روایت بانکی از پیشرفت مسکن مهر
عکس: احسان سلطانی
تا پایان نیمه اول امسال فقط حدود ۵۰هزار نفر برای دریافت وام ساخت مسکن مهر به سیستم بانکی معرفی شده‌اند
گزارش یک دستگاه دولتی می‌گوید،تا پایان مهر 37هزار واحد مسکونی مهر مرحله اسکلت و سقف‌زنی را طی کرده‌اند
حسن کاری: آثار خوب مسکن مهر از پایان امسال قابل مشاهده است

فرید قدیری
روایت بانک‌ها از کارنامه مسکن مهر نشان می‌دهد بزرگترین طرح دولت برای تامین مسکن گروه‌های کم‌درآمد، تا پایان مهرماه امسال کمتر از ۱۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. مسکن مهر اگرچه در برخی استان‌ها به صورت ساختمان‌های در مرحله سفت‌کاری خودنمایی می‌کند، اما ابعاد این طرح ملی در کل کشور هنوز به نقطه مطلوب و آنچه در هدف‌گذاری‌ها آمده، نرسیده است. به‌طوری‌که تاکنون کمتر از ۱۵۰هزار متقاضی مسکن مهر موفق به دریافت تسهیلات ساخت شده‌اند.
براساس آمارهایی که مدیرعامل بانک مسکن در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد اعلام کرده «تانیمه اول امسال حدود 400هزار نفر برای دریافت وام آماده‌سازی زمین‌های 99 ساله (تسهیلات یک میلیونی) و 50هزار نفر نیز برای دریافت وام ساخت مسکن مهر (تسهیلات 14میلیونی) به شبکه بانکی کشور معرفی شده‌‌اند.» این درحالی است که از سال 86 قرار بوده 5/1میلیون واحد مسکونی در قالب طرح مسکن مهر ساخته و عرضه شود.
طبق قانون حدود نیمی از هزینه‌های مربوط به ساخت مسکن مهر باید توسط بانک‌ها تامین شود. از همین روی و با توجه به اینکه همه متقاضیان مسکن مهر گروه‌های کم‌درآمد هستند؛ بنابراین از روی آمار معرفی‌شدگان به بانک‌ها می‌توان دقیقا میزان پیشرفت طرح ملی مسکن مهر را محک زد؛ چون محال است فردی بدون نیاز با وام بانکی، این پروژه را به سرانجام رسانده باشد. ضمن اینکه تعاونی‌های مسکن به محض گذر از مرحله پی‌ریزی بلافاصله توسط سازنده به بانک عامل برای دریافت قسط اول از وام ۱۴میلیونی معرفی می‌شوند که این می‌تواند صحت روایت بانک‌ها از کارنامه مسکن مهر را تایید کند.
طبق آخرین آماری که علی نیکزاد، وزیر مسکن اعلام کرده، در بزرگترین طرح دولت برای تامین مسکن، یک میلیون و 41هزار نفر از ثبت‌نام کنندگان واجد شرایط شناخته شده‌اند. طرح مسکن مهر از نیمه سال 86 در کشور کلید خورد و از آن تاریخ تا همین چند ماه پیش، بیش از 4میلیون نفر ثبت‌نام کردند که بعد از فیلترگذاری برای شناسایی واجدین شرایط و البته انصرافی‌هایی که طی ماه‌های اخیر تعدادشان به دلیل انتظار بیش‌از حد، افزایش یافت، اکنون لیست نهایی واجدین شرایط مشخص شده است.
اکنون ساخت‌وساز در طرح مسکن مهر در برخی استان‌ها به همت تعاونی‌ها، فاز سفت‌کاری را پشت‌سر گذاشته و در یک دوره ۶ ماهه به شرط تامین آب و برق و فاضلاب شهری، قابل تحویل و سکونت است.
مدیرعامل بانک مسکن نیز با اشاره به اختصاص خط اعتباری از سوی بانکی مرکزی پیش‌بینی کرده است تا ماه‌های آینده مسکن مهر پیشرفت مناسبی کند.
