گروه مسکن- بهشاد بهرامی: حسن روحانی رییس‌جمهور در ارائه گزارش عملکرد ۱۰۰ روزه دولت یازدهم به آماری از درآمدهای محقق شده دولت در ۶ ماهه نخست امسال مطابق رقم پیش‌بینی شده در بودجه ۹۲ کل کشور اشاره کرد که براساس آن دولت توانسته حداکثر نیمی از درآمدهای خود را (۴۷ درصد) کسب کند. این در حالی است که محمدباقر قالیباف شهردار تهران در زمان ارائه لایحه متمم بودجه ۹۲ شهرداری از تحقق ۱۲۸ درصدی درآمد شهرداری در نیمه نخست سال‌جاری خبر داد. طبق گزارش جدول درآمد و منابع منتشر شده، شهرداری تهران از ۱۰ هزار و ۴۴۸ میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی شده برای یک‌سال ۹۲ در ۶ ماهه نخست سال جاری توانسته بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از درآمدها را محقق کند که به معنی ۲۸ درصد اضافه بر درآمد مصوب ۶ماهه اول سال است.

مقایسه میزان تحقق درآمدهای شهرداری تهران و دولت در یک بازه زمانی مشابه نشان می‌دهد با وجود شرایط اقتصادی تقریبا یکسان، شهرداری تهران برخلاف دولت رقم درآمدهای خود را به بیش از میزان پیش‌بینی شده رسانده است، اما سوال اینجا است که شهرداری تهران عمده کسب درآمد خود را بر چه منابعی استوار کرده است؟

افزایش درآمدهای شهرداری تهران در حالی است که دولت پیشین نه تنها رقمی از مطالبات شهرداری را پرداخت نکرده است، بلکه طبق جدول تامین اعتبارات مصوب بودجه ۹۲، در نیمه نخست امسال شهرداری اجازه دریافت ۶۰۰ میلیارد تومان وام از بانک‌ها را داشته که در طول این ۶ ماه رقمی از این وام را دریافت نکرده است.

به این ترتیب به نظر می‌رسد منابعی که شهرداری تهران را در کسب درآمد پیشتاز کرده عمدتا درآمدهای ناپایدار شهری همچون عوارض بر پروانه‌ها و تغییر کاربری بوده است، چرا که شهرداری مطابق گزارش عملکرد مالی نیمه نخست امسال، ریالی از بانک‌ها بابت وام دریافت نکرده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد» شهرداری تهران طبق بودجه مصوب شورای شهر تهران در سال ۹۲ از محل منابع نقدی و غیرنقدی امکان کسب درآمد تا سقف ۱۰ هزار و ۴۴۸ میلیارد تومان را داشته که بنا بر گزارش عملکرد ۶ ماهه اول که از سوی شهرداری تهران در جریان بررسی متمم ۹۲ به شورای شهر ارائه شد توانسته بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از این درآمد یکساله را ظرف ۶ ماه کسب کند. این میزان درآمد معادل ۱۲۸ درصد رقمی است که برای شهرداری در نیمه اول امسال در بودجه مصوب شورای شهر پیش‌بینی شده بود.

۶۰ درصد درآمد اضافی از تراکم

در میان کدهای درآمدی پیش‌بینی شده در بودجه سال جاری شهرداری، این ارگان در ۶ماهه اول از محل عوارض بر پروانه‌های ساختمانی ۳۷۳ میلیارد تومان درآمد به دست آورده است که ۷۲ میلیارد تومان کمتر از رقم پیش‌بینی شده برای ۶‌ماهه نخست است.

اگرچه عوارض بر پروانه‌های ساختمانی به دلیل کاهش تمایل سازندگان به ساخت وساز در نیمه نخست نتوانسته برای شهرداری درآمد بالایی ایجاد کند، اما عوارض بر تراکم مجاز که می‌توانست تا سقف یک هزار و ۳۵۰ میلیارد تومان در نیمه اول برای شهرداری تولید درآمد کند، بیش از ۲ هزار و ۲۵۶ میلیارد تومان در این مدت برای شهرداری تامین مالی کرده است.

