بخش خانگی و تجاری با رشد متوسط 4/7درصد در دهه هفتاد و سهم حدود 39درصد از کل مصرف انرژی که ارزش آن بر اساس قیمت‌های جهانی بالغ‌بر 10میلیارد دلار می‌شود، بیشترین مصرف انرژی را در کشور به خود اختصاص داده است.

حامل‌های انرژی استفاده‌شده در این بخش شامل ۶۷درصد گاز طبیعی، ۲۳درصد فرآورده‌های نفتی، ۹درصد برق و یک درصد سوخت‌های جامد است.
سهم بالای بخش ساختمان در مصرف انرژی کشور، بهینه‌سازی مصرف سوخت در این بخش را بسیار منطقی و ضروری ساخته که رسیدن به آن مستلزم اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌ریزی بلندمدت در کشور است. بر این اساس سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت به ترویج الگوهایی برای تعمیر و طراحی ساختمان پرداخته است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
تعمیرات ساختمان
اگر قصد دارید خانه خود را تعمیر کنید یا تغییری در آن ایجاد کنید، می‌توانید همزمان اصول صرفه‌‌جویی انرژی را هم در نظر بگیرید و با اجرای آنها بدون تحمل هزینه اضافی مصرف سوخت در خانه را پایین آورید.با این کار تا سال‌ها هم زندگی آسوده‌تری خواهید داشت و هم پول کمتری بابت سوخت و برق خواهید پرداخت.
تعمیراتی که در آن به کاهش مصرف انرژی نیز توجه شود هم آسایش شما را در خانه بالا می‌برد و هم به اقتصاد خانواده کمک می‌کند.
این کار تنها با استفاده مناسب از نور و گرمای خورشید و اجرای چند اصل ساده انجام می‌شود.به این ترتیب بعد از تعمیرات، خانه‌ای خواهید داشت که بدون مصرف انرژی بیشتر در زمستان گرم‌تر و در تابستان خنک‌تر از قبل است.برای اینکه تعمیراتی که در ساختمان انجام می‌دهید در راستای کاهش مصرف انرژی باشد، باید به دو چیز توجه کرد:
- طراحی ساختمان
- انتخاب وسایل منزل
طراحی ساختمان
اتاق‌های طرف جنوب: مهم‌ترین اصل در طراحی صحیح یک خانه این است که اتاق‌های نشیمن و اتاق‌هایی که از آنها بیشتر استفاده می‌شود را در طرف جنوب ساختمان قرار دهیم و به این ترتیب از نور طبیعی خورشید استفاده کرده و در زمستان نیز بیشترین بهره را از گرمای خورشید ببریم. (شکل‌های 1 و 2)


بهتر است اتاق‌های پذیرایی، ناهارخوری، خواب و نشیمن در طرف جنوب قرار گیرند و بقیه جاها مانند آشپزخانه، سرویس بهداشتی، حمام، انباری و مانند آن در طرف شمال (شکل 2)


تعیین جای هر اتاق هنگامی که خانه ساخته می‌شود کار مشکلی نیست،‌ اما در هنگام تعمیر با محدودیت‌های زیادی روبه‌رو هستیم.
با این وجود در بدترین شرایط هم با کمی حوصله و هوش و ذکاوت می‌توان کار‌های بزرگی انجام داد. (مثال‌های ۱ و ۲)
مثال‌های زیر نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با تغییر طراحی ساختمان بهترین استفاده را از نور خورشید و روشنایی آن برد.
مثال اول


در شکل روبه‌رو یک خانه یک طبقه ۱۰۰ متر مربعی را می‌بینید که طی بازسازی ۳۵ متر مربع به زیربنای آن افزوده شده است، این کار سبب شده است که یک اتاق خواب و یک انباری به خانه اضافه شود.البته این کار حتما باید پس از گرفتن مجوز از شهرداری انجام شود.روکش ماسه و سیمان دیوار‌ها برداشته شده و به جای آن عایق قرار گرفته است. آسفالت پشت بام نیز دوباره انجام شده است. همچنین به منظور کاهش تلفات حرارتی، دودکش‌های موجود در ساختمان بسته شده‌اند و به جای بخاری از سیستم حرارت مرکزی استفاده شده است.نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که در طرح جدید ساختمان، مسیر مستقیمی برای حرکت هوای بیرون در ساختمان به وجود آمده است که در تابستان به خنک کردن ساختمان کمک می‌کند.
مثال دوم


خانه‌ای که در روبه‌رو می‌بینید یک خانه با زمین کم‌عرض است. راستای این خانه با محور شمال- جنوب زاویه می‌سازد. طی بازسازی، آشپزخانه، هال و پذیرایی از نو و به شکل دندانه‌ای ساخته شده‌اند.این شکل دندانه‌ای باعث می‌شود، اتاق‌های هال و پذیرایی و آشپزخانه بتوانند از نور خورشید بهتر استفاده کنند و دمای خانه در زمستان حدود 5درجه بالاتر رود.
همچنین با حذف پنجره‌های غربی و شرقی خنک کردن ساختمان در تابستان راحت‌تر انجام می‌شود.