اعضای شورای‌شهر تهران خواستار توقف ساختوساز در باغات شدند
ویروس« برج باغ» در اراضی سبز
عکس تزئینی است
دنیای اقتصاد: برخی اعضای شورای شهر تهران برای صیانت از معدود باغات باقیمانده پایتخت در برابر بلندمرتبه‌سازی‌های زنجیره‌ای، درصدد برآمده‌اند مصوبه مربوط به مجوز احداث «برج‌باغ» را به‌خاطر دو پیامد زیست‌محیطی‌اش ابطال کنند. براساس این مصوبه، مالکان اراضی باغی، مجاز به ساختوساز مسکونی در حداکثر ۳۰ درصد مساحت زمین، مشروط به حفظ درختان در ۷۰ درصد مابقی عرصه هستند؛ اما آنچه در عمل طی سال‌های اخیر رخ داده، تبدیل سطح عمده باغات به برج‌های ۱۲ تا ۱۴ طبقه و تجاوز مشاعات آنها به عرصه مشجر بوده است.
گروه مسکن- بهشاد بهرامی: سریال سبز شدن ساختمان‌های بلندمرتبه در زمین باغ‌های شهر تهران که از سال 82 با مجوز مدیریت شهری تحت عنوان «برج‌باغ» آغاز و در سال گذشته تمدید شد، وارد مرحله جدیدی شده که تبعات زیست‌محیطی آن، اخیرا برخی اعضای شورای شهر برنامه‌ریزی برای ابطال این مصوبه قدیمی را در دستور کار قرار داده‌اند.
نتایج بررسی‌هایی که گروهی از کارشناسان محیط‌زیست و شهرسازی برای «دنیای‌اقتصاد» انجام داده‌اند نشان می‌دهد: از مجموع 14 هزار هکتار مساحت اراضی سبز و باغات تهران، حدود 8 هزار هکتار باقی مانده است که سهم زمین‌های باغی فقط 1200 هکتار یعنی معادل کمتر از 2 درصد مساحت پایتخت برآورد می‌شود ضمن اینکه با روند پرشتاب ساخت «برج‌باغ» در سال‌های اخیر، احتمال می‌رود همین عرصه محدود قابل حفاظت، سریع‌تر از گذشته تخریب و محو شود.
در قالب مجوز «برج‌باغ» همه مالکان اراضی باغی در پایتخت می‌توانند برای تغییرکاربری زمین مشجر به مسکونی یا تجاری، پروانه قانونی از شهرداری دریافت کنند. تا قبل از سال ۸۲، ساخت و ساز در زمین‌های باغی حداکثر تا ۴ طبقه مجاز بود اما از آن سال تا قبل از رونمایی از طرح تفصیلی جدید (سال۹۱)، تراکم ساختمانی در این زمین‌ها تا دو برابر افزایش پیدا کرد و کل ارتفاع مجاز برای بارگذاری مسکونی در باغات تهران به ۸ طبقه رسید. در حال حاضر میزان پیشروی ساختمانی به اراضی سبز به‌واسطه پهنه‌بندی‌های طرح تفصیلی تهران، باز هم بیشتر شده طوری که در قالب «برج‌باغ»، بلندمرتبه‌های متوسط ۱۲ تا ۱۴ طبقه در باغات پراکنده شهر در حال ساخت است.
هر چند مجوز «برج‌باغ» اجازه احداث در حداکثر 30درصد از مساحت زمین مشجر را مشروط به حفظ ترکیب سبز 70درصد مابقی عرصه، در اختیار مالک قرار می‌دهد اما اخیرا برخی برج‌سازها با تبصره‌ها و امضاهای طلایی مسوولان شهری، در عمل بیش از یک‌سوم زمین باغی تحت مالکیت‌شان را به برج و مشاعات مورد نیاز سازه، تبدیل می‌کنند.
