«دنیای‌اقتصاد» از توقف عوامل حادثه‌ساز در گودبرداری‌های عمیق گزارش می‌دهد
دستور ویژه برای «گود»های تهران
گروه مسکن، بهشاد بهرامی- مدیریت شهری تهران تصمیم گرفته با اجرای دو سیاست فنی برای اَبَر پروژههای ساختمانی، چالش «ریزش» در گودبرداری‌های عمیق پایتخت را پایان دهد. ساخت‌وسازهای بزرگ مقیاس طی دو سال اخیر در شهر تهران، حفر گودهایی حداقل به عمق ۲۰ متر برای این قبیل پروژه‌ها را به همراه داشته، اما چون «نظارت» دستگاه متولی بر این گودبرداری‌های خاص عملا وجود نداشته، عمده آنها در مراحل گودبرداری با یکی از انواع ریسک‌های منتهی به ریزش دیواره گود، برخورد کردند و از بین آنها، تعداد قابل‌توجهی از گودها دچار حادثه نشست خیابان و بحران محله‌ای شدند.
تحقیقات کمیسیون شهرسازی‌ومعماری شورای شهر تهران درباره سریال ریزش در گودهای عمیق نشان می‌دهد: صدور «پیش‌پروانه» برای ابرپروژه‌ها از طرف شهرداری، مهم‌ترین عامل حادثه‌ساز حین گودبرداری محسوب می‌شود، طوری که‌سازمان نظام مهندسی تهران به دلیل آنچه «خلأ پروانه‌ساختمانی» عنوان می‌کند، طبق قانون اجازه نظارت و پایش بر مراحل گودبرداری در این نوع کارگاه‌ها را ندارد. هر چند در ترتیب‌‌بندی مسوولیت‌ها در حوادث گودبرداری، شهرداری در جایگاه آخر قرار دارد، اما شیوه‌ای که برای صدور مجوز ساخت استفاده می‌کند، به نوعی، باعث سلب مسوولیت از دستگاه‌های ماقبل می‌شود.
شهرداری تهران در سال‌های اخیر به دلیل زمان‌بر بودن پروسه صدور پروانه‌ساختمانی برای برج‌های مسکونی و مگاپروژه‌های تجاری، نوعی مجوز موقتی تحت عنوان «پیش‌پروانه» بابت صرفا شروع عملیات خاک‌برداری، در اختیار مالکان این پروژه‌ها قرار داده تا در فاصله زمانی گودبرداری، پروانه قطعی نیز صادر شود. این در حالی است که نظارت عالیه نظام‌مهندسی بر عملیات ساختمان‌سازی، درست از لحظه صدور پروانه‌ساختمانی برای یک پروژه، آغاز می‌شود و هر نوع ساخت‌وساز فاقد پروانه قطعی، از نظر نظام‌مهندسی قابل ورود نیست. طی یکسال اخیر، معدود مناطقی در تهران شاهد گودبرداری‌های حداقل ۲۰متری برای احداث برج‌هایی به ارتفاع کلی بالای ۲۵ طبقه بوده است. در این برج‌ها، بین ۵ تا ۹ طبقه از ساختمان، در زیرزمین و در فضای حاصل‌شده از گودبرداری، تعبیه می‌شود. البته در ماه‌های اخیر، موقعیت جغرافیایی ابرپروژه‌ها از مناطق شمالی شهر تهران به نقاط دیگری از جمله مرکز و جنوب شهر نیز تسری پیدا کرده است و «فرسودگی خانه‌های مجاور» به‌عنوان ویژگی تامل‌برانگیز املاک مجاور این نوع گودبرداری‌ها، شهرداری و شورای‌شهر را به اتخاذ دو تصمیم پیشگیرانه برای مقابله با ریزش دیواره گود، نشست خیابان و تخریب املاک مجاور گودهای عمیق، ترغیب کرده است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، مدیریت شهری تهران در تصمیم اول خود، صدور «پیش‌پروانه» برای گودبرداری‌های عمیق را متوقف کرده است و در قالب تصمیم دوم، طبق دستور ویژه مقامات ارشد شهری، شهرداران مناطق مکلف شده‌اند طبق قانون ۵۵ شهرداری‌ها، پایش لحظه‌ای از گودهای عمیق موجود در پایتخت داشته باشند و به محض بروز خطر و احتمال نشست یا ریزش زمین، این چاله‌ها را از خاک دستی پرکنند. این دستور ویژه اخیرا برای یکی دو فقره از چاله‌های حدودا ۳۰ متری، به اجرا درآمد. اعضای شورای‌شهر تهران در این باره معتقدند: گودهای ساختمانی به لحاظ زمان استحکام دیواره‌ها، مدت‌دار هستند؛ به این معنی که اگر در یک زمان مشخص، گود به ساختمان تبدیل نشود، پایداری گود متزلزل می‌شود.
