«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
چالش‌های تخلیه جمعیت تهران
دنیای اقتصاد- تصمیم جدید دولت مبنی بر «انتقال ۵ میلیون نفر از تهران» که گفته می‌شود با تاکید شخص رییس‌جمهور در دستور کار کابینه قرار گرفته است، از نگاه مسوولان شهری پایتخت با چالش‌هایی در اجرا روبه‌رو است. برخی منتقدین با اشاره به تجربیات جهانی اعتقاد دارند که هیچ کشوری موفق به کاهش جمعیت کلان‌شهر خود نشده و تنها توانسته‌است در بهترین حالت پایتخت سیاسی یا اقتصادی خود را به نقطه دیگری انتقال دهد. کارشناسان و مقامات حوزه شهری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» مطرح کردند
چالش‌های «تخلیه» جمعیت تهران
تهران جذاب است یا مزایای انتقال از پایتخت؟
سحر باباخانی
تصمیم جدید دولت مبنی بر «انتقال ۵ میلیون نفر از تهران» که گفته می‌شود با تاکید شخص رییس‌جمهور در دستور کار کابینه قرار گرفته است، از نگاه مسوولان شهری پایتخت با چالش‌هایی در اجرا روبه‌رو است.
به اعتقاد این کارشناسان، تسهیلاتی که برای مهاجرت معکوس پایتخت‌نشینان در نظر گرفته شده، از یک‌سو در مقایسه با جذابیت‌های فعلی تهران ناچیز است و از سوی دیگر می‌تواند زمینه تشدید مهاجرت یکباره ساکنان شهرستان‌های اطراف پایتخت را درپی داشته باشد که ممکن است برای استفاده از مزایای در نظر گرفته‌شده به تهران بیایند و بلافاصله درخواست انتقال را مطرح کنند.
معاون شهردار تهران که احتمال تشدید مهاجرت به پایتخت در صورت اجرای تصمیم جدید دولت را عنوان کرده است، در این زمینه به «دنیای‌اقتصاد» گفت: تجربه جهانی نشان می‌دهد که هیچ کشوری موفق نشده جمعیت ابرشهر خود را کاهش دهد و در بهترین حالت پایتخت سیاسی و اقتصادی کشورها منتقل شده است.
همچنین برخی دیگر از منتقدین طرح سبک‌سازی جمعیت تهران، توجه دولت را به تفاوت ناخواسته‌ای که به لحاظ امکانات بین تهران و سایر شهرها به وجود آمده جلب کرده و تصریح می‌کنند حجم قابل توجهی از جمعیت تهران را دانشجویان دانشگاه‌های بزرگ و بیماران شهرستانی تشکیل می‌دهند که به ناچار مجبور هستند در پایتخت اقامت چند روزه داشته باشند.
ابوالقاسم رحمانی، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: بهتر است دولت قبل از اقدام به خروج نیمی از جمعیت تهران، مطالعه‌ای درباره امکانات زندگی در سایر شهرها انجام دهد تا مشخص شود در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن، چه تعداد از ساکنان فعلی پایتخت آمادگی خروج از شهرشان را دارند.
کار ارزشمندی است؛ اما عملی نیست
هادی ایازی، سخنگو، مشاور ارشد و معاون شهردار تهران معتقد است خروج ۵ میلیون جمعیت از تهران کار ارزشمندی است، ولی چندان عملی به نظر نمی‌رسد، ضمن اینکه ارائه تسهیلاتی چون افزایش حقوق کارمندان، انتقال زمین و ملک و ... باعث افزایش جمعیت تهران می‌شود و نتیجه معکوس خواهد داشت.
وی در توضیح این مطلب به «دنیای‌اقتصاد» گفت: این تسهیلات باعث هجوم جمعیت به پایتخت می‌شود تا در صورت انتقال به شهرستان‌ها از این تسهیلات استفاده کنند.
ایازی همچنین تاکید کرد: تجربه جهانی نشان داده که هیچ کشوری موفق به کاهش جمعیت کلان‌شهر خود نشده و تنها توانسته‌اند در بهترین حالت پایتخت سیاسی یا اقتصادی خود را به نقطه دیگری انتقال دهند.
سخنگوی شهردار بر این باور است که دولت با اعتباراتی که در دست دارد و حمایت و پشتیبانی قوه مجریه می‌تواند این طرح را به اجرا درآورد.
ایازی در ادامه یادآور شد: در صورت خروج ۵ میلیون نفر از پایتخت مسلما حمل‌و‌نقل عمومی، تراکم ساخت‌و‌ساز و ... بهبود پیدا خواهد کرد.
مشاور شهردار تصریح کرد: تا به امروز هیچ برنامه و طرحی در این رابطه از شهرداری و مدیریت شهری درخواست نشده است.
طرح جامع تهران همین را می‌گوید
به گزارش دنیای‌اقتصاد، طرح جامع شهر تهران همواره بر این نکته تاکید داشته و دارد که به دلیل رشد تصاعدی جمعیت پایتخت باید سالانه ۲۵۰ هزار نفر از تهران خارج شوند تا جمعیت تهران در سال ۱۴۰۴ به ۹ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر برسد؛ بنابراین جلوی رشد سرسام‌آور جمعیت از هم‌اکنون باید گرفته شود.
