طرح ضد سیلاب در پایتخت

گروه مسکن: هفت رودخانه اصلی پایتخت با هدف جلوگیری از وقوع سیلاب ناشی از بارش‌های پی در پی و طغیان رودخانه‌ها و نیز استفاده بهینه و مبتنی بر توسعه پایدار از ظرفیت‌های گردشگری این فضاها با همکاری دولت و شهرداری تهران ساماندهی می‌شود. نمایندگان شهرداری و وزارت نیرو روز گذشته در یک همایش ملی ضمن تاکید بر ضرورت انجام این ماموریت، به تبادل تجربه درباره چگونگی احیا و ساماندهی رودخانه‌های شهری پرداختند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، نخستین همایش ملی احیا و ساماندهی رودخانه‌های شهری با هدف اعمال وحدت رویه در روند حفاظت رودخانه‌ها و مسیل‌ها و نیز مدیریت کارآمد سیلاب در پایتخت روز گذشته توسط شهرداری تهران و وزارت نیرو برگزار شد. در این همایش علاوه بر طرح الزامات و اقدامات صورت گرفته به منظور احیا و ساماندهی رودخانه‌های شهری، به نحوه مشارکت شهروندان در این امر و رویکردهای نوین مدیریت رودخانه‌های شهری از طریق بررسی تجربیات ملی و بین‌المللی نیز پرداخته شد.

محدودسازی رودخانه‌ها توام با دخل و تصرفات غیرمجاز در بستر و حریم رودخانه‌ها موجب بروز مشکلات بسیاری برای محیط زیست شهری شده و وقوع حوادثی همچون جاری شدن سیلاب در مترو و آب‌شستگی پایه‌های پل تقاطع رودخانه کن با بزرگراه فتح طی سال‌های اخیر از عواقب دستکاری نابجای طبیعت است. رسیدگی به وضعیت رودخانه‌های شهری از یک سو بر عهده وزارت نیرو است که متولی اصلی حفاظت، کنترل و بهره‌برداری از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی به حساب می‌آید و سیاست‌گذاری، برنامه‌‌ریزی و ارائه راهکار به منظور اجرای طرح‌های مربوط به منابع آبی کشور را بر عهده دارد. اما از سوی دیگر شهرداری‌ها نیز در زمینه پایش و حفاظت از رودخانه‌هایی که در داخل حریم شهر قرار گرفته است،‌ تکالیفی بر عهده دارند. محمد حاج‌رسولی‌ها، مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در این همایش با اشاره به شناسایی ۱۴۶ هزار کیلومتر رودخانه در کشور‌ اظهار کرد: ۶۹ هزار و ۷۵۰ کیلومتر از این میزان را رودخانه‌های فصلی تشکیل می‌دهد که در این بین تنها یک هزار و ۷۳۹ کیلومتر از آن یعنی کمتر از ۲ درصد در محدوده داخل شهرها واقع شده است. اما با وجود اینکه مقاطع شهری رودخانه‌های فصلی ناچیز است، خسارت‌های ناشی از آن هنگام بروز سیلاب بسیار بالا است.

حاج‌رسولی‌ها با اشاره به رویکردهای جدید وزارت نیرو در مواجهه با رودخانه‌های شهری خاطرنشان کرد: در دولت فعلی علاوه بر مباحث سازه‌ای، به موضوعات غیرسازه‌ای در حوزه مهندسی رودخانه‌ها نیز پرداخته شد. بر این اساس تاکید بر آزادسازی تصرفات مزاحم واقع در بستر و حریم رودخانه‌ها به‌صورت بازه‌ای از طول رودخانه، دخالت شاخص همبستگی منابع آبی سطحی و زیرزمینی در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی، جلب مشارکت تمامی ذی‌مدخلان و ذی‌نفعان در مدیریت منابع آب و اصلاح ساختار مدیریت آب کشور به‌عنوان رویکردهای اصلی فعالیت دولت انتخاب شد. به دنبال این اصلاح ساختار، مهندسی رودخانه‌ها به جای اینکه به‌صورت استانی انجام شود، از سراب تا پایاب صورت می‌گیرد.

در ادامه این همایش علیرضا جاوید، معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران با اشاره به نقش هشداردهنده سابقه وقوع سیلاب در تهران گفت: هنوز ۳۰ سال از وقوع سیل تجریش و تلفات مالی و جانی سنگینی که به جای گذاشت، نمی‌گذرد و ممکن است ما اکنون هم در معرض خطر سیل باشیم. از این رو در جلسه شش ماه گذشته شهردار تهران با وزیر نیرو مقرر شد اختلافات تاریخی کنار گذاشته شود و با همدلی برای خدمت به مردم و کاهش خطر سیلاب در تهران اهتمام کنیم.