این شکل ساختوساز در اراضی باغی، کاملا چهره رسمی به خود گرفته و نهادهای مختلف مالک باغات بزرگ در پایتخت در فراخوان‌های خود برای به‌کارگیری برج‌سازها، به صراحت از درخواست ساخت بلندمرتبه مسکونی یا تجاری در باغ، نام می‌برند. برخی اعضای شورای شهر تهران با بیان اینکه احداث برج‌باغ سه پیامد منفی شامل «تخریب عرصه‌های سبز محدود شهری»، «کاهش منابع تصفیه هوای آلوده پایتخت از طریق قلع و قمع درختان قدیمی باغات» و همچنین «اختلال در سیما و منظر طبیعی شهر به واسطه گرفتگی دید ارتفاعات البرز در اثر برج‌سازی در باغات شمال و غرب تهران» به همراه دارد، در نظر دارند این مجوز را که در مغایرت با ضوابط طرح جامع شهر تهران است، ابطال کنند.
تراکم سنگین در باغات
به گزارش «دنیای اقتصاد»، مقایسه نقشه‌های هوایی طی سال‌های ۶۸ تاکنون از کاهش دست‌کم چهار هزار هکتاری مساحت اراضی سبز و باغات شهر تهران خبر می‌دهد. این نابودی اگرچه با واکنش پارلمان محلی و تهیه مصوبه «برج باغ»ها در سال ۸۲ همراه شد؛ اما حالا با گذشت بیش از ۱۰ سال از تصویب و اجرای این مصوبه، نوشداروی پارلمان محلی پایتخت نه تنها به توقف روند گسترده تخریب باغات منجر نشد؛ بلکه خود عاملی برای ساخت‌وسازهای مرتفع در باغات باقی مانده شهر تهران شده است. به گزارش «دنیای اقتصاد» مطلوبیت مکانی و محیط زیستی زمین‌های باغی (نزدیکی به مراکز جمعیتی و قرارگیری در مناطق مناسب آب و هوایی) دو دلیلی است که طی سال‌های گذشته مالکان باغات را به تغییر کاربری و ساختوساز در آنها تشویق کرده است. مالکان باغات تا اوایل دهه ۸۰ براساس قانون حفظ و گسترش باغات و فضای سبز مصوب سال ۵۹ و با تکیه بر دو مصوبه ۲۶۹ و ۳۲۹ مجاز به ساختوساز در باغ شخصی خود با ۶۰ درصد سطح اشغال یعنی به اندازه سطح اشغال زمین‌های مسکونی و حداکثر چهار طبقه تراکم بودند. جوازی که عملا منجر به نابودی چهار هزار هکتار از باغات شهر تهران شده بود. از این رو اواخر سال ۸۲ شورای شهر تهران در راستای حفظ باغات باقی مانده شهر مصوبه‌ای را به نام «برج باغ» به تصویب رساند با این فرضیه که مالکان باغات خصوصی با اجازه‌ای که بابت ساختوساز محدود در قسمتی از عرصه باغ خود پیدا می‌کنند عمده مساحت مشجر باغ را حفظ خواهند کرد.
براساس این مصوبه مالکان در 30 درصد مساحت باغ امکان ساختوساز پیدا می‌کردند و 70 درصد باقی مانده به کاشت درختان باید اختصاص پیدا می‌کرد. به این معنی که تا سال 81 مالکان مجوز ساختوساز در باغات را با چهار طبقه تراکم و 60 درصد سطح اشغال دریافت می‌کردند؛ اما از ابتدای سال 82 با اجرایی شدن مصوبه برج باغ مقرر شد در باغات سطح اشغال نصف شود و به 30 درصد کاهش پیدا کند و تراکم مجاز در قالب ارتفاع و طبقات معادل 240 درصد باشد به این معنی که به جای چهار طبقه در 60 درصد سطح اشغال برای ساختوساز در باغات، 8 طبقه با 30 درصد سطح اشغال مجوز داده می‌شود به علاوه آنکه یک طبقه تراکم تشویقی نیز به مالکان داده می‌شود؛ اما اجرای این مصوبه در سه سال اخیر به دو دلیل از محتوای اولیه‌اش منحرف شد. نخست آنکه مصوبه برج باغ، میزان ساختوساز در باغات را برابر با املاک مسکونی محسوب کرد در صورتی که املاک و زمین‌هایی که دارای سند باغ و اراضی بودند در زمان خرید با مبلغ کمتری قیمت‌گذاری می‌شدند و دوم آنکه اجرای طرح تفصیلی جدید شرایط ساختوساز در باغات را کاملا به نفع برج‌سازی و در مغایرت با هدف اصلی (حفظ عرصه‌های باغی شهر) تغییر داد. به همین دلیل بسیاری از مالکان به روش‌های مختلف سعی در خشک کردن درختان باغ خود کردند تا بهانه‌ای برای مخالفت در صدور مجوز ساختوساز از سوی مدیریت شهری وجود نداشته باشد. این در حالی است که مطابق با ماده 6 قانون حفظ و گسترش فضاهای سبز و باغات چنانچه صاحب باغی مبادرت به خشک کردن و از بین بردن درختان کند باغ او برای اختصاص به خدمات عمومی توسط شهرداری ضبط می‌شود. اما تاکنون این ماده از قانون اجرایی نشده است.
