بوی «بنزین» در بازار مسکن

اطراف پایتخت ارزان می‌شود؟

«مترو» پیشنهاد کارشناسان شهری

سناریو‌های «هزینه‌‌سوخت» برای سفر به کرج، پرند، هشتگرد و پردیس

عضو کمیسیون عمران مجلس: با توجه به هزینه‌ای که برای مسکن‌مهر در شهرهای جدید شده، لازم است «دغدغه‌بنزین» به گونه‌ای برای ساکنان این شهرهای اقماری مرتفع شود فرید قدیری

لیلا درخشان

«بنزین» از چند هفته دیگر بازار مسکن تهران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، به‌طوری‌که متناسب با قیمتی که دولت برای فروش این سوخت‌ پرمصرف تعیین می‌کند، شرایط سکونت در مرکز و حومه پایتخت تغییر پیدا خواهد کرد.

در تهران سه گروه املاک مسکونی وجود دارد که در گروه اول، فاصله سکونت تا مراکز کار و خدمات نزدیک بوده و سهم مصرف بنزین برای رفت‌وآمد در مسیر کار و منزل ناچیز ارزیابی می‌شود. در گروه دوم، منازل مسکونی در مناطق حاشیه‌ای شهر نظیر منطقه ۲۲، ۲۱، ۱۵، ۱۴، ۱۳ و ۸ قرار دارد که هزینه رفت‌وآمد با خودرو شخصی برای ساکنان آنها قابل ملاحظه، اما قابل جبران تخمین زده می‌شود به‌طوری‌که با افزایش قیمت سوخت، ساکنان این مناطق در نهایت ممکن است به جای خودرو شخصی از امکانات حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند.

اما معمای بنزین در تهران بیش از همه برای گروه سوم املاک که در شهرهای اطراف پایتخت قرار دارد، مطرح است. در برخی از این شهرها همچون کرج که مرکز اصلی تجمع تهرانی‌های متقاضی مسکن محسوب می‌شود، هزینه سکونت ناشی از حذف یارانه بنزین افزایش پیدا می‌کند و در برخی دیگر همچون شهرهای جدید این معما با مسکن‌مهر گره زده می‌شود.

چالش قحطی خدمات در پروژه‌های مسکن‌مهر اطراف تهران همین روزها همسایه جدیدی تحت عنوان «بنزین» پیدا می‌کند که مجموعه این دو، اگر قیمت سوخت افزایش یابد و واحدهای مسکونی در حال ساخت روی زمین‌های ۹۹ ساله در شهرهای جدید نیز تا پایان امسال آماده شود، می‌تواند روی انگیزه سکونت در این مناطق تاثیرگذار باشد.

بازار مسکن در شهرهای جدید پرند، پردیس و هشتگرد خواه‌ناخواه تحت تاثیر واقعی‌شدن قیمت بنزین قرار می‌گیرد.

یک محاسبه ساده درباره میزان هزینه بنزین در سبد هزینه خانوارهایی که در اطراف تهران -مثلا در کرج- سکونت دارند، نشان می‌دهد، چنانچه قیمت فروش بنزین در کشور معادل قیمت تولید آن -لیتری ۸۰۰ تومان- تعیین شود، این افراد مجبور هستند ماهانه حدود ۲۴۰ هزار تومان برای مسافرت روزانه هزینه کنند.

معضل بنزین در بازار مسکن اطراف تهران اگرچه هنوز رخ نداده، اما با افزایش قیمت حامل‌های سوختی این موضوع قابل جبران خواهد بود.

مترو بوی بنزین را خنثی می‌کند

کارشناسان شهری با تایید اثر بنزین بر شرایط زندگی در حاشیه تهران پیشنهاد می‌کنند، مترو برای تردد بین تهران و اطراف راه‌اندازی شود و مناطقی از حاشیه پایتخت نظیر کرج که مترو در آن برقرار است، افزایش ظرفیت پیدا کند.

محمود صفارزاده کارشناس ترافیک و مقام سابق سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این باره به دنیای‌اقتصاد گفت: تا زمانی‌که دولت میزان یارانه نقدی قابل پرداخت به خانوارها را اعلام نکند و قیمت واقعی بنزین نیز مشخص نشود، نمی‌توان درباره اثر بنزین بر سکونت در مناطق مختلف تهران اظهار نظر کرد.

