فرید قدیری

اظهارنظرهای کارشناسی و نگرانی‌های برخی صاحب‌نظران درباره تبعات کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی بر بازار اجاره مسکن، رییس‌ کل بانک‌مرکزی را بر آن داشت تا در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی دولت عنوان کند: «کاهش نرخ سود بانکی بی‌ارتباط با اجاره‌بهای مسکن است.» وی همچنین در این گفت‌وگو با طرح این پرسش که «پیش از اینکه اجاره به ازای هر یک میلیون تومان، سی هزار تومان حساب می‌شد، نرخ سود چقدر بود؟» گفته است: «موجران که پیش از این پول خود را در بانک‌ها با ۱۷ درصد سپرده‌گذاری می‌کردند حالا تبدیل به ۱۵ درصد شده است و تاثیری برروی اجاره بها نخواهد گذاشت.‌» درباره تصویری که رییس‌ کل بانک‌مرکزی از ارتباط اجاره‌بهای مسکن و نرخ سود بانکی -که عملا ایشان بر نبود ارتباط تاکید کرده‌اند- ارائه کرده لازم است چند نکته مورد دقت قرار بگیرد:

۱- در حال حاضر بیش از آنکه مردم مراجعه‌کننده به بنگاه‌های املاک، دغدغه خرید مسکن و قیمت مسکن را داشته باشند، نسبت به نرخ‌های اجاره حساس شده‌اند. چشم‌انداز قیمت خرید مسکن برای همه امیدوارکننده است؛ اما از آنجا که هنوز تعداد اجاره‌نشین‌ها در بازار کم نشده و با توجه به آماده نبودن واحدهای مسکونی‌ تدارک دیده برای مستاجران -مسکن‌مهر در شهرهای جدید- بعید است به این زودی‌ها بازار اجاره از مستاجر تخلیه شود، نرخ‌های اجاره در آستانه تحریک قرار دارد. سال گذشته که اجاره‌بها در تهران بیش از نرخ تورم رشد کرد، گروهی متشکل از مسوولان وزارت مسکن، کارشناسان اقتصادی و نمایندگان بنگاه‌های املاک اقدام به واکاوی درباره رشد اجاره‌بها کردند و سرانجام اعلام کردند کاهش نرخ سود بانکی باعث شده موجران دریافت اجاره‌ ماهانه را به رهن ترجیح دهند. این اتفاق باعث شد مستاجری که تا پیش از این ۲۰۰ هزار تومان اجاره ماهانه و مثلا ۱۵ میلیون تومان رهن پرداخت می‌کرد در سال۸۹ مجبور شود ۵۰۰ هزار تومان اجاره ماهانه و ۵ میلیون رهن بپردازد که عملا رشد کاذب اجاره‌بهای ماهانه در این حالت اتفاق افتاده است. بنابراین تغییر نرخ سود بانکی اگرچه نمی‌تواند بر میزان رقم کل اجاره‌بها موثر باشد، اما بلافاصله بر کاهش یا افزایش مبلغ اجاره ماهانه در سبد رهن‌واجاره تاثیر می‌گذارد.

۲- برای سال جاری نرخ سود سپرده‌های بانکی ۵/۱ تا ۲ درصد دیگر کاهش پیدا کرده و با توجه به اینکه سود رهن واحد مسکونی ماهانه ۳ درصد است، بدیهی است که موجران تشویق شوند دوباره سهم اجاره‌ ماهانه را در سبد رهن‌واجاره سنگین‌تر کنند.

۳- آقای بهمنی از فرمول یک‌میلیون رهن ۳۰ هزار تومان اجاره سخن گفته‌اند که به نظر می‌رسد ایشان تصور کرده‌اند قرار است فرمول جدید یک‌میلیون ۲۰ هزار تومان اجرایی شود، در حالی که تغییر فرمول تقریبا منتفی شده است.