هیربد معصومی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران با تاکید بر این مطلب و بیان نحوه اجرای طرح خروج جمعیت از پایتخت به «دنیای‌اقتصاد» گفت: به نظر می‌رسد سیاست‌های دولت بر این اساس پایه‌ریزی و اجرا خواهد شد و برنامه‌های مهاجرت معکوس جمعیت نیز در اولویت قرار گرفته است.
وی در توضیح میزان نیاز تهران به خروج جمعیت ساکن گفت: تهران واقعی و ایده‌آل معمولا در تعطیلات نوروز توسط شهروندان مشاهده می‌شود، همان شهری که برای تردد و حمل‌و‌نقل و خدمات‌رسانی در آن هیچ مشکلی وجود نخواهد داشت؛ ولی در حال حاضر و با در نظر گرفتن جمعیت موجود اداره شهر کار دشواری است.
معصومی با اشاره به بحث‌های کارشناسی در این رابطه تاکید کرد: این مقوله کاملا یک تصمیم مدیریتی است که زمینه اجرای طرح جامع را نیز به وجود می‌آورد و در حال حاضر این طرح توسط استانداری در دست بررسی و مقدمات اجرای آن نیز تا حدودی فراهم شده است؛ ولی نمی‌توان در زمینه میزان موفقیت آن در محدوده زمانی کوتاه و خروج ۵ میلیون نفر جمعیت از هم‌اکنون اظهار نظر کرد.
جذابیت‌های تهران بررسی شود
به گزارش دنیای‌اقتصاد، اگرچه جنبه‌های مثبت مصوبه دولت با نگاهی گذرا خودنمایی می‌کند و بازه زمانی کوتاه مدت و حجم بالای جابه جایی جمعیت تهران برای برخی از مسوولین سوال‌برانگیز است، اما حمزه شکیب، رییس کمیسیون عمران شورای شهر تهران بر این باور است که رسیدگی به معضل بحران جمعیت پایتخت نیاز به کار کارشناسی و برنامه‌ریزی بلند مدت دارد و نمی‌توان تنها با ارائه تسهیلات یک طرفه به مهاجرین از آن حمایت کرد، بلکه باید به این نکته پرداخت که چرا مردم از تمامی نقاط کشور به تهران می‌آیند و آن جذابیت‌ها را از پایتخت خارج و در تمامی نقاط کشور پراکنده کرد.
وی همچنین با اشاره به لزوم انجام مطالعات همه جانبه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در این زمینه به «دنیای‌اقتصاد» گفت: باید اقشار مختلف جامعه در سطوح مختلف دسته‌بندی و مشخص شوند و سپس بر اساس نیاز آنها برنامه‌های مدونی در نظر گرفته شود.
شکیب در ادامه با تاکید بر اشباع ظرفیت جمعیت‌پذیری پایتخت گفت: با توجه به محدودیت ظرفیت افقی تهران و تراکم فشرده‌ای که در حال حاضر در این شهر وجود دارد، باید به اصلاح زیر ساخت‌ها توجه ویژه‌ای نشان داد و این تنها در برنامه‌های بلند مدت امکان‌پذیر خواهد بود.رییس کمیسیون عمران شورا با اشاره به مبحث زلزله و ارتباط آن با نگرانی‌های موجود و طرح خروج جمعیت از پایتخت تصریح کرد: مسلما هر چه جمعیت کمتر باشد، مدیریت بحران ساده‌تر خواهد بود و خسارت و تلفات کمتری نیز در صورت وقوع این حادثه طبیعی رخ خواهد داد؛ ولی نباید این مساله را به عنوان بهانه و دلیل خروج جمعیت از تهران عنوان کرد. برای آنکه بتوان ۵ میلیون نفر را از تهران خارج کرد، باید جذابیت تهران را در شهرهای دیگر نیز به وجود آورد.
جمعیت زیاد تهران به خاطر امکانات ویژه
به دنبال این اظهارنظر، سخنگو و نماینده کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است که اجرای یک تصمیم ناگهانی بدون انجام کار تحقیقاتی و برنامه‌ریزی جامع امکان‌پذیر نخواهد بود.
ابولقاسم رحمانی در توضیح این مطلب به «دنیای‌اقتصاد» گفت: ابتدا باید دید چند درصد بیماران بیمارستان‌های تهران را مراجعین شهرستانی در بر می‌گیرند و چند درصد دانشجویان دانشگاه‌ها نیز از شهرهای اطراف به تهران می‌آیند و سپس بر اساس این آمار برنامه‌های لازم را ارائه کرد. به گفته وی، تا زمانی که امکانات تهران در شهرستان‌ها فراهم نشود، مردم ناگزیر به مهاجرت به پایتخت هستند تا علاوه بر رفع ملزومات زندگی به فضای کار، درمان، آموزش و خدمات مطلوب تری دسترسی داشته باشند و افزایش جمعیت کنونی تنها به دلیل امکانات موجود در تهران است.