وی در عین حال افزود: در حال حاضر ظرفیت مترو تهران قابلیت افزایش تا ۵/۱ میلیون نفر را دارد، اما به دلیل محدودیت مالی در خرید لکوموتیو، این امکان هنوز برقرار نشده است.

همچنین برخی دیگر از کارشناسان شهری با بیان اینکه تهرانی‌ها به دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌های زندگی یا ناتوانی در قدرت خرید مسکن، سکونت در اطراف پایتخت را انتخاب کرده‌اند، معتقدند: نباید این انتخاب به‌خاطر یک عامل ثانویه جدید -بنزین- تحت تاثیر قرار بگیرد.

مترو به شهرهای جدید می‌رسد؟

به گزارش دنیای‌اقتصاد، روزی که وزیر مسکن در جریان بازید از مسکن مهر در شهر جدید پرند عنوان کرد «حمل‌ونقل پرند از بزرگترین دغدغه‌های من است»، قطعا موضوع اجرای قانون هدفمند شدن یارانه‌ها و تاثیر آن برروی جذب جمعیت در شهرهای جدید را پیش‌بینی می‌کرد.

با وجود تلاش دولت برای سامان‌دادن به ساخت‌وسازهای مسکن مهر، اما برخی از کارشناسان بر این باور هستند که با اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها، گرایش مردم به اسکان در این شهرها تنزل پیدا می‌کند، چرا که با توجه به نامشخص بودن زمان بهره‌برداری از خطوط مترو در شهرهای جدید از یک طرف و همچنین عدم برنامه ریزی مشخص برای توسعه خطوط اتوبوسرانی در این شهرها، ساکنان شهرک‌های اقماری ناگزیر از استفاده از خودروهای شخصی می‌شوند که با گران شدن بنزین، عملا سکونت در این شهرها که به منظور صرفه‌جویی در هزینه‌های زندگی صورت می‌گیرد، غیرممکن می‌شود.

یک بررسی کلی در مورد ساکنان استان البرز که روزانه به تهران تردد می‌کنند، حاکی از آن است که مصرف بنزین یک خودرو شخصی کم مصرف ۱۰ لیتر است که هزینه آن در قالب بنزین سهمیه‌ای روزانه یک هزار تا دو هزار تومان محاسبه می‌شود، این در حالی است که این رقم با آزاد شدن قیمت بنزین به روزانه حدود ۸ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند که به صورت ماهانه این عدد به ۲۴۰ هزار تومان افزایش پیدا می‌کند.

به همین نسبت این مساله در مورد شهرهای جدید مصداق دارد. حال مسوولان براین باور هستند که راه‌اندازی خطوط مترو و افزایش میزان اتوبوس‌های بین شهرهای جدید و تهران، راهکار دولت برای حل این بحران است، این در شرایطی است که با توجه به عدم ابلاغ بودجه مترو از سال گذشته تاکنون به نظر می‌رسد که مشکلات مربوطه در این زمینه کماکان ادامه خواهد داشت و همین امر استفاده از خودروهای شخصی را برای ساکنان شهرهای جدید ضروری می‌سازد. علاوه براین، سرعت دسترسی خودروی شخصی در مقایسه با اتوبوس نیز از جمله دیگر دلایل استفاده از خودروی شخصی است.

بنزین هیچ اثری ندارد

در این زمینه سعید صابونی، مدیرعامل شهر جدید پرند براین باور است که با توجه به اینکه تا یک و نیم سال آینده متروی شهر پرند راه‌اندازی خواهد شد، دغدغه‌های پیش رو در این زمینه تا حد زیادی مرتفع می‌شود.

وی با بیان اینکه برای تکمیل و توسعه ناوگان حمل و نقل شهری شهر جدید پرند مقرر شده است که ۳۰ دستگاه اتوبوس مجهز نیز خریداری شود، گفت: قطعا با توجه به تدابیری که دولت برای تکمیل شبکه‌های حمل‌ونقل شامل مترو و اتوبوس در نظر گرفته است، نمی‌توان گفت که اجرای قانون هدفمندشدن یارانه‌ها تاثیری در کاهش رغبت مردم برای اسکان در شهرهای جدید دارد.

به اعتقاد صابونی برخلاف گمانه‌زنی‌های موجود در این زمینه، همزمان با تسریع در ساخت‌وسازهای مسکن مهر، گرایش مردم برای سکونت در شهرهای جدید افزایش پیدا کرده است و به نظر می‌رسد که دغدغه‌های پیرامون مشکل بنزین و تاثیرگذاری آن بر میزان گرایش مردم به منظور زندگی در شهرهای جدید، کاملا قابل رفع است.

