلایل اصلی نوسان قیمتی مس از ۱۰هزار دلار تا ۷هزار دلار در ۹ماه اخیر دانست و گفت: مس تاثیر زیادی روی صنایعی دارد که در رشد کشور مهم‌‌‌‌‌‌‌‌اند، پس می‌توان گفت تولید ناخالص یک کشور از تولید و مصرف مس تاثیر می‌پذیرد و تغییرات عرضه و تقاضای این کامودیتی شاهدی بر رشد و نزول اقتصاد کشور‌‌‌‌‌‌‌‌هاست، بنابراین ارتباط گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌ای بین بازار مس و رشد اقتصادی وجود دارد. پس از شیوع کرونا در ابتدای سال۲۰۲۰ با تعطیلی واحد‌‌‌‌‌‌‌‌های صنعتی قیمت کاهش پیدا کرد و سپس با بازگشایی این واحد‌‌‌‌‌‌‌‌ها قیمت افزایش یافت.
وی ادامه داد: اما در پایان سال۲۰۲۱ همگان متوجه این موضوع شدند که چین به‌راحتی به شرایط قبل از دوران قرنطینه برگشته و شاخص‌های اقتصادی این کشور رشد داشته‌اند. برداشت از این موضوع این بود که تقاضای مس نیز به‌دنبال این روند افزایش خواهد یافت. در ادامه رشد اقتصادی چین و سیاست‌های انبساطی دولت و حمایت آنها از صنایع خود، این نگرش را در بازار ایجاد کرد که تقاضا به شرایط قبل بازگشته و مطمئنا در سال۲۰۲۲ رشد تقاضا را شاهد خواهیم بود. به همین علت در زمستان سال‌گذشته و ابتدای سال۲۰۲۲ قیمت‌ها، روند صعودی را تجربه کردند و تا ۱۰هزار دلار در هر تن نیز افزایش یافتند، اما زمانی‌که آمار اقتصادی چین منتشر شد، متوجه شدیم که بازگشایی‌‌‌‌‌‌‌‌ها پس از قرنطینه صرفا باعث ایجاد یک روند خرید شده‌است تا تقاضا را به شرایط قبل از کرونا بازگرداند، اما تقاضا در بخش پایین‌دستی آنقدر که تصور میشد، رشد نکرده بود. کوچک‌‌‌‌‌‌‌‌زاده دو علت را عامل کاهش قیمت مس دانست و عنوان کرد: دو علت را برای این امر می‌توان در‌نظر گرفت. اول اینکه بخش ساخت‌وساز و املاک و مستغلات چین دچار بحران شده بود که به دلیل تورم قیمتی، شرکت‌های ساختمانی نتوانسته بودند تعهدات خود را بر اساس برنامه زمان‌بندی عملی کنند و املاک پیش‌فروش شده تکمیل نشدند. بیش از ۳۰درصد تقاضای مس در صنعت ساختمان است، پس طبیعتا تغییرات در صنعت ساختمان می‌تواند روی بازار مس تغییر ایجاد کند. همچنین نقدینگی فعالان بازار محصولات نهایی در چین نیز باعث شد تا ترمز صعود قیمت‌ها کشیده شود. به‌طور خلاصه دنیا تصور می‌‌‌‌‌‌‌‌کرد چین به رشد اقتصادی قبل از کرونا دست پیدا خواهد کرد، اما آمار منتشرشده نشان داد که این اتفاق رخ نداده است، پس بعد از افزایش قیمت مس، شاهد یک پولبک به ۹هزار دلار و نوسان در محدوده قیمتی ۷۵۰۰ تا ۹هزار دلاری بودیم.
