قضاوت صریح از عملکرد مدیریت شهری تهران
رحمت‌اله حافظی
رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران
عملکرد مدیریت شهری در ایران به واسطه عدم سنجش شاخص‌های کمی و کیفی همواره با قضاوت‌های سیاسی و تحت تاثیر رسانه‌ها روبه‌رو بوده است.
معنی دقیق این عبارت آن است که هیچ نهاد یا سازمانی با شاخص‌های عینی و ذهنی با روش‌های علمی، عملکرد متکثر شهرداری تهران در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، رفاهی، زیست محیطی و سلامت را در چارچوب قوانین و مقرارت، پایش و واکاوی نکرده است و به جای این موضوع، به کرات دیده می‌شود که نهاد مدیریت شهری (شهرداری) خود راسا به ارائه گزارش عملکرد کمی و کیفی و حتی سنجش رضایتمندی شهروندان به‌عنوان شاخص‌های ذهنی می‌پردازد و آن را انتشار می‌دهد.
رحمت‌اله حافظی
رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران
عملکرد مدیریت شهری در ایران به واسطه عدم سنجش شاخص‌های کمی و کیفی همواره با قضاوت‌های سیاسی و تحت تاثیر رسانه‌ها روبه‌رو بوده است.
معنی دقیق این عبارت آن است که هیچ نهاد یا سازمانی با شاخص‌های عینی و ذهنی با روش‌های علمی، عملکرد متکثر شهرداری تهران در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، فرهنگی، رفاهی، زیست محیطی و سلامت را در چارچوب قوانین و مقرارت، پایش و واکاوی نکرده است و به جای این موضوع، به کرات دیده می‌شود که نهاد مدیریت شهری (شهرداری) خود راسا به ارائه گزارش عملکرد کمی و کیفی و حتی سنجش رضایتمندی شهروندان به‌عنوان شاخص‌های ذهنی می‌پردازد و آن را انتشار می‌دهد.
این شیوه سنجش عملکرد جدا از آنکه فاقد ارزش علمی است در جهان امروزه پذیرفته نیست. در سطح ملی و حتی در شهرها، امروزه برای سنجش پیشرفت و توسعه شهرها شاخص‌های متعددی از قبیل مجموعه شاخص‌های شکوفایی و رفاه شهری وجود دارد.
به هر صورت، گفت‌و‌گو از عملکرد کلان مدیریت شهری تهران در یک دوره دو ساله یا هر دوره دیگر تنها با این چارچوب قابل واکاوی است؛ اما به واسطه حضورم در دور چهارم شورای شهر دیدگاه خود را مختصر در خصوص برخی شاخص‌ها ارائه می‌دهم و ابتدا اعلام می‌کنم که این نکات نافی تلاش‌های شبانه‌روزی مدیریت شهری نیست و بر آن واقفم که نگهداری شهر تهران به‌عنوان یک ابر شهر جهان سومی دارای چالش‌های طاقت‌فرسای متعددی است.
شاید مهم‌ترین شاخص عملکرد مدیریت شهری تهران تابع متغیرهای شیوه بودجه‌ریزی و تامین درآمد باشد به واسطه آنکه شهرداری نهادی عمومی است و منابع درآمدی آن بی‌واسطه از شهر و شهروندان تامین می‌شود، بنابراین واکاوی این شاخص در ارزیابی عملکرد بسیار اثرگذار و روشنگر است.
در اسناد فرادستی شهر تهران از قبیل طرح جامع، سند چشم‌انداز تهران، برنامه 5 ساله دوم و حتی مجموعه مصوبات شورای شهر تهران در 4 دوره از مهم‌ترین دغدغه‌ها، پایداری درآمد و جلوگیری از ریخت و پاش و ارتقای بهره‌وری اقتصادی بوده است.