مقاوم‌سازی گود تاریخ مصرف دارد
در این باره، احمد دنیامالی رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا آمار گودبرداری پرخطر شهر تهران رو به افزایش است، به «دنیای اقتصاد» گفت: از دیدگاه حرفه‌ای وقتی در فرآیند پروسه‌های ساختمانی اختلاف سطح ایجاد می‌شود فارغ از اینکه این اختلاف سطح ۵ متر است یا ۳۰ متر، گودبرداری انجام شده پرخطر نامیده می‌شود. براساس این تعریف هیچ گودی در پایتخت وجود ندارد که پرخطر نباشد. او اظهار کرد: از این رو برای جلوگیری از حوادثی که اخیرا در برخی از گودبرداری‌های پایتخت رخ داده است باید تمامی مراحل گودبرداری دقیقا مطابق با مشخصات فنی طرح و با نظارت مهندسان ناظر پیش رود.
این عضو شورای شهر تهران به روش‌های مقاوم‌سازی گودهای ساختمانی اشاره کرد و افزود: روش‌های مختلفی برای ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی گودهای ساختمانی وجود دارد اما نکته مهم آن است که تمامی این روش‌ها موقت است و پس از مدتی کارکرد آنها از بین می‌رود. او با بیان اینکه از دوستان شهرداری و‌سازمان نظام مهندسی درخواست کرده‌ایم تا مالکان پروژههای ساختمانی را موظف به انجام پروژه در مدت زمان کوتاه کنند، تاکید کرد: سرعت اجرای سازه در مورد گودهای عمیق مهم است و هر اندازه سرعت اجرا بالا رود نگرانی‌ها کمتر می‌شود.
تعیین تکلیف سه گود پایتخت
در این باره، اقبال شاکری عضو کمیسیون عمران شورای شهر معتقد است: عدم هماهنگی بین چهار حلقه مالک، مشاور، ناظر و شهرداری مشکلات فعلی در پروسه گودبرداری‌های ساختمانی را به وجود آورده است. او در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» گفت: نحوه تقسیم‌بندی مسوولیت‌پذیری در بحث گودبرداری‌های ساختمانی در وهله اول با مالک، دوم با مشاور، سوم با مهندس ناظر و در وهله آخر با شهرداری است. بنابراین ایمنی گود باید ابتدا توسط مشاور یا محاسب طراحی شود و بعد توسط پیمانکار اجرایی شود. این اقدام در هنگام گودبرداری باید صورت گیرد. بعضی مواقع این اقدام صورت می‌گیرد اما ادامه پروژه دچار مشکل می‌شود. این عضو شورای شهر تهران ادامه داد: گود ایران زمین، حقانی و خدامی نیز همین وضعیت را داشته‌اند. یعنی پروژه مطابق با برنامه‌ریزی پیش نرفته است. به این نکته باید دقت کرد که پایدارسازی دیواره‌های گود برای مدت زمان کوتاهی است تا ساختمان ساخته شود. اگر گود رها شود آن پایداری به تنهایی کافی نیست. او با بیان اینکه باید زمان‌بندی اجرای پروژه دائم کنترل شود، اظهار کرد: اگر از زمان اجرای پروژه گذشت باید تذکر داده شود و پیگیری توسط ناظر و مالک ادامه داده شود.
