آشفتگی بازسازی‌ها در کرمانشاه
به گزارش «دنیای اقتصاد»،پژوهشگران و استادان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله،یک‌سال بعد از زمین لرزه ۳/ ۷ ریشتری استان کرمانشاه،با تشریح روند یک‌سال اخیر بازسازی‌های انجام شده در مناطق آسیب‌دیده با اشاره به بروز دست‌کم سه نوع آشفتگی در جریان بازسازی، نسبت به پیامدهای آتی این آشفتگی‌ها هشدار دادند. نتایج مطالعات صورت گرفته از سوی استادان پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله از روند بازسازی‌های یک‌سال گذشته زمین‌لرزه ۲۱ آبان استان کرمانشاه حاکی است در حالی که ساخت‌وسازهای غیراصولی یکی از دلایل اصلی تخریب واحدهای مسکونی در جریان این زمین‌لرزه بوده است در مواردی فرآیند طراحی،نظارت و اجرای پروژه‌های جدید نیز دچار آشفتگی است.
محققان این پژوهشگاه در نشست تخصصی تشریح روند بازسازی مناطق زلزله زده کرمانشاه در اولین سالروز وقوع این زمین‌لرزه مهیب از نبود هیچ نوع قاعده و ضابطه علمی واز قبل تعریف شده در قالب دستورالعمل‌های مشخص بازسازی انتقاد کردند؛بنا بر اعلام آنها هیچ نوع دستورالعمل، قاعده وضابطه مشخص و از قبل تعیین‌شده‌ای برای شناسایی واحدهای نیازمند تخریب کامل و احداث مجدد از واحدهای قابل تعمیر وجود ندارد و همین موضوع باعث شده است در جریان بازسازی‌های اخیر غرب کشور نیز برخی از واحدهای نیازمند تخریب و احداث مجدد، به‌صورت موقت و بعضا غیر اصولی تعمیر شده و مورد سکونت خانوارها قرار بگیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در جریان وقوع زمین‌لرزه‌ها معمولا سه دسته واحدهای مسکونی نیازمند تعیین تکلیف وجود دارد؛دسته‌ای از این واحدها،واحدهای مسکونی هستند که کاملا تخریب و با خاک یکسان شده‌اند؛ هر چند تکلیف این واحدها از بابت نیاز به آواربرداری سریع و شروع عملیات ساختمانی برای احداث واحد مسکونی جدید مطابق با ضوابط و استانداردهای ساختمانی مشخص است. دسته دوم، ساختمان‌ها یا واحدهایی هستند که میزان آسیب‌دیدگی آنها به حدی است که آنها نیز تخریب شده و باید به‌صورت مجدد مورد بازسازی قرار گیرند.این گروه از واحدها عمدتا واحدهایی هستند که سازه آنها به شدت آسیب دیده و ممکن است حتی در اثر وقوع پس‌لرزه‌هایی به مراتب کم قدرت‌تر از زمین لرزه اصلی بر سر ساکنان آوار شوند. گروه سوم واحدهایی هستند که عمده خسارت‌های وارد شده به آنها از نوع خسارت سازه‌ای نبوده یا خسارت سازه‌ای در حدی است که می‌توان از طریق تعمیر، اصلاح و مقاوم‌سازی، آن را جبران کرد؛ به نحوی که واحدها با انجام اقدامات لازم، تعمیر و برای بهره‌برداری به‌صورت مجدد قابل استفاده شوند. محققان پژوهشگاه زلزله‌شناسی در گزارش خود از روند یک‌سال گذشته بازسازی‌های کرمانشاه، نسبت به نبود دستورالعمل مشخص برای شناسایی واحدهای مسکونی گروه دوم و سوم ابراز نگرانی کرده واعلام کردند: از آنجا که هیچ دستورالعمل مشخصی برای شناسایی واحدهای مسکونی نیازمند تخریب و احداث مجدد با واحدهای قابل تعمیر و بهره‌برداری وجود ندارد، عمدتا تشخیص این دو نوع ساختمان‌بعد از وقوع زمین‌لرزه به‌صورت سلیقه‌ای انجام می‌شود؛ طوری که در اغلب زمین‌لرزه‌ها مشاهده می‌شود معمولا بخشی از واحدهایی که نیازمند تخریب و احداث مجدد بوده‌اند در نتیجه همین نارسایی، قابل تعمیر تلقی شده و به اشتباه مورد سکونت مجدد ساکنان قرار گرفته‌اند.