فشار مضاعف فدرال‌رزرو بر قیمت‌ها
وی به تشریح علل نوسان قیمت در محدوده ذکرشده پرداخت و افزود: نوسان در این محدوده قیمتی به علت افت و خیزهای تقاضا است. در مواقعی تقاضا به‌نظر مثبت می‌آید و در مواقعی دیگر رو به نزول می‌گذارد. گاهی اخبار مثبت منتشر می‌شود و گاهی اخبار منفی باعث افزایش و کاهش نرخ این کامودیتی می‌شود. همچنین دلیل اینکه سقف ۹هزار دلاری شکسته نمی‌شود این است که یک فشار مضاعف از طرف فدرال‌رزرو وجود دارد. سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو از اواخر سال۲۰۲۱ کاملا انقباضی شده است تا بتواند نرخ تورم آمریکا را مهار کند. به همین علت مس توان رد شدن از سقف ذکرشده را ندارد. تحلیلگر بازار کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌‌ها سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو را انقباضی و تهاجمی خواند و آن را یکی از دلایل کنترل قیمت مس دانست و بیان‌کرد: باید توجه داشت که سیاست‌های پولی آمریکا انقباضی و تهاجمی است، یعنی نه‌تنها نرخ بهره را افزایش میدهد تا بتواند ارزش دلار را در سطوح بالا حفظ کند، بلکه تهاجمی نیز هست تا بتواند نرخ تورم را کنترل کند. هفته گذاشته آمار شاخص بهای مصرف‌کننده (CPI) منتشر شد که بالاتر از حد انتظار بود و نشان می‌داد تورم هنوز در آمریکا بالاست. فدرال‌رزرو دو جلسه دیگر تا پایان سال‌میلادی جاری برگزار خواهد کرد که پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌‌ها نشان میدهد ۷۵/ ۰درصد نرخ بهره را افزایش خواهد داد و پایان سال‌نیز یک افزایش دیگر را بر نرخ بهره اعمال کند، به‌همین‌دلیل به‌نظر می‌رسد قیمت مس در محدوده نوسانی حال‌حاضر تغییرات قیمت را تجربه خواهد کرد. به‌صورت دقیق‌‌‌‌‌‌‌‌تر پیش‌بینی می‌شود که محدوده قیمتی نوسانی مس بین ۷۹۰۰ دلار تا ۸۵۰۰ دلار باشد.
رکود جهانی در راه است
کوچک‌‌‌‌‌‌‌‌زاده در پاسخ به این سوال که آیا موج رکودی که در جهان به‌راه افتاده است دامنگیر مس خواهد شد یا نه؟ گفت: تقاضا با توجه به ورشکستگی بسیاری از شرکت‌های ساخت‌وساز چین به‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه اورگرند، کاهش یافت. رکود دلیل مضاعف بر این موضوع است، اما اکنون بانک‌مرکزی اروپا، انگلیس و همچنین فدرال‌رزرو سعی بر اتخاذ سیاست‌های پولی انقباضی دارند تا مشوق‌‌‌‌‌‌‌‌های مالی که برای حمایت از صنایع و خانوار‌‌‌‌‌‌‌‌ها طی سال‌های گذشته به بازار تزریق شده بود را جمع‌‌‌‌‌‌‌‌آوری کنند، چون این مشوق‌‌‌‌‌‌‌‌ها تاحدودی باعث ایجاد تورم شده است که حال باید جمع‌‌‌‌‌‌‌‌آوری شوند. این امر که عمدتا با افزایش نرخ بهره یا کاهش اعطای تسهیلات اعتباری به صنایع انجام می‌شود، باعث افزایش رکود و کاهش تقاضا در بازارها می‌شود.
وی ادامه داد: سوال این است که این اتفاق به چه شکل رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌هد؟ اینطور نیست که کاهش نقدینگی، باعث کاهش تقاضا یا تمایل به خرید شود؛ در واقع باعث می‌شود قدرت خرید این شرکت‌ها کاهش پیدا کند. ما می‌دانیم که تورم داشته‌‌‌‌‌‌‌‌ایم. به‌عنوان مثال قیمت مس نسبت به سال۲۰۱۹ یا ۲۰۱۸ افزایش یافته است. امروزه سیاست انقباضی کشورهای بزرگ باعث شده‌است که توان خرید خریداران مس کاهش یابد. این سیاست در همه‌جای دنیا به یک نتیجه منتهی می‌شود اما در چین این‌گونه نیست. چین سیاست پولی انبساطی را اتخاذ کرده است تا از بخش املاک و مستغلات خود حمایت کند. طبیعتا در سال۲۰۲۳ شاهد کاهش بیشتر قیمت مس خواهیم بود و قیمت این کامودیتی بین ۷۹۰۰ دلار تا ۸۱۰۰ نوسان خواهد کرد. علت این موضوع نیز کاهش تقاضا مخصوصا در چین است که خود بیش از ۵۰درصد تقاضای جهانی را به خود اختصاص میدهد. به‌علاوه آن سیاست‌های به‌شدت انقباضی پولی در اروپا و آمریکا به نوبه خود توان خرید متقاضیان مس را کاهش خواهد داد.