او با اشاره به این موضوع که اگر مالک به تذکر شهرداری در خصوص گذشت زمان اجرای پروژه و ناپایداری گود توجه نکرد شهرداری می‌تواند با اتکا به ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها وارد کار شود تصریح کرد: در این وضعیت شهرداری تقاضا می‌کند به او اجازه داده شود برای تامین ایمنی مردم وارد بحث شود و به حساب و هزینه مالک اقدامات ایمنی را زیر نظر ناظر انجام دهد. شاکری به وضعیت گود ایران زمین اشاره کرد و افزود: در گود ایران زمین هم به دلیل طولانی شدن بلاتکلیفی گود شورا به شهرداری اجازه داد ایمن‌سازی گود را آغاز کند. اقدامات پایدارسازی گود ایران زمین حدود ۶میلیارد تومان هزینه داشت . او در پاسخ به اینکه وضعیت سایر گودهای عمیق و نیمه‌کاره همچون خدامی و حقانی چه خواهد شد؟ تاکید کرد: در مورد گود خدامی هم پس از بررسی‌هابه این نتیجه رسیدند که پرکردن گود ارزان ترین روش نسبت به سایر روش‌ها است. این روش حدود یک چهارم هزینه داشت. علاوه بر این اخیرا جلسه‌ای با شهرداری داشتیم و نسبت به توقف کار در گود حقانی تذکری ارائه شد. او اضافه کرد: در این گود به دلیل مشکل مالک با پیمانکار اجازه عملیات پایدارسازی گود داده شده است و اخطار داده شده این کار را انجام دهد.
صدور مجوز «پیش پروانه» ممنوع شد
محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز با اشاره به بالا رفتن آمار گودبرداری‌های پرخطر در تهران گفت: در سال‌های اخیر گودبرداری‌های ساختمانی آسیب‌هایی را برای املاک مجاور خود ایجاد کرده اند که بیشتر به دلیل نبود نظارت بر روند گودبرداری‌ها بوده است البته در بخش نظارت بر عملیات گودبرداری مسوولیت‌سازمان نظام مهندسی بر شهرداری تهران پیشتاز است.
او در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» ادامه داد: این در حالی است که ظرفیت‌سازی لازم در‌سازمان نظام مهندسی هنوز اجرایی نشده است تا بتوانند مهندسان ناظر در همه مناطق به صورت دائم در پروژه‌ها حضور داشته باشند. او در پاسخ به این سوال که محدوده مسوولیت شهرداری تهران در زمینه نظارت بر گودبرداری‌های ساختمانی چیست، تصریح کرد: در این زمینه تاکنون شهرداری به صورت مستقیم وارد نشده و معتقد است مسوولیت این موضوع قانونا با شهرداری نیست. بنابراین بیشتر سعی دارد در حاشیه باشد چون در صورت ورود به موضوع باید تبعات قانونی آن را هم بپذیرد. این عضو شورای شهر تهران افزود: البته این دیدگاه شهرداری درست است چون مطابق با قانون، مسوولیت خطرات ناشی از گودبرداری به عهده دستگاه نظارت زیر نظر‌سازمان نظام مهندسی است. اما بخش تحت مسوولیت شهرداری در حوزه صدور پروانه است.
او تاکید کرد: شهرداری مطابق با قانون فقط در حوزه صدور پروانه ساختمانی مسوولیت می‌پذیرد با این حال در این حوزه تخلفاتی داشته است مبنی بر اینکه در خصوص بسیاری از پروژههای بزرگ مقیاس که به گودبرداری‌های عمیق نیاز دارند پیش پروانه صادر کرده است. سالاری اضافه کرد: صدور پروانه ساختمانی موجب می‌شود همزمان با فرآیند صدور پروانه نقشه‌های فونداسیون و مقاوم‌سازی جداره‌های گود به‌سازمان نظام مهندسی ارائه شود تا مسوولیت به آنها واگذار شود اما وقتی «پیش پروانه» صادر می‌شود در نتیجه بررسی کیفی مراحل ارائه نقشه‌ها انجام نمی‌شود و در صورت بروز حادثه مقصر اصلی شهرداری تهران است. او از ورود این کمیسیون به موضوع صدور «پیش پروانه» ساختمانی برای پروژههای بزرگ مقیاس شهر خبر داد و گفت: کمیسیون شهرسازی شورا ورود پیدا کرده است و شهرداری را از صدور پیش پروانه برای پروژههای ساختمانی منع کرده است. او تاکید کرد: یکی از دلایل بروز حادثه گود خیابان ایران زمین نیز صدور «پیش پروانه» بود که منجر به عدم نظارت بر روند گودبرداری شد. بروز این حادثه و بلاتکلیفی مالک پروژه سبب شده تا شهرداری با هزینه‌ای حدود ۴ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان نیمی از گود را پر کند با این حال هنوز تصمیمی برای ادامه فعالیت ساختمانی در گود خیابان ایران زمین گرفته نشده است.