اما با وجود تلاش‌های متعدد تا رسیدن به این اهداف فاصله زیاد وجود دارد و حتی می‌توان اعلام کرد که از مسیر پایداری در درآمدها و ارتقای بهره‌وری خارج شده‌ایم. به‌عنوان مثال از بودجه ۱۱ هزار و ۲۷۶ میلیارد تومانی سال ۱۳۹۲ شهرداری حدود ۳۱۰۰ میلیارد تومان از دو محل فروش دارایی‌های ثابت و تغییر کاربری‌ها بوده است.
در سال 1393 کل بودجه مصوب رقمی معادل 15 هزار و 845 میلیارد تومان بوده و سهم درآمدها از دو محل فروش دارایی‌های ثابت و تغییر کاربری‌ها از کل بودجه معادل 4800میلیارد تومان بوده است. به عبارت دیگر طی یک‌سال 1700 میلیارد تومان از محل تغییر کاربری‌ها و فروش شهر نسبت به سال قبل افزایش داشته‌ایم.
قابل توجه آنکه عملکرد درآمدی حاصل از فروش دارایی‌های ثابت دو برابر مصوب اولیه شورای شهر بوده است در سال ۱۳۹۴ کل بودجه معادل ۱۷هزار و ۲۱۹ میلیارد تومان است. سهم درآمد از محل فروش دارایی‌های ثابت و تغییر کاربری‌ها معادل ۴۶۶۴ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است، اگر این شاخص را کلان‌تر بررسی کنیم وضعیت نابسامان‌تر است به‌طوری که از کل بودجه شهرداری در سال ۱۳۹۲ حدود ۸۲۳۵ میلیارد تومان ناشی از واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای بوده است.
این سهم در سال 1393 به 8674 میلیارد تومان می‌رسد و در سال 1394 سهم واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای شهرداری از کل بودجه معادل 7973 میلیارد تومان شده است، یعنی به جز سال 1394 همواره در سال‌های گذشته بیش از 50 درصد از کل بودجه و درآمد شهرداری ناشی از فروش دارایی‌های سرمایه‌ای بوده است معنی دقیق این عبارت این است که فقط در این بخش بالاتر از 50 درصد درآمد شهرداری ناپایدار و آسیب‌رسان به حیات اجتماعی و محیط‌زیست و ساختارهای شهری تهران است و از منظر دیگر هرگونه درآمد دراین بخش مستلزم هزینه چند صد برابری برای جبران آن در آینده است.
اگر عملکرد محیط زیستی شهرداری تهران را واکاوی کنیم موضوع از شاخص درآمدی بحرانی‌تر است. بارها و بارها از سرانه‌های ۸ متری و حتی ۱۵ متری فضای سبز در تهران سخن رانده می‌شود؛ اما هیچ گاه از سرانه استاندارد فضای سبز گزارشی ارائه نمی‌شود.
بر اساس گزارش مکتوب شهرداری تهران در سال 1389 سرانه فضای سبز مفید و قابل بهره‌برداری برای عموم «پارک‌ها و فضای سبز قابل بهره‌گیری عمومی» معادل 6/ 2 متر مربع است و متاسفانه مشاهده تصاویر ماهواره‌ای و مقایسه‌ای سال‌های گذشته تهران نشان می‌دهد که صیانت از باغات و اراضی سبز، اولویت مدیریت شهری نبوده است.
بنابراین مجدد تاکید می‌کنم که عملکرد مدیریت شهری تهران باید روش علمی و شاخص کمی و کیفی دانسته باشد؛ اما نکته پایانی در خصوص عملکرد شهرداری این است که سهم عمده نارسایی‌ها به شورای شهر برمی‌گردد و اگر شورای شهر در زمان تصویب بودجه درآمدهای ناشی از فروش تراکم و تغییر کاربری را تصویب نکند قطعا شهرداری در این خصوص کنترل می‌شود.
به عبارت روشن ریشه ناکارآمدی و ضعف عملکرد شهرداری به این تصمیمات شورای شهر برمی‌گردد. امیدوارم در آینده شورای شهر در چارچوب قانون و صیانت و حفاظت از حق شهر و حقوق شهروندان قرار گیرد.
ارسال نظر