پیش‌بینی شدت‌گیری تا پایان سال
مهندس حسن کاری، مدیر عامل بانک مسکن در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد درباره میزان تسهیلات پرداختی به مسکن مهر گفت: تا پایان خرداد ماه سال جاری کل شبکه بانکی نسبت به اعطای تسهیلات مسکن مهر اقدام کرد اما بعد از آن عاملیت مسکن مهر به بانک مسکن واگذار شد. بانک مسکن برای آماده‌سازی زمین‌های 99 ساله قبل‌از عاملیت بانک به 70هزار نفر و بعد از عاملیت نیز به 100هزار نفر تسهیلات یک میلیونی پرداخت کرده که در مجموع برای 170هزار واحد وام آماده‌سازی زمین پرداخت کرده است.
وی افزود: بانک مسکن برای وام ساخت مسکن مهر نیز قبل‌از عاملیت به ۷‌هزار واحد و بعد از عاملیت به ۱۸‌هزار واحد و در مجموع به ۲۵‌هزار واحد مسکونی تسهیلات پرداخت کرده است.
مدیرعامل بانک مسکن تصریح کرد: در مجموع آنچه تاکنون به شبکه بانکی در قالب آماده‌سازی و ساخت معرفی شده دو برابر ارقام بانک مسکن است که با توجه به اینکه موانع کار رفع شده یا در حال رفع است، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری ارقام به شدت افزایش یابد.
کاری افزود: هم‌اکنون منابع مالی طرح به‌طور کامل تامین شده و حدود ۲/۱میلیون واحد زمین واگذار شده است. همچنین مشکلات ترهین زمین عمدتا حل شده و فقط در زمین‌های اوقافی موانعی است که باید برطرف شود.
مدیرعامل بانک مسکن با بیان اینکه مدیریت کار در وزارت مسکن متمرکز شده و کار دارد به خوبی مدیریت می‌شود، گفت: طرح مسکن مهر طرح بزرگی است و پیش‌بینی بنده این است که امسال به تدریج آثار آن به خوبی مشهود می‌شود.
رشد ۴۰درصدی تسهیلات ساخت
مدیرعامل بانک مسکن در ادامه گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» درباره تسهیلات در نظر گرفته شده برای انبوه‌سازان در سال جاری گفت: در نیمه اول امسال 1200میلیارد تومان تسهیلات برای ساخت و انتقال بخشی از آن به خریداران واحدهای نوساز، پرداخت شده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل 40درصد رشد داشته است.
حسن کاری تصریح کرد: مجموع تسهیلات پرداختی بانک مسکن در سال ۸۷ حدود ۴‌هزار و ۳۰۰میلیارد تومان بوده که از این میزان حدود ۵۰درصد جهت ساخت و انتقال به مشتریان و مابقی برای خرید و تعمیرات و ودیعه مسکن و ازدواج پرداخت شده است.
وی افزود: بانک مسکن حدود نیمی از تسهیلات مسکن در کشور را تامین و پرداخت می‌کند که این رقم در سال جاری افزایش نیز می‌یابد.
سهم تسهیلات خرید
مدیرعامل بانک مسکن گفت: تسهیلات خرید مسکن صرفا به سپرده‌گذاران صندوق پس‌انداز بانک پرداخت می‌شود. امروز حدود 40‌درصد تسهیلات بانک در این قالب است.
وی افزود: بانک مسکن برای اینکه بخشی از وام ساخت، بدون تحریک قیمت مسکن به خریدار منتقل شود ۵۰‌درصد از تسهیلات بانک را برای مشارکت مدنی و انتقال به مشتریان بانک درنظر گرفته است.
مطالبات معوق بانک مسکن زیر‌نرم بین‌المللی
چندی پیش برخی رسانه‌ها به نقل از کارشناسان، بازار مسکن ایران را در آستانه دچار شدن به بحران مسکن آمریکا توصیف کردند و نوشتند؛ چون مطالبات معوق بانک مسکن از محل وام‌هایی که برای ساخت یا خرید اختصاص داده، زیاد شده این احتمال وجود دارد که بانک مسکن با عدم پرداخت اقساط روبه‌رو شود و به این ترتیب ورشکستگی بانک مسکن حتمی خواهد بود.
