دنیای اقتصاد- نهاد مطالعاتی مرجع در زمینه بررسی‌های شهری، لیست تازه‌ای از گران‌ترین و ارزان‌ترین شهرهای جهان منتشر کرده که در آن 214 شهر از 5 قاره به لحاظ هزینه‌های زندگی که مهم‌ترین آن «اجاره‌بهای مسکن» و «قدرت پولی کشورها» است، رده‌بندی شده‌اند. در گزارش «مرسر»، پایتخت ایران در رتبه هشتاد و پنجمین شهر ارزان دنیا قرار گرفته، طوری که هزینه سکونت در تهران در مقایسه با سال 2010، معادل 27 پله افت کرده که ناشی از افزایش نسبی نرخ ارز طی این مدت بوده است.

۲۱۴ شهر از ۵ قاره با معیار «هزینه‌زندگی» رتبه‌بندی شدند
گران‌ترین و ارزان‌ترین شهرهای دنیا
«اجاره‌بهای مسکن»؛ فاکتور اصلی این رده‌بندی
پایتخت ایران در گروه 100 شهر ارزان قرار گرفت
محسن رنجبر
بنیاد مشاوره‌ای «مرسر» که همه ساله شهرهای منتخب جهان را براساس «هزینه‌های ‌زندگی» رتبه‌بندی می‌کند تا نتایج آن برای بنگاه‌های صنعتی بین‌المللی، ملاک‌عمل در پرداخت حقوق و دستمزد کارگران قرار بگیرد، برای سال 2011 لیست تازه‌ای حاوی 214 شهر از 5 قاره را به ترتیب «گران‌ترین تا ارزا‌ن‌ترین» منتشر کرده است.
نتایج این رده‌بندی که در آن، ۲۰۰ معیار برای محاسبه متوسط هزینه زندگی در هر شهر به کار گرفته شده، نشان می‌دهد تحت تاثیر نوسانات قابل‌توجه «اجاره‌بهای مسکن» و «قدرت پول کشورها در برابر دلار آمریکا»، جایگاه شهرها در مقایسه با سال ۲۰۱۰ با تغییر عمده مواجه شده است، طوری که شهرهای مطرح اروپا به دلیل رکود اقتصادی به گروه ارزان‌ترین‌ها نزدیک شده‌اند و در مقابل، شهرهای آسیا به خاطر کاهش عرضه واحدهای مسکونی اجاره‌ای، به بالای جدول صعود کرده‌اند.
براساس نتایج این تحقیق، در شهرهای متعلق به کشورهای خاورمیانه نیز از آنجا که حجم انبوه ساخت‌وساز در آنها جریان دارد، هزینه اجاره مسکن به عنوان فاکتور اصلی در هزینه‌های زندگی، رو به کاهش گذاشته و توانسته این منطقه را در رده‌های پایین جدول قرار دهد. در مقابل، شهرهای قاره اقیانوسیه به خاطر تقویت ارزش پولی در برابر دلار در بالای جدول گران‌ترین شهرهای جهان قرار دارند.«مرسر» که متعلق به کشور آمریکا است، معتقد است اهالی این قاره طی یک‌سال اخیر افزایش هزینه زندگی را تجربه کرده‌اند و این وضعیت با توجه به بهبود نسبی اقتصاد آمریکا و رشد تقاضای مسکن، در آینده تشدید خواهد شد.
گزارش جدید بنیاد «مرسر» از هزینه‌های زندگی در شهرهای جهان که در سه ماه اول سال ۲۰۱۱ تهیه شده حاکی است: رتبه پایتخت ایران ۲۷ پله افت کرده به این معنی که در سال ۲۰۱۰ در رده ۱۰۳ قرار داشته و حالا به رده ۱۳۰ آمده است.
ارزان‌تر شدن شهر تهران اگر چه براساس فاکتور اجاره‌بها باورنکردنی است، اما با توجه به کاهش ارزش ریال در برابر دلار طی ماه‌های اخیر و از آنجا که مبنای محاسبه هزینه‌ها «دلار» در نظر گرفته شده، کاهش هزینه زندگی در این کلانشهر طبیعی می‌تواند باشد.
در حال حاضر لواندا در آنگولا برای دومین سال پیاپی عنوان گران‌ترین شهر دنیا را از آن خود کرده است و کراچی در پاکستان ارزان‌ترین شهر معرفی شده است.