انتظار وزارت مسکن برای ابلاغ بودجه مترو

در همین حال مهندس جمشید نورصالحی، معاون وزیر مسکن براین باور است که در تمامی دنیا تردد مردم از شهرهای جدید به مادرشهرها از طریق خودروهای شخصی صورت نمی‌گیرد و عموما حمل و نقل با استفاده از ناوگان اتوبوسرانی یا مترو محقق می‌شود. بر این اساس با در نظر گرفتن این مساله و با توجه به اینکه دولت عزم جدی دارد که تا سال ۹۰ شهرهای جدید پر جمعیت را به مترو تجهیز کند، در نتیجه مشکل خاصی از این بابت وجود ندارد.

وی گفت: با راه‌اندازی خطوط مترو، قطعا برنامه زمان‌بندی حرکت قطارهای مترو با جمعیت ساکن در شهرهای جدید منطبق خواهد شد و به عنوان مثال ممکن است که حرکت قطارها هر ۱۰ دقیقه یک بار صورت بگیرد که این مساله نقش موثری در ایجاد تسهیل در تردد ساکنان شهرهای جدید دارد. بنا بر اظهار نظر معاون وزیر مسکن، در صورتی که بودجه مصوب مترو شهرهای جدید هر چه سریع‌تر ابلاغ شود، قطعا راه‌اندازی متروی این شهرها نیز زودتر اتفاق خواهد افتاد و از این رو شهرهای جدید نیز از محل اجرای قانون هدفمندشدن یارانه‌ها به جهت جذب جمعیت، آسیبی نخواهند دید.

نورصالحی در عین حال استفاده از خودروهای شخصی را حتی در صورت راه‌اندازی خطوط مترو اجتناب‌ناپذیر دانست و گفت: تجربه ثابت کرده است، به هر حال مردم خود را با شرایط جدید تطبیق خواهند داد. در این بین ساکنان جنوب شهر تهران که محل کار آنها در همان جنوب تهران است، شهر جدید پرند گزینه مناسبی برای زندگی آنها است، چرا که فاصله بین محل کار و زندگی آنها تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند و دغدغه‌های مربوط به افزایش قیمت بنزین نیزکاهش پیدا می‌کند و به همین نسبت باید بین محل اشتغال و زندگی ساکنان شهرهای جدید تطبیق ایجاد شود.

قانون یارانه‌ها مزید بر علت می‌شود

اما در این بین دکتر حسین وکیلی، کارشناس اقتصاد شهری براین باور است که با توجه به اینکه سیاست تمرکززدایی دستگاه‌های دولتی و حتی بخش خصوصی از پایتخت اتفاق نیفتاده، اجرای قانون هدفمند شدن یارانه به عنوان عامل ثانویه درعدم گرایش مردم برای زندگی در شهرهای جدید نقش بازی خواهد کرد.

وی اظهار داشت: اصولا زندگی در شهرک‌های اقماری باید توجیه اقتصادی، اجتماعی و عاطفی داشته باشد و با توجه به اینکه زیرساخت‌های لازم در این شهرها ایجاد نشده است و با درنظرگرفتن اینکه اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، سبب افزایش تورم عمومی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت می‌شود، در نتیجه مساله جبران کاهش هزینه در شهرک‌های اقماری که با کاهش هزینه تامین خرید مسکن همراه است، کاملا خنثی خواهد شد.به اعتقاد وکیلی از دیگر سو با توجه به محدودیت دولت برای ابلاغ بودجه مترو، انگیزه مردم برای اسکان در شهرهای جدید بیش از پیش کاهش پیدا می‌کند، چرا که می‌پندارند با این تعلل‌ها، مشکل مربوط به حمل و نقل در این نوع شهرها تا مدت‌ها لاینحل باقی خواهد ماند، این در حالی است که با توجه به رویکرد دولت مبنی بر سبک‌سازی پایتخت یک نوع نقض غرض صورت می‌گیرد.

این کارشناس اقتصاد شهری خاطرنشان ساخت: اگر بودجه مترو مصوب شود و خطوط آن نیز متناسب با نیازهای جمعیتی ساکنان شهرهای جدید باشد، می‌توان امیدوار بود که اجرای قانون یارانه‌ها تاثیر چندانی برروی اسکان جمعیت شهرهای جدید به جای نمی‌گذارد.

