گروه مسکن- مریم علیزاده: وزیر راه‌وشهرسازی صبح پنج‌شنبه به منظور کسب اطمینان از مساعد بودن سالن شبستان مصلای ‌تهران برای برپایی نماز جمعه، از این کارگاه ساختمانی بزرگ پایتخت بازدید کرد، بی‌آنکه او و هیات‌همراهش فرصت فکر کردن به این پرسش را داشته باشند: «تکلیف صدها میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام‌شده در محل مصلی بعد از انتقال پایتخت از تهران چه خواهد شد؟» در خلال گزارشی که پنج‌شنبه عوامل ساخت مصلی به وزیر ارایه کردند، به‌دلیل حضور آخوندی در یک دوره‌ نه‌چندان بلندمدت در این پروژه و همچنین عمر طولانی کارگاه مصلای ‌تهران -از سال۶۴ تاکنون- سرانجام جای‌خالی یک موضوع در پازل این طرح با سوال وزیر از عوامل، کامل شد و مشخص شد: برای ساخت مصلای تهران تاکنون مبلغی نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه‌ شده و برای تکمیل کل مصلی چیزی در حدود ۱۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار لازم است.

پروژه‌ای با این قد و قامت که به خاطر پایتخت‌بودن تهران، ۲۸ سال پیش در این کلان‌شهر کلنگ زده شد، امروز مسوولیت تکمیلش با وزیر راه‌وشهرسازی است، وزیری که چهارشنبه گذشته از طرف هیات‌دولت مسوول شد، طرح در دست‌ بررسی مجلس تحت عنوان «انتقال پایتخت اداری‌وسیاسی از تهران» را به نیابت از دولت بررسی کند. این دوگانگی موجود بین ادامه هزینه‌کرد سنگین در مصلای ‌تهران یا تجمیع توان مالی و فنی دولت برای جابه‌جایی پایتخت، در شرایطی برای وزیر راه‌وشهرسازی ایجاد شده که او باید همزمان برای جمعیت رو‌به رشد پایتخت‌فعلی برنامه ویژه تامین ‌مسکن را نیز حداکثر تا پایان امسال طراحی کند، طوری که اگر نظر غالب دولت و مجلس بر «انتقال» باشد، قطعا ‌مسیر سرمایه‌‌گذاری‌های فکری و مالی دولت در شهر تهران محدود یا متوقف خواهد شد.

انتقال‌فیزیکی به درد نمی‌خورد

با این حال آخوندی یک‌روز پس از آنکه در جلسه هیات‌دولت متولی بررسی طرح انتقال‌ پایتخت شد، درباره جزییات این طرح و همچنین اقداماتی که باید به نیابت از دولت انجام دهد، گفت: کارگروه ویژه‌ای را در وزارت راه‌وشهرسازی برای مطالعه و بررسی طرح انتقال‌پایتخت تشکیل می‌دهم تا اعضای آن تجربه سایر کشورها و همچنین سوابقی را که در کشور خودمان برای انتقال پایتخت وجود دارد، گردآوری و جمع‌بندی کنند. آخوندی با بیان اینکه در ایران از اواخر دهه۶۰ طرح انتقال پایتخت مطرح شد، درباره پیش‌شرط انتقال تاکید کرد: اظهارنظر درباره انتقال پایتخت خیلی زود است، زیرا حجم کارها و مطالعاتی که باید برای این طرح صورت بگیرد زیاد است، در هر صورت این داستان فقط یک انتقال فیزیکی نیست، باید بحث‌های تغییر در فرآیند‌های تصمیم‌گیری هم پیگیری و محقق شود. کشورهایی که پایتخت‌شان را منتقل کردند، اول به این فرآیندها توجه کردند. اگر فرآیند تصمیم‌گیری در دولت همچنان «متمرکز» باشد، دومرتبه آن تمرکز در پایتخت جدید هم ایجاد خواهد شد. لذا هم بحث‌های نرم‌افزاری انتقال پایتخت مطرح است و هم اقدامات فیزیکی. وزیر راه‌‌‌وشهرسازی همچنین افزود: طرح انتقال پایتخت فعلا یک ایده است و باید بررسی شود؛ بنابراین نباید پیش‌داوری درباره آن صورت بگیرد.