این را پیمایش هزینه زندگی بنگاه مشاوره‌ای مرسر در سال 2011 نشان می‌دهد. توکیو، پایتخت ژاپن و ان‌جامنا در چاد، به ترتیب در رده‌های دوم و سوم مانده‌اند. مسکو، ژنو و اوزاکا نیز رده‌های چهارم تا ششم را پر کرده‌اند. زوریخ نسبت به سال قبل، یک پله بالا‌تر آمده و در رده هفتم قرار گرفته و هنگ‌کنگ از رتبه هشتم در سال گذشته به رده نهم رفته است. تازه‌وارد‌ها به فهرست ده شهر گران دنیا عبارتند از سنگاپور که رتبه‌اش از یازده به هشت آمده، و سائو‌پائولو که در قیاس با سال گذشته، 11 پله بالا آمده و رده دهم را از آن خود کرده است. کراچی (214) جایگاه ارزان‌ترین شهر دنیا را از آن خود کرده است. در این پیمایش مشخص شده که لواندا، گران‌ترین شهر دنیا 3 برابر گران‌تر از کراچی است.
لندن که از سال گذشته تا به حال یک پله پایین‌تر آمده، گران‌ترین شهر انگلستان است و بعد از آن، آبردین (۱۴۴)، گلاسکو (۱۴۸) و بیرمنگام (۱۵۰) قرار دارند. بلفاست (۱۷۸) ارزان‌ترین شهر انگلستان است.
پیمایش مرسر جامع‌ترین بررسی روی هزینه‌های زندگی است و برای کمک به دولت‌ها و شرکت‌های چند‌ملیتی در تعیین مقرری‌های کارمندان مهاجر آنها طراحی شده است. شهر پایه در این پیمایش نیو‌یورک است و تمام شهر‌های دیگر با آن مقایسه می‌شوند. تغییرات واحد‌های پولی نیز با دلار سنجیده می‌شوند. هزینه مسکن که غالبا بزرگ‌ترین هزینه مهاجران است، نقش مهمی را در تعیین رتبه شهر‌ها بازی می‌کند. ارقام و اعداد مربوط به شاخص هزینه زندگی مرسر و مقایسه هزینه‌های مسکن اجاره‌ای از پیمایشی استخراج شده‌اند که در مارس 2011 انجام شده است. دسته‌های مختلف کالا‌ها و خدماتی که در این شاخص در نظر گرفته شده‌اند و البته هر کدام بر پایه نتایج تحقیقات مرسر وزن متفاوتی دارند، از این قرار هستند: اجاره‌بهای مسکن، نوشیدنی، پوشاک، خدمات خانگی، غذا در خانه، غذا بیرون از خانه، مراقبت‌های شخصی، لوازم خانگی، ورزش و تفریحات، حمل‌و‌نقل و خدمات رفاهی عمومی.
ناتالی کنستانتین‌مترال، محقق ارشد بنگاه مرسر که هر ساله مسوولیت تهیه این رتبه‌بندی را بر عهده دارد، می‌گوید: «شرکت‌های چند‌ملیتی از مدت‌ها پیش مزیت رقابتی نیروی کاری را که در سطح دنیا قابلیت جابه‌جایی دارد، درک کرده‌اند، هر چند چالش اصلی، ایجاد توازن در هزینه برنامه‌های مربوط به کارگران مهاجران آنها است. نوسانات پولی، تورم، بی‌ثباتی سیاسی و بلایای طبیعی عواملی‌اند که بر هزینه‌های زندگی مهاجران اثر می‌گذارند. کارفرمایان باید تاثیر این عوامل را بدانند تا هم هزینه‌هایشان را کنترل کنند و هم کار‌گران مستعد و توانایشان را با ارائه مقرری‌های رقابتی نزد خود حفظ کنند».
«در طول دوره گرد‌آوری داده‌ها برای پیمایش امسال، دنیا بلایای طبیعی و آشوب‌های سیاسی فوق‌العاده زیادی را که همه‌شان تا اندازه‌ای بر زندگی مهاجران اثر گذاشته‌اند، به چشم دید. نوسانات پولی و تاثیر تورم بر کالا‌ها و خدمات - به ویژه نفت - جابه‌جایی‌هایی را در رده‌بندی شهر‌های دنیا به بار آورده است». اینها را خانم کنستانتین‌‌مترال می‌گوید. «روی‌ هم‌ رفته هزینه زندگی در شهر‌های اروپایی نسبتا با‌ثبات مانده، در حالی که در آفریقا که عرضه اندک مسکن به افزایش هزینه‌های زندگی در برخی شهر‌های مهم می‌انجامد، تصویری نا‌همگون را می‌بینیم».