وضعیت «سفید» در گود ایران‌زمین
یکی از پروژههای ساختمانی مشارکتی بابک زنجانی در تهران که مهرماه سال گذشته در مرحله گودبرداری، دچار ریزش در یکی از دیواره‌های گود و نشست خیابان مجاور شد، هم‌اکنون به وضعیت سفید یا عادی برگشته است.
کارگاه ساختمانی مجتمع تجاری ایران‌زمین در فاز یک شهرک غرب، عصر پنج‌شنبه ۱۱مهرماه۹۲، در مرحله حدود ۶۰درصد گودبرداری، ریزش کرد. این حادثه در آن زمان باعث شکسته شدن یکی از لوله‌های اصلی انتقال آب در زیر خیابان ایران‌زمین و نشست خیابان شد. در طول یکسال اخیر، شرکت ساختمانی این پروژه، همزمان با انجام عملیات تحکیم دیواره‌های گود ایران‌زمین، به ترمیم نقاط آسیب‌دیده این خیابان نیز مشغول بود.
تردد در خیابان ایران‌زمین از همان روز حادثه به دلیل حفر گودال ناشی از نشست خیابان و وجود خطر در اطراف گود، ممنوع بود. اما این خیابان از هفته گذشته بازگشایی شد.
تحقیقات صورت گرفته توسط «دنیای‌اقتصاد» درباره آخرین وضعیت گود ایران‌زمین همچنین نشان می‌دهد: در این پروژه ساختمانی که عملیات گودبرداری تا مهرماه پارسال -قبل از ریزش دیواره‌ها- تا عمق حدود ۳۰متر پیش رفته بود، هم‌اکنون به اندازه حدود ۱۲متر، از خاک پر شده است به طوری که گفته می‌شود وضعیت فعلی گود، در شرایط طبیعی قرار دارد و خطر یا احتمال نشست دوباره و ریزش دیواره‌ها، رفع شده است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، در پروژه مجتمع تجاری ایران‌زمین قرار بود برج با کاربری ترکیبی تجاری، اداری و هتل به ارتفاع ۲۶ متر از سطح زمین ساخته شود. در زمین این پروژه با مساحت تقریبی ۶/۱ هکتار، پیش‌از انجام گودبرداری، قدیمی‌ترین مرکز تجاری شهرک‌غرب تحت عنوان «ایران‌زمین» با ارتفاع یک طبقه قرار داشت، اما در جریان ساخت‌وساز روی آن، مقرر شده بود علاوه بر تعدادی طبقات منفی برای تامین پارکینگ، ۴طبقه تجاری با سطح اشغال ۵۰درصد و ۲۲ طبقه اداری و هتل نیز با سطح اشغال ۲۳درصد احداث شود. این پروژه در نیمه‌های عملیات گودبرداری، به دلیل حادثه ریزش، متوقف شد و هم‌اکنون نیز عملیات ساختمانی در آن انجام نمی‌شود. در سایت شرکت سازنده مجتمع تجاری ایران‌زمین، ارزش کل پروژه در زمان تکمیل و بهره‌برداری، معادل ۷۵۰۰ میلیارد تومان برآورد شده است. سطح کل زیربنای این پروژه، حدود ۳۰۰ هزار مترمربع، پیش‌بینی شده است.
ارسال نظر