آن گونه که معاون شهردار تهران گفته است، کارهای بر زمین مانده بسیاری در این حوزه وجود دارد اما به اعتقاد وی غفلت درباره سه موضوع بسیار گران تمام می‌شود: تکمیل شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی و ایمن‌سازی رودخانه‌ها در برابر خطر سیلاب، تکمیل شبکه فاضلاب شهری به‌عنوان عنصر مهم حیاتی شهر و در نهایت تکمیل شبکه حمل و نقل سریع با اولویت مترو که ضرورت‌های قطعی مدیریت شهری در شرایط کنونی به شمار می‌رود.

اولویت‌های پایتخت در زیر زمین است

معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران که چندی پیش از برنامه شهرداری برای تدوین طرح جامع فضاهای زیرسطحی شهر تهران سخن گفته و اعلام کرده بود که با تکمیل شبکه بزرگراهی روسطحی در آینده نزدیک، تکمیل شبکه ترافیکی در زیر سطح دنبال می‌شود، روز گذشته سخنان خود را با صدور یک حکم قطعی برای تهران به پایان برد و اعلام کرد که اکنون اولویت‌های پایتخت در زیر زمین است. جاوید با این اظهارنظر از سطح ساخت تونل ترافیکی و مترو فراتر رفت و تلویحا از اراده شهرداری برای ایجاد کاربری‌های گوناگون اعم از تجاری، تفریحی، پارکینگ و نظایر آن در تراز منفی یک سخن گفت.

مساله مرگ و زندگی

به گزارش «دنیای اقتصاد»، سید مازیار حسینی، مشاور عالی شهردار تهران در امور زیرساخت‌ها نیز یکی از سخنرانان این همایش بود که به تبیین نگاه انسانی به حفاظت از اکوسیستم‌های آبی در شهر پرداخت و گفت: موضوع «احیا» زمانی ضروری می‌شود که علائم حیاتی از دست می‌رود. از همین عبارت می‌توان دریافت که موضوعی در حد مرگ و زندگی درباره رودخانه‌ها مطرح است. وی با بیان اینکه شهروندان و رودخانه‌های شهری باید در کنار یکدیگر قرار بگیرند و از مواهب طبیعت بهره‌مند شوند، تاکید کرد: این امر نیازمند بازنگری در برخی قوانین و مقررات است. ضوابط طرح تفصیلی باید به شکل هوشمندی تعریف شود که در نتیجه اجرای آن نیازی به احیای رودخانه‌های شهری نداشته باشیم.

اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران نیز با بیان اینکه بشر به دلیل دست‌‌اندازی به طبیعت هزینه‌های سنگینی متحمل می‌شود، از حاضران در همایش اعم از مسوولان شهرداری و وزارت نیرو درخواست کرد کاری که شروع کرده‌اند را تمام کنند. وی با اعلام حمایت قاطع شورای شهر از احیا و ساماندهی رودخانه‌های تهران و اختصاص بودجه‌های مورد نیاز به این امر گفت: پذیرفته نیست که ما اختیار و مسوولیت داشته باشیم اما باز هم نسبت به انجام ماموریت‌هایی که به ما سپرده می‌شود، اظهار عجز کنیم.

رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب نیز با اشاره به اینکه هر یک ریال هزینه در ماموریت‌های پیشگیری، هشدار و آمادگی می‌تواند معادل ۱۰۰۰ ریال بازگشت داشته باشد، در عین حال از بی‌مهری به این امور انتقاد کرد و گفت: با وجود اینکه حدود نیم قرن است که برای رودخانه‌ها در کشور قانون وضع شده، اما هنوز حتی ساماندهی، تعیین حریم و آزادسازی بستر ۲۵ درصد از رودخانه‌های کشور نیز عملیاتی نشده است. وی با تاکید بر اینکه جامعه تحمل تکرار اشتباهات را ندارد، بر ضرورت حرکت به سمت پیشگیری و تقویت سیستم‌های هشدار سریع تاکید کرد و گفت: مدل‌هایی از سیستم هشدار سریع سیلاب در دنیا وجود دارد که می‌تواند یک هفته پیش از وقوع،‌ جاری شدن سیلاب و حجم آن را پیش‌بینی کند. به گفته میدانی، برای تجهیز سازمان هواشناسی به این سیستم‌های دقیق‌تر، تخصیص اعتباری معادل ۲۰۰ میلیارد تومان مورد نیاز است.