این در حالی است که با توجه به سهم وام‌هایی که در ایران برای ساخت یا خرید مسکن به نسبت به قیمت ملک داده می‌شود امکان چنین اتفاقی محال است.در همین زمینه مدیر عامل بانک مسکن به «دنیای‌اقتصاد» گفت: مطالبات معوق بانک مسکن حدود 800میلیارد تومان است که از کل مطالبات معوق سیستم بانکی به میزان 40‌هزار میلیارد تومان، حدود 2‌درصد است. کاری تاکید کرد: اگرچه این میزان هم زیاد است و باید کاهش یابد، اما نسبت به نرم بین‌المللی که معمولا زیر 5‌درصد است، کمتر است.وی در عین حال از اتخاذ تدابیری برای کاهش مطالبات معوق در بانک مسکن خبر داد.

گزارش دستگاه دولتی چه می‌گوید؟
گزارشی که یک دستگاه دولتی از عملکرد بانک‌ها در پرداخت تسهیلات مسکن مهر منتشر کرده، نشان می‌دهد از ابتدای طرح تا تاریخ ۲۱/۷/۸۸، تعداد ۳۹‌هزار و ۵۹۲ نفر در سراسر کشور اولین قسط (حدود ۳‌میلیون تومان) از وام ۱۴‌میلیون تومانی ساخت را دریافت کرده‌اند. این بدان معنی است که از ۵/۱‌میلیون واحد مسکونی که دولت نهم وعده داده بود در قالب مسکن مهر ساخته شود، فعلا فقط ۳۹هزار و ۵۹۲ واحد در فاز پی‌ریزی و اسکلت‌بندی قرار گرفته است. با این حساب بازدهی بزرگترین طرح تامین مسکن در کشور تا کنون، ۶۳/۲‌درصد بوده است. این رقم برای بیان بازدهی مسکن مهر به دو دلیل می‌تواند درست باشد.اول اینکه، شرط پرداخت قسط اول از تسهیلات ۱۴‌میلیون تومانی مسکن مهر عبور تعاونی‌ها از مرحله پی‌ریزی است، بنابراین اگر به عنوان مثال یک پروژه مسکن مهر به مرحله پی‌ریزی نرسیده باشد، محال است بانک به آن وامی پرداخت کند. دوم اینکه، احتمال عدم پرداخت وام مسکن مهر به پروژه‌ای که از مرحله پی‌ریزی گذشته نیز خیلی ضعیف است؛ چون در حال حاضر همه بانک‌های عامل از بانک مرکزی خط اعتباری گرفته‌اند تا به محض درخواست تعاونی‌ها، وام اختصاص دهند.به همین خاطر، آمار پرداخت اولین قسط از وام ساخت مسکن مهر می‌تواند ملاک عمل مناسبی برای محاسبه دقیق پیشرفت پروژه ملی مسکن مهر باشد.گزارش تازه‌ منتشر شده دستگاه دولتی همچنین نشان می‌دهد، در حال حاضر ۲۵۰۰ واحد مسکونی مهر در مرحله نازک‌کاری قرار دارند که بانک‌ها برای این واحدها، ۱۴‌میلیارد تومان برای قسط سوم پرداخت کرده‌‌اند.همچنین ۱۲‌هزار و ۵۴۵ واحد نیز عملیات سفت‌کاری را پشت سر گذاشته‌اند؛ بنابراین این احتمال وجود دارد که تا بهمن‌ماه سال جاری وعده‌ای که وزیر مسکن برای بهره‌برداری از ۵۰‌هزار واحد مسکونی مهر را داده، محقق شود.بر اساس این گزارش، مجموع تسهیلاتی که تا کنون بانک‌ها برای مسکن مهر پرداخت کرده‌اند، ۴۴۳‌میلیارد و ۷۰۵‌میلیون و ۴۰۰‌هزار تومان بوده است که از این رقم، ۲۱۰‌میلیارد و ۷۳۰‌میلیون تومان برای آماده‌سازی زمین بوده که به ۲۱۰‌هزار و ۷۰۴ نفر پرداخت شده است.