دنیای اقتصاد: مصوبه شورای پول و اعتبار برای راه‌اندازی بانک‌های مسکن محلی در قالب «موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه ای» ابلاغ شد. همزمان با ابلاغ این دستورالعمل هم اکنون سه سرمایه‌گذار ساختمانی برای شهرک‌سازی و ساخت مسکن در مقیاس انبوه درخواست خود را جهت راه‌اندازی موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای به سیستم بانکی ارائه کرده‌اند.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، شورای پول و اعتبار در جریان بررسی پیش‌نویس ۲۱ بندی راه‌اندازی موسسات تسهیلات و پس‌انداز مسکن منطقه ای، نسخه نهایی شده این مصوبه را در ۱۸ ماده، تصویب و ابلاغ کرد. مصوبه راه‌اندازی موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای حاوی سه تغییر عمده نسبت به نسخه پیش‌نویس است.

شورای پول و اعتبار در این مصوبه میزان سپرده قانونی هر کدام از این موسسات را که در متن پیش‌نویس معادل ۱۰ درصد تعیین شده بود به ۲ درصد کاهش داده است. به این ترتیب، منابع بیشتری ناشی از سپرده‌گذاری سپرده‌گذاران در موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای باقی خواهد ماند و از فریز شدن منابع این موسسات نزد بانک مرکزی جلوگیری به عمل خواهد آمد که ما حصل این اتفاق به افزایش قدرت وام‌دهی این موسسات نسبت به بانک‌ها منجر خواهد شد. مطابق با ماده ۱۳ این مصوبه نسبت سپرده قانونی برای انواع سپرده‌های موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای معادل ۲ درصد خواهد بود.

شورای پول و اعتبار همچنین در ماده ۱۰ این مصوبه، یک محدودیت جدید برای فعالیت این موسسات نسبت به متن پیش‌نویس در نظر گرفته است؛ به موجب این ماده این موسسات مجوز سرمایه‌گذاری در بازار سهام و اوراق بهادار را نخواهند داشت و برای افزایش ارزش افزوده منابع خود تنها مجاز به خرید اوراق مشارکت خواهند بود.

بر اساس این ماده، موسسه پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای مجاز به سرمایه‌گذاری در بازار سهام و اوراق بهادار نیستند مگر آنکه اقدام به خرید اوراق مشارکت بانک مرکزی و اوراق مشارکت دولت کند. این در حالی است که در متن پیش‌نویس دستورالعمل راه‌اندازی موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه ای، ماده‌ای وجود داشت که براساس آن موسسات مجاز به سرمایه‌گذاری ۵ درصد از منابع موسسه در بازار سهام و اوراق بهادار بودند. به نظر می‌رسد ایجاد این محدودیت در فعالیت موسسات، قدرت مانور آنها را برای تقویت منابع اولیه و ایجاد ارزش افزوده از طریق سرمایه‌گذاری در بازار سهام کاهش می‌دهد.

شورای پول و اعتبار همچنین در جریان بررسی پیش‌نویس دستورالعمل راه‌اندازی موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه ای، در بخش‌های مختلف مواد ۱۸ گانه این مصوبه به عناوین مختلف بر فعالیت این موسسات زیر چتر کامل نظارت بانک مرکزی تاکید کرده است. در این راستا شورای پول و اعتبار در ماده ۱۶ دستورالعمل راه‌اندازی موسسات سپرده‌گذاری و پس‌انداز مسکن منطقه‌ای تاکید کرده است «میزان تسهیلات خرید و ساخت مسکن اعطایی توسط موسسات، بنا بر سیاست بانک مرکزی تعیین می‌شود». به این ترتیب موسسات سپرده‌گذاری و تسهیلات مسکن منطقه‌ای نمی‌توانند خارج از چارچوب ضوابط و بدون هماهنگی با سیاست گذار پولی اقدام به تعیین سقف برای پذیرش سپرده و پرداخت تسهیلات برمبنای آن کنند.