«در آمریکای شمالی افزایش قیمت نفت همچنان به بالا رفتن قیمت‌های مصرفی می‌انجامد، اما رتبه بسیاری از شهر‌های این منطقه پایین‌تر آمده، چون افزایش قیمت‌ها در مناطق دیگر شدید‌تر بوده و این امر شهر‌های آمریکا را به پایین فهرست رانده است. رتبه شهر‌های استرالیا به گونه‌ای چشمگیر بالا رفته، چون ارزش دلار استرالیا در برابر دلار آمریکا تقویت شده است».
اروپا، خاور‌میانه و آفریقا
امسال تنها سه شهر اروپایی در میان ده شهر گران دنیا قرار دارند. مسکو (۴) هنوز گران‌ترین شهر اروپا است و ژنو (۵) و زوریخ (۷) در رده‌های بعدی قرار دارند. کنستانتین‌مترال می‌گوید: «در بیشتر شهر‌های اروپای غربی، هزینه زندگی برای مهاجرین در ۱۲ ماه گذشته نسبتا پایدار مانده. با این حال، رتبه بسیاری از شهر‌های این منطقه پایین‌تر آمده است. دلیل این امر به بیانی کلی آن است که همه شهر‌ها با نیو‌یورک سنجیده می‌شوند و افزایش قیمت‌ها در این شهر از بسیاری شهر‌های اروپایی بیشتر بوده. کاهش هزینه مسکن در اثر رکود اقتصادی نیز عامل این تغییرات در رتبه شهر‌های برگزیده اروپایی و به ویژه آتن و بارسلونا بوده است».
گران‌ترین شهر خاورمیانه
تل‌آویو، پایتخت فلسطین اشغالی نسبت به سال ۲۰۱۰ پنج پله پایین‌تر آمده و از رده ۱۹ به ۲۴ رسیده، اما همچنان گران‌ترین شهر در خاور‌میانه است. ابو‌ظبی (۶۷)، دبی (۸۱) و امان (۱۰۳) که به ترتیب ۱۷، ۲۶ و ۲۹ پله پایین‌تر آمده‌اند، در رده‌های بعدی قرار دارند. به گفته خانم کنستانتین‌مترال، «روند کاهش هزینه‌های مسکن در منطقه خاور‌میانه همچنان ادامه دارد و رتبه شهر‌های آن را در رده‌بندی گران‌ترین شهر‌های دنیا پایین‌تر می‌برد. دبی به ویژه کاهشی چشمگیر را در هزینه‌های مسکن تجربه می‌کند، چون عرضه املاک در بازار اجاره‌ای آن رو به افزایش است».لواندا (۱) همچنان گران‌ترین شهر برای مهاجران در آفریقا و نیز در دنیا است و ان‌جامنا در رده بعد قرار دارد. به قول کنستانتین‌مترال، «یافتن غذا و مسکن امن برای کارگران مهاجر در بسیاری از شهر‌های آفریقا که در این فهرست قرار دارند، چالشی واقعی است و هزینه‌ها می‌توانند در قیاس با مناطق دیگر بسیار زیاد باشند. قیمت مسکن در حال حاضر در شهر‌هایی چون لواندا به سطحی بی‌سابقه رسیده و این معمولا دلیل عمده‌ای است که سبب می‌شود این تعداد زیاد از شهر‌های آفریقایی را در رده‌های بالای این فهرست بیابیم».
آمریکا
سائو‌پائولو (۱۰) و ریو‌دو‌ژانیرو (۱۲) که به ترتیب ۱۱ و ۱۷ پله بالا‌تر آمده‌اند، اکنون گران‌ترین شهر‌ها برای مهاجران، هم در آمریکای شمالی و هم در آمریکای جنوبی هستند. در آمریکای جنوبی، برازیلیا (۳۳) سومین شهر گران است که نسبت به رده‌بندی پار‌‌سال ۳۷ پله بالا‌تر آمده است.
نیویورک که در رده 32 قرار دارد، گران‌ترین شهر در ایالات متحده آمریکا است. کنستانتین‌مترال می‌گوید: «اگر بخواهیم کلی صحبت کنیم، از آن جا که اقتصاد آمریکا رو به بهبود است و تقاضا برای مسکن بالا می‌رود، قیمت‌های اجاره‌ای در بیشتر شهر‌های آن اندکی افزایش یافته است».
آسیا و اقیانوسیه
شهر‌های استرالیا برخی از چشمگیر‌ترین جهش‌ها را در این رده‌بندی تجربه کرده‌اند، چون ارزش پول این کشور در برابر دلار آمریکا تقریبا 14 در‌صد بالا‌تر رفته است. سیدنی (14) ده پله بالا‌تر آمده، ملبورن از رده 33 به 21 رفته و پرث 30 پله بالا رفته و به رتبه 30 رسیده است. گران‌ترین شهر در آسیا توکیو (2) است.