بازار داخلی فلز سرخ
کوچک‌‌‌‌‌‌‌‌زاده در ادامه به تشریح بازار داخلی مس و عوامل موثر بر این بازار پرداخت. وی عنوان کرد: در بازار داخلی به‌واسطه اینکه شرکت ملی مس بزرگ‌ترین تولیدکننده است و بیشترین سهم از بازار را دارد و تمام محصولات این شرکت در بورس‌کالا عرضه می‌شود، می‌توان گفت که در بورس‌کالا خلاصه می‌شود. سهم ۹۰درصدی از عرضه کاتد در داخل کشور توسط شرکت ملی مس صورت می‌گیرد که تمام این عرضه در بورس‌کالا اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌‌افتد؛ به همین خاطر فرمول قیمت‌گذاری که در بورس‌کالا انجام می‌شود تقریبا می‌تواند پارامترهای موثر روی بازار مس در ایران را مشخص کند. قیمت مس در بازار lme یکی از پارامتر‌‌‌‌‌‌‌‌هاست و دیگری چند نرخی بودن دلار است. وی تصریح کرد: نرخ دلار به دو شکل بر بازار داخلی مس اثرگذار است. وجود سیستم چند نرخی در کشور باعث نوسان این بازار می‌شود. نرخ دلار دولتی و نرخ دلار آزاد دو نوع از نرخ‌های ارز در کشور است که هرکدام از این نرخ‌ها نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند، پس بیش از دو نرخ دلار در کشور وجود دارد. بازار متشکل، بازار نیما، نرخ حواله بین‌بانکی، نرخ دلار بازار آزاد و نرخ بازار سبزه‌میدان از این دسته نرخ‌هاست. وجود نرخ‌های متعدد باعث می‌شود تا یک تفاوت قیمت بین آن چیزی‌‌‌‌‌‌‌‌که در بورس‌کالا عرضه می‌شود با چیزی که در بازار آزاد می‌توان معامله کرد به‌وجود آید، بنابراین قیمت کاتد ملی مس در بورس‌کالا قیمتی متفاوت نسبت به همین محصول در بازار آزاد دارد. تحلیلگر بازارکامودیتی‌‌‌‌‌‌‌‌ها عامل آخر و مهم موثر بر قیمت‌های داخلی مس را صعودی‌بودن و تفاوت نرخ آزاد و نیمایی دانست و گفت: علاوه‌بر این‌‌‌‌‌‌‌‌ها صعودی‌بودن نرخ دلار نیز در تعیین قیمت مس داخلی تاثیرگذار است. این علت باعث کاهش نقدینگی و توان خرید شرکت‌ها می‌شود. این روند نیز به نوبه خود می‌تواند در تغییر تقاضا و به‌دنبال آن تغییر قیمت‌ها سهیم باشد. پس می‌توان نتیجه گرفت که بازار داخلی مس از سه عامل تاثیر می‌پذیرد :
۱) قیمت جهانی مس
۲) چند نرخی بودن دلار
۳) روند نزولی ارزش‌ریال نسبت به دلار
بازار مس همواره برای فعالان حوزه معدن و صنایع معدنی جذاب بوده است؛ چراکه بازار آینده در اختیار عناصری است که می‌توانند به تولید انرژی تجدیدپذیر کمک کنند؛ به همین سبب مس نیز مورد‌توجه جهانیان واقع شده است. تلاطم‌های این کامودیتی می‌تواند بسیاری از بازارها را تحت‌‌‌‌‌‌‌‌الشعاع قرار دهد. نوسان‌های شدید این فلز از سیاست‌های پولی کشورهای بزرگ تاثیر می‌گیرد و همچنین بر اقتصاد کشور‌‌‌‌‌‌‌‌ها تاثیر می‌گذارد. بررسی شد که کدام عوامل باعث تغییرات قیمتی مس شدند و چه آینده‌‌‌‌‌‌‌‌ای در انتظار آن است اما اوضاع سیاسی نابسامان کره‌زمین، پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌‌ها را سخت‌‌‌‌‌‌‌‌تر از قبل می‌کند.