با این حال موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای دست‌کم یک مزیت عمده در مقایسه با صندوق پس‌انداز مسکن یکم دارند؛ مبنی بر اینکه این موسسات می‌توانند سقف متفاوت و مشخصی از تسهیلات را برای هر شهر متناسب با شرایط بومی هر منطقه و میزان نیاز به تسهیلات ساخت یا خرید مسکن در نظر بگیرند و پس از کسب مجوز و موافقت بانک مرکزی به‌عنوان سیاست گذار پولی، نسبت به جذب سپرده و پرداخت تسهیلات اقدام کنند.

بر اساس ماده ۱۵ این مصوبه، پذیرش سپرده تسهیلات خواه، ارائه هر گونه برنامه زمانبندی برای اعطای تسهیلات در قبال سپرده‌گذاری برای مدت معین در چارچوب جداولی براساس نوبت و مبلغ و موارد مشابه توسط موسسه، فراتر از آنچه بانک مرکزی تعیین خواهد کرد، ممنوع است. این ماده حاوی تاکید مجدد شورای پول و اعتبار مبنی بر الزام این موسسات به انجام تمام فعالیت‌ها در چارچوب ضوابط بانک مرکزی است. در این مصوبه همچنین حداقل سرمایه مورد نیاز برای تاسیس و فعالیت موسسات پس‌انداز و تسهیلات منطقه‌ای در دو سطح تعیین شده است. بر این مبنا حداقل سرمایه برای تشکیل این موسسات در شهر تهران ۵۰ میلیارد تومان و در سایر شهرها ۳۰ میلیارد تومان تعیین شده است.

در این مصوبه همچنین ۱۷ ماموریت عمده برای این موسسات تعیین شده است؛ از میان این ماموریت‌ها ۹ ماموریت مربوط به «تجهیز منابع» و مابقی مربوط به «تخصیص منابع» یا ارائه خدمات تعریف شده در چارچوب فعالیت موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای است. قبول سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار، صدور گواهی سپرده خاص، دریافت تسهیلات بلندمدت از موسسات اعتباری و دریافت کمک و وام‌های خارجی از موسسات مالی و توسعه‌ای بین‌المللی بخشی از ماموریت‌های تعریف شده برای این موسسات است. به موجب متن این‌پیش‌نویس، موسسات همچنین مجوز دریافت کمک و تسهیلات از دولت، شرکت‌های دولتی، موسسات عمومی غیردولتی و شهرداری‌ها و همچنین صدور ضمانت‌نامه به درخواست سپرده‌گذاران موسسه صرفا در بخش مسکن در منطقه جغرافیایی مشخص شده در اجاره‌نامه فعالیت و همچنین سپرده‌گذاری در موسسات اعتباری را دارند. این موسسات می‌توانند در قالب عقود مختلف شامل فروش اقساطی، اجاره به شرط تملیک، مشارکت مدنی، جعاله و... صرفا در منطقه جغرافیایی که برای فعالیت در آن مجوز دارند، نسبت به اعطای تسهیلات به اشخاص حقیقی و حقوقی اقدام کنند.

موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای همچنین مجاز به انجام برخی عملیات بانکی و اعتباری همچون انتشار و فروش اوراق بهادار اسلامی، ارائه خدمات نقل و انتقال وجوه ریالی به سپرده‌گذاران موسسه، صدور کارت برداشت برای سپرده‌گذاران موسسه، خدمات مربوط به وجوه اداره شده در حوزه مسکن و افتتاح حساب امانی در حوزه پیش فروش مسکن خواهند بود.ضمن اینکه این موسسات می‌توانند نسبت به ارائه خدمات مشاوره‌ای در حوزه ساخت و توسعه مسکن و همچنین ایجاد هرگونه پوشش بیمه‌ای برای دارایی‌های موسسه نزد شرکت‌ها و موسسات بیمه اقدام کنند. با ابلاغ این مصوبه، بانک عامل بخش مسکن می‌تواند مجوز راه‌اندازی سه موسسه پس‌انداز و تسهیلات مسکن منطقه‌ای را در پاسخ به درخواست سه سرمایه‌گذار ساختمانی از بانک مرکزی مطالبه کند.