نماینده کمیسیون عمران مجلس نیز با بیان این مطلب که تنها نمی‌توان بر اساس فرضیه وقوع زلزله، ۵ میلیون جمعیت را جابه‌جا کرد، گفت: باید به روند ساخت‌و‌ساز و مخصوصا مقاوم‌سازی توجه داشت و بر این مقوله بیش از گذشته تاکید کرد.
تبعیض بین تهرانی‌ها و شهرستانی‌ها؟
رحمانی در ادامه تاکید کرد: نمی‌توان با ارائه تسهیلات به افرادی که در حال حاضر در تهران اقامت دارند، آنها را به مهاجرت تشویق کرد؛ چراکه این مساله باعث تبعیض بین افرادی که درحال حاضر در شهرستان‌ها هستند می‌شود و این خود مشکلاتی را در پی دارد.
سخنگوی کمیسیون عمران همچنین با اشاره به زحمات و پیشنهادات مثبت احمدی‌نژاد در رابطه با طرح خروج جمعیت از پایتخت گفت: اگر این طرح برای جلوگیری از تبعات منفی زلزله در جامعه پیشنهاد شده است، باید قبل از اجرای آن به مباحث مقاوم‌سازی و اصلاح زیر ساخت‌های شهری توجه کرد؛ ضمن اینکه این برنامه در کوتاه مدت امکان‌پذیر نخواهد بود.
وی با بیان این مطلب که جمعیت پایتخت از زمان انقلاب تاکنون، یعنی ظرف ۲۳ سال،۲ برابر شده تاکید کرد: تصمیمات ناگهانی فعلی شاید بر اساس جو موجود و نبود واحدهای مناسب برای مقابله با حوادث طبیعی اتخاذ شده و باید به این نکته نیز توجه داشت، اما قبل از هر اقدامی زمینه‌های اجرای این برنامه باید در شهرستان‌ها به وجود بیاید. رحمانی همچنین عنوان کرد که تا به امروز هیچ طرح یا لایحه‌ای در این زمینه به مجلس ارائه نشده است.
تسهیلات ویژه برای پیشاهنگ‌ها
مجید پاکساز، مدیر طرح‌های شهری شهرداری تهران در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد تاکید کرد: اگرچه فرمول مورد محاسبه برای خروج ۵ میلیون نفر از جمعیت شهر تهران و سبک‌سازی پایتخت مشخص نیست، ولی اگر کاهش جمعیت به هر طریقی صورت بگیرد و عملی شود، موثر خواهد بود. وی همچنین با اشاره به اهمیت تبعات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در این رابطه به «دنیای‌اقتصاد» گفت: ایجاد تسهیلات ویژه برای گروهی از مردم به عنوان پیشاهنگ برای سایر افراد نیز تولید انگیزه می‌کند، به شرطی که در انجام این مقوله به اثرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نیز توجه شود. پاکساز در ادامه خاطرنشان کرد: دولت بدون شک برنامه ویژه‌ای برای اجرای این طرح بزرگ در نظر گرفته است و در زمینه ارتباط این موضوع با مبحث زلزله یا چگونگی محاسبات انجام شده هیچ اظهارنظری نمی‌توان کرد.
از انتقال وزارتخانه‌ها شروع شود
در این میان، برخی از کارشناسان شهری معتقدند که خروج ۵ میلیون نفر از جمعیت ۱۲ تا ۱۴ میلیونی در حال تردد روزانه در تهران امکان‌پذیر نخواهد بود؛ چراکه تسهیلات ارائه شده فعلی تنها ۵ درصد کل احتیاجات مردم را در خارج از پایتخت برطرف می‌کند. دلاور سیامی، کارشناس شهری با تایید این مطلب به «دنیای‌اقتصاد» گفت: باید تسهیلاتی را در ارتباط با اجرای این طرح به وجود آورد که مردم بدون اجبار و طبق خواسته خود تهران را ترک کرده و از تردد ۱۴ میلیونی آنها کاسته شود. وی معتقد است که در حال حاضر و با در نظر گرفتن تراکم جمعیت و بافت‌های فرسوده پایتخت یک زلزله ۳ ریشتری نیز جان مردم را تهدید می‌کند و به نظر می‌رسد بیش از هر چیز نیازمند توجه و نگاه کارشناسی به مقوله معماری و شهرسازی هستیم.
سیامی در ادامه تاکید کرد: اگر طرح خروج ۵ میلیون نفر از جمعیت تهران مانند بحث یارانه‌ها توجیه نداشته باشد، بازتاب معکوسی خواهد داشت. این کارشناس شهری بر این باور است که تا زمانی که برخی نهاد‌ها و وزارتخانه‌ها از پایتخت خارج نشوند، مهاجرت به بهانه مراجعه به این‌سازمان‌ها و مراکز ادامه خواهد داشت و انتقال جمعیت امکان‌پذیر نخواهد بود.
ارسال نظر