سهم طرح تفصیلی در تخریب باغات
طرح تفصیلی جدید که در اردیبهشت ماه سال ۹۱ رونمایی و ابلاغ شد اراضی شهر تهران را به چهار پهنه مختلف با کاربری مسکونی، تجاری، سبز و مختلط تقسیم‌بندی کرد. براساس ضوابط طرح تفصیلی هریک از پهنه‌ها به چندین زیر پهنه با ضوابط خاص همچون تراکم، سطح اشغال و... تقسیم‌بندی می‌شد که بسیاری از زیرپهنه‌ها دارای تراکم‌های بالای ۲۴۰ درصد (معادل ۸ طبقه) و بعضا تا ۴۴۰ درصد (۱۵ طبقه) تراکم هستند که مطابق با ضوابط مصوبه برج باغ یعنی سطح اشغال ۳۰ درصد در عمل بناهایی با ۱۵ طبقه تراکم و حتی در مواردی بیشتر در باغات شهر تهران احداث شدند.
دو پیامد منفی «برج باغ» برای باغات
برج‌هایی که به واسطه مصوبه برج باغ در مساحت باقیمانده باغات تهران سبز شدند علاوه بر آنکه زیبایی و امکان رویت کوه‌های شمال شهر تهران را مسدود کردند موجب شدند تا ۷۰ درصد باقیمانده اراضی به جای کاشت درختان عملا به ساخت قسمت‌های مشاع ساختمان شامل پارکینگ‌ها، استخر و... اختصاص پیدا کند. برخی از کارشناسان شهری معتقدند کمبود زمین برای ساخت و نرمش مدیریت شهری تهران طی سال‌های اخیر، رونق ساختوساز در باغات و زمین‌های مشجر شهر تهران را در پی داشته و باعث شده است در این زمین‌ها ساختمان‌هایی بلندمرتبه سبز شوند. محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز با تاکید بر این اثر معتقد است: مصوبه شورای شهر در خصوص ساختوساز در باغات، این بود که باغات ۳۰ درصد سطح اشغال داشته و ۷۰ درصد بقیه، فضای سبز باقی بماند. اما در عمل به دلیل جامع نبودن مصوبه و بی‌دقتی شهرداری‌ها در اجرای آن، شاهد بودیم به طبقات زیرزمین تا ۸۰- ۷۰ درصد هم مجوز سطح اشغال داده می‌شود.
در حالی که انتظار می‌رفت به دنبال انتقادهای مکرر مسوولان نسبت به تخریب باغات طی چند سال گذشته، مدیریت شهری تهران روند موجود را کنترل کند اما در دوره چهارم شورای شهر طرح دو فوریتی به تصویب رسید که به موجب آن شهرداری را ملزم کردند تنها بعد از کاشت درخت در حداقل مساحت 70 درصد عرصه املاکی که باغ شناخته می‌شوند (هر 16 مترمربع یک درخت)، پایان کار صادر کند.
طراحان این اصلاحیه اگرچه مصوبه جدید را ضامن حفظ درختان باغ می‌دانستند اما برخی دیگر از اعضای شورا معتقدند این مصوبه هم نمی‌تواند ضامن حفظ درختان باغات باشد.