تعلل در رونق شهرهای جدید

همچنین محمد علی رضایی، عضو کمیسیون عمران مجلس به دنیای‌اقتصاد گفت: زندگی در شهرهای جدید بدون تسهیل در شرایط حمل و نقل به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست و رویکرد دولت نیز این است که هرچه سریع‌تر ناوگان حمل‌ونقل را در این شهرها توسعه دهد.

وی اظهار داشت: سال گذشته ۲ هزار میلیارد تومان برای توسعه مترو برای شهرهای مختلف در کل کشور از سوی مجلس تصویب شد، اما به دلیل فقدان بودجه، این رقم تاکنون از سوی دولت تخصیص داده نشده است که همین امر می‌تواند سبب ایجاد تعلل در رونق شهرهای جدید شود؛ اما با توجه به صرفه جویی که از محل هدفمند شدن یارانه‌ها ایجاد خواهد شد، می‌توان امیدوار بود که این بودجه بالاخره تخصیص داده شود.

عضو کمیته مسکن مجلس اذعان داشت: باتوجه به اینکه مردمی که در شهرهای جدید زندگی می‌کنند از اقشار آسیب‌پذیر هستند که توان مالی لازم را ندارند و با درنظر گرفتن اینکه هدف از اجرای قانون هدفمند شدن یارانه کمک به محرومان است، بنابراین امیدواریم که با این رویکرد، مشکل ساکنان شهرهای جدید رفع شود.به اعتقاد رضایی در همه جای دنیا بین محل اشتغال ساکنان شهرک‌های اقماری و محل سکونتشان فاصله کمی است و از این رو مردم نیز با خیال راحت در این شهرها سکونت می‌یابند و بنابراین با درنظر گرفتن این مساله لازم است که حتما متولیان امر در این زمینه تمهیدات لازم را درنظر بگیرند تا مردم انگیزه لازم را برای اسکان در این شهرها پیدا کنند و با توجه به هزینه‌ای که دولت درزمینه ساخت مسکن مهر در شهرهای جدید کرده است، این مساله بیش از پیش ضرورت پیدا می‌کند.

تهران-کرج هر سه روز یک باک‌بنزین

متوسط مصرف بنزین برای عمده ترددهای در مسیر تهران-کرج به گونه‌ای است که در خودروهای شخصی واقع در این مسیر هر سه روز یک باک بنزین پر و خالی می‌شود.

اگر این باک ظرفیت ۳۰ لیتر بنزین را داشته باشد، ماهانه معادل ۳۰ هزار تومان خرج تهیه بنزین یارانه‌ای -لیتری ۱۰۰ تومان- می‌شود. در حال حاضر که گنجایش کارت‌های سوخت از بنزین یارانه‌ای، به ۶۰ لیتر در ماه رسیده، ساکنان کرج که روزانه به تهران سفر می‌کنند، در طول ماه حدود ۶ هزار تومان برای بنزین سهمیه‌ای هزینه‌ای می‌کنند و معادل ۹۶ هزار تومان نیز بابت تهیه بنزین آزاد صرف می‌کنند که مجموع هزینه بنزین در سبد ماهانه خانوار برای این افراد به ۱۰۲ هزار تومان می‌رسد.

این میزان هزینه برای ساکنان پرند که فاصله‌ای کمتر از ساکنان کرج با تهران دارند، اندکی کمتر خواهد بود، اما برای هشتگردی‌ها بیشتر می‌شود.

همچنین آن دسته از افرادی که ساکن کرج هستند و با تاکسی به تهران سفر می‌کنند، روزانه بین ۴ تا ۵ هزار تومان برای رسیدن به مرکز تهران و بالعکس هزینه می‌کنند.

در شرایطی که قیمت بنزین آزاد شود، این هزینه‌ها افزایش پیدا می‌کند. در این صورت، «هزینه و فایده» زندگی در اطراف تهران باید یکبار دیگر مورد بررسی قرار بگیرد. شاید سهم هزینه بنزین به اندازه مبلغی که باید برای اجاره‌نشینی در تهران پرداخت کرد، برسد. شاید هم همچنان ریسک سکونت در تهران به‌خاطر تورم اجاره‌بها و قیمت مسکن بالاتر از «هزینه زندگی در اطراف تهران به اضافه هزینه بنزین» باشد.