از سوی دیگر درآمد حاصل از تغییر کاربری‌ها نیز دیگر کد درآمدی بوده که شهرداری تهران توانسته بیش از سقف پیش‌بینی شده از محل آن کسب درآمد داشته باشد.

مطابق با بودجه مصوب ۹۲ شهرداری تهران در نیمه نخست سال جاری می‌توانسته تا سقف یک هزار میلیارد تومان از محل تغییر کاربری ساختمان‌ها درآمد کسب کند که طبق جدول عملکرد ۶ ماه نخست امسال بیش از یک هزار و ۴۷۲ میلیارد تومان یعنی معادل ۱۴۰ درصد سقف نیمه اول سال درآمد به دست آورده است.

وصولی ناچیز درآمد پایدار

برخلاف سه کد درآمد ذکر شده که به عنوان درآمدهای ناپایدار شهری محسوب می‌شوند و نقطه اتکای درآمدهای شهرداری در نیمه نخست سال جاری بوده، عوارض نوسازی که به عنوان درآمد پایدار شهری تلقی می‌شود، نتوانسته مطلوبیت زیادی ایجاد کند.

شهرداری امسال باید ۱۵۰ میلیارد تومان «عوارض نوسازی» از ساکنان پایتخت دریافت کند، درحالی که در نیمه اول سال فقط ۴۶ میلیارد تومان وصول کرده است.

کد درآمدی دیگر که بیش از سقف مورد انتظار برای شهرداری تهران درآمد ایجاد کرده اموال و دارایی‌هایی بوده که به طور اتفاقی به شهرداری تعلق گرفته است. آنچه شورای شهر تهران برای این کد در بودجه۹۲ پیش‌بینی کرده حدود ۲ هزار میلیارد تومان برای تمام سال بوده که شهرداری بیش از یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان آن را در نیمه اول۹۲ کسب کرده است.

به این ترتیب هر اندازه شهرداری تهران در کسب درآمد از محل درآمدهای ناپایدار موفق عمل کرده است در کدهای درآمدی پایدار نتوانسته است توفیقی به دست آورد.

به عنوان مثال براساس جدول درآمدهای محقق شده شهرداری تهران، سهم عوارض نوسازی در نیمه نخست امسال حدود ۷۵ میلیارد تومان پیش‌بینی شده که شهرداری توانسته فقط در کسب ۴۶ میلیارد تومان از آن موفق عمل کند.

از سوی دیگر برخی از کدهای درآمدی که در بودجه مصوب سال۹۲ پیش‌بینی کسب درآمد از محل آنها صفر بوده در ۶ماه اول سال جاری برای شهرداری درآمدزایی کرده است؛ به عنوان مثال از محل عوارض بر ایمنی ساختمان در بودجه مصوب شهرداری تهران درآمدی پیش‌بینی نشده اما طبق گزارش عملکرد ۶ماهه شهرداری بیش از ۳۲ میلیارد تومان درآمد کسب کرده است.

افزایش درآمد بدون استقراض بانکی

در میان منابع درآمدی کسب شده توسط شهرداری در ۶ماه اول ۹۲ توجه به دو نکته حائز اهمیت است.

نکته اول اینکه شهرداری تهران مطابق با جدول منابع درآمدی مصوب شورای‌شهر امکان دریافت ۶۰۰ میلیارد تومان وام بانکی را داشته است؛ اما مطابق با گزارش عملکرد ۶ماهه، ریالی از بانک‌ها وام دریافت نکرده است و کاملا متکی به درآمدهای شهر بوده است. نکته دوم آنکه از ۹۵۰ میلیاردتومان رقم مطالبات خود در سال جاری، در نیمه نخست سال توانسته بیش از ۶۹۱ میلیارد تومان وصول کند.