این در حالی است که به دلیل شرایط بسیار سختی که بعد از وقوع زمین‌لرزه ۲۱ آبان سال گذشته در مناطق زلزله‌زده برای ساکنان این مناطق وجود داشت و به جهت گستردگی و عمق فاجعه ایجاد شده، مانند سایر زمین‌لرزه‌های بزرگی که طی سال‌های قبل تاکنون رخ داده است، برخی از مالکان به ناچار با کمترین عملیات ساختمانی، اقدام به تعمیر واحد نیازمند تخریب کرده و به‌صورت مجدد در آن ساکن شده‌اند. این موضوع به دلیل نبود مرز‌بندی مشخص و مدون بین واحدهای نیازمند تخریب و احداث مجدد و واحدهای تعمیری منجر به تصمیم‌گیری درباره این واحدها بر مبنای سلیقه و بروز خطای تشخیص و مشکلات بعدی خواهد شد؛ محققان این پژوهشگاه تاکید کردند: تدوین دستورالعمل یا آیین‌نامه دست‌کم در دو مورد ضروری است؛ یکی درباره اینکه کدام ساختمان‌ها را بعد از بروز آسیب و زلزله می‌توان مقاوم‌سازی کرد و دیگر آنکه روش‌های قابل استناد برای مقاوم‌سازی چیست.
آشفتگی دوم در روند یک‌سال اخیر بازسازی مناطق زلزله‌زده غرب کشور ناشی از عدم کانالیزه شدن کامل فرآیند بازسازی است. محققان پژوهشگاه زلزله‌شناسی در این باره اعلام کردند: آن دسته از واحدهای مسکونی که برای بازسازی وام احداث دریافت نکرده‌اند یا وام تعمیرات گرفته‌اند از چرخه نظارتی ساخت و فرآیند ساختاری مهندسی خارج شده‌اند و نظارت کافی برای طرح مقاوم‌سازی و اجرا و نظارت آنها از طرف سازمان‌های ذی‌ربط انجام نمی‌شود. سومین آشفتگی به نحوه استفاده از تسهیلات تعمیرات در واحدهای تعمیری مربوط می‌شود؛ بنا بر اعلام تیم پژوهشی نحوه بازسازی مناطق زلزله‌زده غرب کشور در پژوهشگاه زلزله‌شناسی، تعدادی از آپارتمان‌ها با اخذ وام تعمیری به جای انجام تعمیر اصولی در ساختمان، اقدام به زیباسازی آپارتمان کرده‌اند.
ماجرای خاک دستی
مطالعات تیم پژوهشی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی ومهندسی زلزله همچنین در مورد نقش خاک دستی در تخریب‌های گسترده مناطق زلزله‌زده کرمانشاه در جریان زمین‌لرزه ۳/ ۷ ریشتری سال گذشته نشان می‌دهد: هر چند خاک دستی یکی از عوامل موثر در افزایش تخریب‌ها بوده است اما نباید این عامل را به تمام تخریب‌ها نسبت داد. نتاج مطالعات پژوهشی نشان می‌دهد غیراصولی بودن ساخت وسازها و عدم رعایت استانداردهای ساخت اصلی‌ترین دلیل تخریب گسترده ساختمان‌های مسکونی در جریان این زمین‌لرزه بوده است. منظور از «خاک دستی»، زمینی است که خاک آن به‌صورت دستی و با دست یا همان بیل ریخته شده باشد و عمدتا از نخاله‌های ساختمانی ایجاد شده باشد، نه به‌صورت طبیعی در طول سال‌های دراز و گذشت فرسایش و تحکیم خاک. خاک این نوع زمین‌ها، با فشار پا و بیل به سادگی قابل برداشتن است و طبیعی است که در برابر حوادثی همچون زلزله از مقاومت و پایداری کمتری برخوردار است.
ارسال نظر