به بهانه زلزله نمی‌شود

آخوندی پنج‌شنبه گذشته در پاسخ به پرسش «دنیای‌اقتصاد» مبنی ‌براینکه «آیا شما همچنان بر مواضعی که ۸ ماه پیش و در زمان دولت‌دهم به عنوان یک کارشناس درباره فواید و مضرات انتقال ‌پایتخت مطرح کرده بودید، پایبندید؟» اعلام کرد: من آن زمان گفتم صرفا به بهانه زلزله نمی‌شود پایتخت را جابه‌جا کرد. در هر صورت برای انتقال پایتخت، زلزله یا آلودگی هوا کفایت نمی‌کند بلکه مجموعه‌ای از دلایل گسترده از جهت اقتصادی، فنی، سیاسی، دفاع غیرعامل و... نیاز است. به هرحال این طرح نیاز به مطالعه جامع دارد.

عباس آخوندی ۵ اردیبهشت ماه امسال در پرونده‌ای که «دنیای‌اقتصاد» به‌منظور پیگیری طرح محمود احمدی‌نژاد برای انتقال پایتخت از تهران با هدف کاهش پیامد زلزله‌ احتمالی، منتشر کرد، درباره انتقال ‌پایتخت این‌طور نظر داده بود: انتقال پایتخت پروژه بسیار‌بسیار گران‌قیمتی است که هزاران‌هزار میلیارد تومان هزینه دارد. دوره مدیران قهرمانی که چنین تصمیم‌هایی را از طرف توده‌ها می‌گیرند، گذشته است و اگر اساسا قرار باشد در پایتخت‌جدید نیز رویه تهران تکرار شود، جمعیت ساکن آنجا نیز دوباره در معرض خطر زلزله قرار می‌گیرند، لذا به نظر من این موضوع انحرافی است.

در دوره مرحوم مهندس کازرونی در وزارت مسکن و در دوره‌ای که بنده حضور داشتم مطالعات مفصلی درباره انتقال‌پایتخت انجام شد و مشخص شد این اقدام هیچ ارزش عملیاتی ندارد و فقط هزینه برای کشور تولید می‌کند.

زمان و هزینه انتقال ‌پایتخت

نایب رئیس فراکسیون مدیریت شهری مجلس و عضو ناظر شورای عالی شهرسازی‌ومعماری کشور به عنوان مخالف طرح انتقال پایتخت اداری‌‌وسیاسی از تهران، اعلام کرد: آنچه در این طرح بابت تشکیل شورای ۱۴نفره جهت بررسی انتقال پایتخت، تکلیف شده بار مالی سنگینی برای دولت دارد چون که یک کار مطالعاتی کوچک امروز یک میلیارد تومان هزینه دارد ضمن اینکه ای‌کاش نمایندگان طراح انتقال‌پایتخت، به‌ جای آنکه دنبال تشکیل شورای بررسی انتقال باشند، به مطالعاتی که در گذشته توسط شورای عالی امنیت ملی، وزارت مسکن و دانشگاه عالی دفاع ملی انجام شده مراجعه می‌کردند و پاسخ خود را می‌گرفتند.

کمال علیپور در یک برنامه تلویزیونی افزود: راه سروسامان دادن به مشکلات تهران، انتقال پایتخت نیست. راه آن تمرکززدایی در دولت است. امروز استانداران و به خصوص فرمانداران سراسر کشور اختیار آنچنانی ندارند و برای تصمیم‌گیری‌های مختلف باید به پایتخت مسافرت کنند. وی تصریح کرد: اگر فقط به خاطر دو موضوع نگرانی مردم و آلودگی‌ هوا قرار است پایتخت منتقل شود، فردا همین مشکل در شهرهای بزرگ دیگر کشور نیز بهانه‌ای برای انتقال جمعیت از آنها می‌شود که این موضوع علمی نیست. عضو ناظر شورای‌عالی شهرسازی‌ومعماری کشور همچنین تصریح کرد: مطالعات گذشته نشان داده انتقال پایتخت از تهران ۲۵ سال زمان نیاز دارد و ۳۰ هزار میلیارد تومان به نرخ‌های دهه۷۰ هزینه لازم است. وی در عین حال گفت: احداث یک شهرک ‌اداری در اطراف تهران ایرادی ندارد، اما اینکه پایتخت اداری‌وسیاسی از تهران منتقل شود، لااقل مشکل جمعیتی تهران حل نخواهد شد زیرا برخی دستگاه‌ها و نیروهای مستقر در آنها مثل آموزش و پرورش، برای سرویس‌دهی به جمعیت امروز تهران باید در همین کلان‌شهر بمانند و این‌طور نیست که اگر پایتخت جای دیگری رفت، تهران به صورت محسوس سبک‌ خواهد شد.