فرید قدیری

وزیر مسکن سوریه هفته گذشته به تهران آمد تا از انبوه‌سازان ایرانی دعوت کند برای ساخت ۵۰ هزار واحدمسکونی شبیه مسکن‌مهر، به کشورش بیایند، اما این سفر نه چندان موفق، چون به امضای قرارداد منتهی نشد، قرار است هیات ایرانی مرکب از یکی دو مسوول وزارت راه‌وشهرسازی و روسای کانون سراسری انبوه‌سازان، امروز در سوریه اختلاف‌ها را بر سر «قیمت ساخت» را حل‌وفصل کنند. ظاهر طرح ساخت ۵۰ هزار واحدمسکونی در سوریه - مطابق آنچه در جلسه مشترک وزیر سوری با همتای ایرانی مطرح شد- احداث مجموعه‌ای از ساختمان‌های ارزان‌قیمت است. طرفین در مذاکراتشان پای مسکن‌مهر را پیش کشیده‌اند تا نشان دهند هدف، تامین مسکن گروه‌های کم‌درآمد است نه بیشتر.شاید همین «خطای دید» باعث شد در روز دوم مذاکره، بلافاصله طرفین سراغ قیمت ساخت بروند و یکی درخواست متری ۴۵۰ دلار را مطرح کند و دیگری با رد آن، پیشنهاد متری ۲۸۰ دلار را ارائه کند بدون آنکه صحبتی درباره جزئیات ساختمان‌ها، تجهیزات داخلی و کیفیت به میان آورده شود.هر چند دست انبوه‌سازان ایرانی در سه روز اقامت هاله محمدناصر در تهران، تاحدودی باز شده و برای طرف خارجی مشخص شده، سازنده‌های ایرانی دنبال چه نوع پروژه‌هایی هستند، اما چنانچه توصیه‌های زیر قبل از امضای قرارداد، ملاک عمل قرار بگیرد، می‌توان به آینده این پروژه در سوریه امیدوار بود.

توصیه اول: احداث ۵۰ هزار واحد در سوریه گام اول و کوچک از صدور خدمات انبوه‌سازی ایرانی به حساب می‌آید. بنابراین باید این طرح به بالاترین قیمت ممکن، به اجرا دربیاید تا بیشترین منفعت ارزی و ریالی نصیب داخل شود.وزارت راه‌وشهرسازی به عنوان پشتیبان انبوه‌سازان در مذاکره با طرف سوری، باید درست عکس آنچه برای تعیین سقف قیمت ساخت مسکن‌مهر در کشور اعمال کرد را در خارج پیاده کند.

توصیه دوم: تجربه ساخت مسکن‌مهر در کشورمان نشان می‌دهد تکیه صرف برای قیمت ساخت در حالی که امکان فرار سازنده از آن به راحتی وجود دارد، نباید دوباره بخصوص در کشور خارجی تکرار شود.در حال حاضر همه واحدهای مسکونی‌مهر اگرچه به قرارداد «ساخت متری ۳۰۰ هزار تومان» مجهز هستند، اما قیمت تمام‌شده واقعی آنها حداقل متری ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است. چرا که در متن قرارداد برای توجیه قیمت متری ۳۰۰ هزار تومان به انبوه‌ساز اجازه داده شده برخی تجهیزات تکمیلی برای سکونت را اجرا نکند! این وضعیت هرگز نباید برای قرارداد سوریه لحاظ شود.انبوه‌سازان در عین حالی‌که باید بالاترین قیمت ممکن را برای ساخت مسکن در سوریه نهایی کنند، لازم است تعهد اخلاقی و حرفه‌ای مبنی بر رعایت سقف کیفیت و استانداردهای معقول را نیز در اولویت خود داشته باشند.

توصیه سوم: وزیر راه وشهرسازی و هیات ایرانی در میز مذاکره با طرف سوری، بد نیست قبل از هر گونه اقدام، مروری بر پروژه ۲۰ هزار واحدی مسکن‌مهر که توسط ترک‌ها در شهر جدید پرند در حال اجرا است، داشته باشند.وزارت مسکن وقت در سال۸۸، با ارائه امتیازهای استثنایی به شرکت ترکیه‌ای شرایط طلایی را برای این شرکت در طرح مسکن‌مهر فراهم کرد که ترک‌ها شاید در خواب هم چنین امتیازهایی را نمی‌توانستند ببینند.ارائه زمین مجانی چند هکتاری از طرف دولت ایران، پرداخت تسهیلات بانکی با نرخ ۴ درصد معادل ۸۰ درصد هزینه ساخت هر واحد مسکونی، تعیین قیمت متری ۳۵۰ هزار تومانی در حالی که سقف قیمت برای سایر انبوه‌سازان ۳۰۰ هزار تومان تعیین شده، اجازه ورود نیروی کار خارجی به ایران و واردات ماشین‌آلات بدون عوارض گمرکی از جمله امتیازاتی است که دولت ایران به شرکت ترکیه‌ای فعال در بازار مسکن ایران ارائه کرده است.

دولت کشورمان برای ساخت ۵۰ هزار واحدمسکونی در سوریه در بدترین حالت ممکن باید بتواند نیمی از امتیازهای فوق را برای انبوه‌سازان از دولت سوریه مطالبه کند.