گروه مسکن، نورا حسینی: مدیر بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات مسکن اعلام کرد: تغییرات ایجادشده در ترکیب طبیعی و اصلی رود دره‌های اطراف شهر تهران زمینه‌ساز بروز سیلاب و وارد شدن خسارت مالی و جانی در زمان بارندگی شده است.


به گزارش «دنیای اقتصاد» تابستان امسال 2 حادثه شهری پرتلفات در اطراف شهر تهران رخ داد. بارش شدید و ناگهانی باران در منطقه کن و جنوب شرق تهران سبب جاری شدن سیلاب شد. حادثه‌ای که خسارت‌های مالی و جانی زیادی به جا گذاشت و درجه بالای آسیب‌پذیری تهران در برابر این‌گونه حوادث را نشان داد. علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات مسکن با بیان اینکه تغییرات اقلیمی و بارندگی‌های ناگهانی سبب جاری شدن سیلاب مخرب در ماه‌های گذشته شد به «دنیای اقتصاد» گفت: غافلگیری مردم در زمان بروز این حوادث دلیل خسارت بالای این دو حادثه بود.


او ادامه داد: خشکسالی‌های اخیر هم با از بین بردن پوشش‌های گیاهی زمینه‌ساز جاری شدن سریع‌تر روان آب‌ها در زمان بارندگی می‌شوند. لایروبی نکردن مسیل‌ها و آبراه‌ها که با زباله و شاخ و برگ درختان مسدود شده‌اند نیز دلیل دیگری بر انحراف جریان آب از مسیرهای اصلی است.


بیت‌اللهی ساخت‌و‌ساز در حریم رودخانه‌ها، قطع درختان و ایجاد تغییر در وضعیت طبیعی «رود دره‌ها» و استخراج از معادن شن و ماسه را از دلایل دیگر ایجاد سیلاب‌های مخرب دانست و گفت: هر تغییری در طبیعت خطرآفرین است.


اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران هم با اشاره به حوادثی که پس از دو بارندگی شدید در اطراف تهران رخ داد به «دنیای اقتصاد» گفت: در زمین‌های بالادستی باید وزارت جهاد کشاورزی پوشش‌های گیاهی مناسبی را ایجاد کند تا از سرعت آب کاسته شود. همچنین وزارت نیرو برنامه‌هایی برای جذب آب به لایه‌های زیر سطحی زمین داشته باشد.


او با تاکید بر اینکه مدیریت بحران شهر تهران باید نقاط آسیب‌پذیر را شناسایی و به سیستم هشدار سریع سیلاب مجهز کند، تصریح کرد: در حوادث گذشته اگر مردم غافلگیر نمی‌شدند شاید خسارت جانی نداشتیم. زیرا بسیاری از مردم در مسیر سیلاب قرار داشتند. شاکری اما معتقد است دست بردن در طبیعت می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد بحران در زمان بارندگی‌های شدید باشد. او معتقد است اگر بستر رود دره‌ها به شکل طبیعی خود باقی می‌ماند سرعت آب در زمان بارش‌های شدید آهسته بود. او با اشاره به اینکه روش‌های گذشته ساماندهی آب‌های سطحی مورد بازنگری قرار گرفته است، گفت: دیگر کانال‌کشی روش مناسبی برای هدایت آب‌های سطحی نیست و باید بر اساس توپوگرافی زمین برای ساماندهی آب‌های سطحی برنامه‌ریزی کرد.


شاکری با تاکید بر اینکه با کانال کشی در بوستان‌ها و سایر نقاط شهر سرعت آب را چندبرابر می‌کنیم، گفت: باید بازچرخانی آب در محل انجام شود.

این عضو شورای شهر تهران پوشش گیاهی را مانعی طبیعی برای سرازیر شدن آب دانست و گفت: تا پایان آذرماه برنامه‌های اجرایی برای ساماندهی رود دره‌ها تدوین خواهد شد.

