علیرضا دبیر* نگاه کلی به آمار و ارقام لایحه پیشنهادی شهرداری تهران نشان می‌دهد بودجه پیشنهادی شهرداری تهران با رقمی بالغ بر ۱۵۱۹۸۷‌میلیارد ریال نسبت به بودجه شهرداری در سال گذشته که رقمی برابر ۱۳۹۰۰۰ میلیارد ریال بود تنها معادل ۹ درصد افزایش داشته است. البته این رقم هنوز در شورای اسلامی شهر تهران به تصویب نرسیده و در حال بررسی در کمیسیون برنامه و بودجه و کمیسیون تلفیق است. هرچند آمار و ارقام لایحه بودجه به خودی خود اهمیت و سیاست‌های مالی یکساله شهرداری را در قالب آمار و ارقامی که برای ردیف‌های مختلف در نظر می‌گیرد، مشخص می‌کند. اما ساختار بودجه و اهدافی که بودجه برای یکسال شهر تهران درنظر دارد مهم‌تر و قابل تامل است. به عبارت بهتر، بودجه شهرداری دوکارکرد مختلف دارد: کارکرد اول بودجه نحوه تجهیز منابع و تخصیص هزینه‌ها اعم از جاری و عمرانی است که مناطق ۲۲ گانه و معاونت‌های مختلف را به‌طور مستقیم مورد توجه قرار می‌دهد و کارکرد دیگر آن، نوع سیاست‌گذاری برای رسیدن به اهداف مختلف شهرداری است که این نوع کارکرد بعد کلان‌شهر را هدف‌گذاری می‌کند. ماده ۲۳ آیین‌نامه مالی شهرداری‌ها، کارکرد اول بودجه را هدف‌گذاری کرده است. این کارکرد هرساله در لایحه بودجه شهرداری تهران با توجه به ردیف‌های هزینه‌ای و کدهای درآمدی و در قالب چارچوب‌های مشخص و معین به شورای شهر ارائه می‌شده است. اما کارکرد دوم بودجه از طریق ماده ۲۵ آیین‌نامه مالی قابل ردیابی است و بر اساس آن بودجه شهرداری‌ها باید طبق برنامه‌ها، وظایف و فعالیت‌های مختلف و هزینه هر یک از آنها تنظیم شود. آنچه بدیهی است و می‌توان گفت بودجه سال ۱۳۹۳ شهرداری تهران به عنوان اولین بودجه‌ای است که مبتنی بر برش اول برنامه پنج ساله دوم عملیاتی تنظیم و تدوین شده است. این شیوه تهیه و تنظیم بودجه سال آینده، به تفاوتی که برنامه اول و برنامه دوم عملیاتی دارد برمی‌گردد. در برنامه اول اهداف برنامه فاقد اهداف کمی بود و احکام برنامه، بیشتر بر جنبه توصیفی بودن تاکید داشت. از این رو بودجه قابلیت برنامه پذیری براساس برنامه پنج ساله اول را نداشت. اما بودجه سال ۱۳۹۳ از منظر توجه به برنامه عملیاتی قابل دفاع است. در بودجه سال ۱۳۹۳ می‌توان احکام برنامه دوم را به عنوان اهدف نهایی بودجه قلمداد کرد و مسیر حرکت بودجه را در راستای برنامه عملیاتی تعقیب کرد. نگاهی به جزئیات این لایحه نشان می‌دهد در لایحه بودجه سال آینده، افزایش درآمدهای پایدار شهری مدنظر قرار گرفته است. همچنین عوارض تراکم و تغییر کاربری محدود شده و در مقایسه با سال گذشته کاهش داشته است. همچنین از نظر هزینه‌های مرتبط با ماموریت‌های ۶ گانه شهرداری تهران ماموریت حمل و نقل و به‌طور ویژه مترو از اهمیت ویژه‌ای در تخصیص درآمد و منابع برخوردار شده است. ضمن اینکه ماموریت اجتماعی و فرهنگی نیز به‌دلیل رویکرد شهرداری تهران به نهاد اجتماعی وزن قابل توجهی دارد.

درمجموع لایحه بودجه سال ۱۳۹۳ به لحاظ برنامه‌پذیر بودن و سنجش آن توسط اهداف کمی برنامه دوم عملیاتی نسبت به سال‌های گذشته متفاوت است و می‌توان این لایحه را به عنوان نقطه عطفی در بودجه‌های سالانه شهرداری تهران محسوب کرد.

* رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران