الهام پرهیزگار- شاهرود از جمله شهرستان‌های تاریخی و باستانی در بخش شمال شرقی ایران است که در استان سمنان قرار گرفته و از نظر تاریخی پیشینه‌ای بسیار دیرین دارد و براساس آثار به دست آمده در حفاری‌ها، قدمت آن به یک هزار سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. براساس بعضی از شواهد و مدارک تاریخی «چخره» به عنوان سرزمین چهاردهم، قدیمی‌ترین نام شاهرود است، هسته اولیه شاهرود به دلیل دفاع از مهاجمان و برقراری امنیت در محلی روی تپه‌ای کم‌ارتفاع در دامنه کوه رشد کرده و توسعه یافته است.

شاهرود به علت شرایط ویژه جغرافیایی همواره معبری مطمئن برای کاروان‌های تجارتی بوده است و در این مسیر کاروانسراهایی نیز بر جای مانده است.

مجموعه «کاروانسراهای میاندشت» شامل سه کاروانسرا است که یکی از آنها مربوط به دوره صفویه و دو کاروانسرای دیگر به دوره قاجاریه تعلق دارد. هر سه کاروانسرا از ویژگی‌های برجسته معماری دوره خود برخوردار هستند.

«کاروانسرای میامی» که از نوع چهار ایوانی است، در ۶۰کیلومتری شرق شاهرود واقع شده است. این کاروانسرا در سال ۱۰۴۶ هجری شمسی و در زمان شاه‌عباس دوم ساخته شده است.

«کاروانسرای بدشت»به شکل مستطیل و از نوع چهار ایوانی است و در زمان صفویه بنا شده و در ۸ کیلومتری شاهرود و در روستای بدشت قرار گرفته است.

وجود مناطق و مراکز پرارزشی چون بسطام (بارگاه سلطان‌العارفین بایزید بسطامی) خرقان (آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی) کلاته‌میر (مرقد شیخ حسن جوری) فرومد (مرقد ابن یمین فرومدی)، قلعه میامی و قلعه پارت‌ها و مناطق حفاظت شده خوارتوران و خوش ییلاق و تپه تاریخی سنگ چخماق و بالاخره روستا‌- شهر زیبای مجن، هر کدام به تنهایی کافی است تا شاهرود را به عنوان جاذبه‌های کوچک به ایرانیان و جهانیان معرفی نماید.

شاهرود دارای طبیعتی قدرتمند است، شهرستانی که ضمن قرار گرفتن در حاشیه کویر هرگز اسیر آن نشده است. اقلیم کویری معتدل جنگلی که بین شمال و جنوب با فاصله کمی از شاهرود وجود دارد، نمایانگر این مساله است.

در این شهرستان می‌توان نمک‌زار، کویر، بیابان، مناطق دشتی، تپه ماهور، استپ، کوهستان‌های کوتاه، کوهستان‌های بلند و سر به فلک کشیده، جنگل، رودخانه، چشمه‌ها و آبشارهای گوناگون پیدا کرد. در شاهرود می‌توان چهار فصل سال را دید، اوج زیبایی طبیعت را می‌توان در کوه ابر و فطری مشاهده کرد که حدودا ۴۵دقیقه با شاهرود فاصله دارد.

ضمنا از مهم‌ترین سوغات‌های شاهرود، قیسی، برگه و انگور را می‌توان نام برد. بازار شاهرود در مرکز شهر شاهرود قرار گرفته که از نظر اقتصادی از جایگاه ویژه‌ای در شاهرود برخوردار است. قدمت این بازار به دوره قاجاریه می‌رسد.

کارشناس انجمن مفاخر معماری ایران