آزادسازی حریم رود دره‌ها از برنامه‌هایی است که مدیریت شهری برای افزایش ایمنی در این محدوده‌ها پیش‌بینی کرده است. به گفته شاکری برخی از این زمین‌ها هنوز ساخته نشده‌اند و می‌توانند با مذاکره تملک شوند و برای زمین‌های ساخته شده هم برنامه‌ریزی شود. شاکری با بیان اینکه با کانال‌کشی رود دره‌ها خودمان با دست خودمان شهروندان را به خطر می‌اندازیم، گفت: رود دره‌ها با هر حجم آبی چه با ارتفاع ۵ سانتی‌متر چه ۲۰سانتی‌متر نباید کانال‌کشی شوند. همچنین بعد از کانال‌کشی دیگر حریم پیش‌بینی شده نیز رعایت نمی‌شود که در طرح ساماندهی برای این موارد نیز باید راهکار‌هایی پیش‌بینی شود.


این موضوعی است که محمد حقانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران هم بر آن تاکید دارد. او با بیان اینکه نباید مشخصات فنی و طبیعی روددره‌ها را تغییر داد، گفت: مشخصات فنی این روددره‌ها را طبیعت مشخص کرده و به گونه‌ای است که در روزهای بارانی و اضطراری خودشان را با شرایط محیطی وفق می‌دهند.

فیزیکی آنها به صلاح نیست و ممکن است در زمان‌های خطرآفرین این تغییرات ایجاد بحران و خسارت کند.


این عضو شورای شهر تهران در پاسخ به این پرسش که آیا کانال‌بندی و سنگ‌چینی در بوستان نهج‌البلاغه در زمان بارندگی‌های تند ممکن است برای شهروندان خطرآفرین باشد، گفت: ما مشابه این اتفاق را چند وقت پیش در منطقه کن داشتیم و یکی از تاکیدات کارشناسان شهری برای کاهش خسارت احتمالی در زمان سیلاب ایجاد سیستم هشدار سریع سیلاب است.


احمد صادقی، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در این خصوص گفت: طرح جامع سیلاب پایتخت تدوین شده و برای شهرداری ارسال شده است، این طرح مجددا برگشت داده شد تا به برخی از سوالات پاسخ دهد و در حال حاضر توسط مشاور در حال تکمیل است و به زودی به شورا ارائه خواهد شد.


وی ادامه داد: در این طرح حریم رودخانه‌ها مشخص شده و ضوابط ساخت‌و‌ساز نیز در آن پیش‌بینی شده است. همچنین آزادسازی حریم و سیستم هشدار سریع سیل نیز در این طرح پیش‌بینی شده است.


او در پاسخ به پرسشی درخصوص ساماندهی روددره‌های پایتخت از جمله بوستان نهج‌البلاغه در زمان بارندگی‌های شدید گفت: در طرح جامع بحث ساماندهی روددره‌ها نیز پیش‌بینی شده است و سیستم‌های هشدار سریع سیلاب راه‌اندازی می‌شود و مکان به سرعت تخلیه خواهد شد.


در این رابطه، مدیرعامل سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران با تاکید بر اینکه پیش‌شرط اجرای هرگونه طرحی که منجر به احیا و احتمالا ساماندهی روددره‌ها و قنوات شهر تهران شود،‌ مصوبات شورای شهر تهران است، گفت: بوستان نهج‌البلاغه بخشی از روددره فرحزاد است و احیای این روددره همچون روددره‌های دیگر با اولویت ایمن‌سازی همچنان در دست مطالعه است.


احمدپور با اشاره به اینکه ایمن‌سازی رودخانه‌ها و مسیل‌های شهر تهران از تاکیدات برنامه پنج‌ساله دوم شهرداری است که در دستور کار مدیریت شهری قرار گرفته است، گفت:‌ ایمنی فعلی مسیل‌های تهران و به خصوص مقطع پارک نهج‌البلاغه در طرح دیگری در همین سازمان مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده است که با بارش‌هایی همانند بارش‌های اخیر تهران، این پارک ایمنی کافی را دارد.


احمدپور با بیان اینکه رویکرد شهرداری تهران به موضوع مدیریت آب شهری، رویکرد مدیریتی است نه توسعه‌، خاطر نشان کرد: در حال حاضر هیچ پروژه یا طرحی در زمینه ساماندهی رودخانه‌ها و مسیل‌ها در شهر تهران در دستور کار نیست و ورود شهرداری تهران به موضوع روددره‌ها صرفا با اولویت «احیاء» و «بازطبیعی‌سازی» است.