ادامه سریال خشکاندن درختان
مدتی پس از اصلاحیه مصوبه برج باغ، ارائه گزارش تصویری یکی از اعضای شورای شهر در صحن علنی مبنی بر خشکاندن درختان باغات شهر با استفاده از گازوئیل و مازوت و منفعل عمل کردن مدیران شهرداری در برخورد با این تخلفات دلیلی بر درستی اظهارات مخالفان بود. رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران در گزارشی به تخریب باغات و قلع و قمع درختان در برخی مناطق شهر تهران اشاره و عنوان کرد: سریال خشکاندن درختان شهر تهران ادامه دارد.
خط و نشان معاون شهردار تهران
البته ناصر امانی معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران در پاسخ به گزارش ارائه شده از سوی عضو شورا و منفعل عمل کردن شهرداری در این حوزه اعلام کرد: شهرداری تهران در مقابل تخریب باغات از سوی سودجویان و مالکان منفعل عمل نمی‌کند به‌گونه‌ای که حتی در زمان برخورد با این‌گونه تخلفات برای تعدادی از شهرداران حکم انفصال از خدمت صادر کرده است.
ادامه روند موجود در ماجرای قطع درختان شهر و سبز شدن برج‌های بلند به جای آنها این سوال را در بین برخی کارشناسان شهری و حامیان محیط زیست به وجود آورده که آیا زمان حذف مصوبه برج باغ برای حفاظت از باقی مانده درختان شهر فرانرسیده است؟
موانع ابطال برج‌باغ
محمدحقانی، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر وجود چند مانع را علت حذف نشدن مصوبه برج باغ معرفی کرد. او در این باره اظهار کرد: نقشه راه مدیریت شهری در خصوص عمل در حوزه باغات طرح جامع و تفصیلی شهر تهران است. در جریان تهیه طرح تفصیلی یکی از الزامات اولیه آن بود که در این طرح تثبیت فضاهای سبز و باغات در پهنه سبز دیده شود اما چنین الزامی مغفول مانده است. به عبارت دیگر در طرح جامع و تفصیلی باید کاربری تمامی باغات با عنوان کاربری فضای سبز و پارک عمومی دیده می‌شد اما چنین نشد. او ادامه داد: علاوه بر این در زمان بررسی مغایرت‌های طرح تفصیلی مواردی مشخص شد که در برخی مناطق شهر تهران زمین‌های بایر با کاربری سبز تعیین شده است که پس از مدتی در کمیسیون ماده پنج به کاربری مسکونی یا تجاری تغییرکاربری دادند. بهترین نمونه آن ماجرای بوستان مادر بود. بنابراین اشکال اصلی بروز تخلفات در حوزه باغات، مغایرت‌های طرح جامع و تفصیلی است. این عضو شورای شهر تهران تاکید کرد: اشکال عمده دیگر این است که وقتی قانونی به تصویب می‌رسد بعد از آن به قدری ضابطه و ماده و تبصره تصویب می‌شود که اصل قانون حذف می‌شود و زیر سوال می‌رود. او تصریح کرد: همین دلایل موجب شده تا روند تخریب فضای سبز همچنان ادامه داشته باشد. به عنوان مثال یک پروژه مسکونی ۱۰ طبقه خیابانی که گران‌‌ترین خیابان پایتخت است در حال ساخت است از این رو برای حفظ چنین فضاهای سبزی از قوه قضائیه درخواست کمک داریم. او با ابراز امیدواری نسبت به اینکه شهرداری در همه زمینه‌ها خود را موظف به اجرای قانون بداند، گفت: اگر شهرداری پس از مواجهه با اقامه دعوی توسط برخی از افرادی که سودجویانه با پیدا کردن مالکان چنین زمین‌هایی در ازای دریافت سهمی از زمین مقدمات اقامه دعوی و ساختوساز در آن را فراهم کرده‌اند، خود را ملزم به اجرای قانون می‌بیند می‌تواند تهاتر کند و زمین معوض بدهد یا آن زمین را خریداری کند، نه اینکه در زمینی که ۲۰ سال است مردم به‌عنوان بوستان از آن استفاده می‌کنند و دارای تاسیسات نیز است اجازه ساخت و ساز دهد.
ارسال نظر