«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند:
تقدیر «غیرمجاز» وزیر از بانک مسکن؛ آیا بازار مسکن قربانی «مسکن دولتی» شد؟
به گزارش خبرنگار گروه آنلاین روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، یک ویدئوی کوتاه از مصاحبه فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی در جریان سفر هفته گذشته به استان خراسان شمالی منتشر شده که او عملکرد بانک مسکن را اینطور توصیف می‌کند: «بانک مسکن سهم خود در تامین مالی نهضت ملی مسکن را به خوبی ایفا کرده و وظیفه قانونی خود را در ترازی بسیار بالا به انجام رسانده است.»
بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» اما از این مدل تایید وزیر بخش مسکن در باب عملکرد «بانک تخصصی بخش مسکن و ساختمان» نشان می‌دهد، این تقدیر به سه دلیل کاملاً مشخص که احتمالاً متولی مسکن در دولت از آنها بی‌اطلاع است، «غیرمجاز» محسوب می‌شود.
وام کاغذی خرید مسکن
دلیل اول، «بی‌عملی محرز بانک دولتی متولی تامین مالی مسکن مقابل خانه‌اولی‌ها و رکود سنگین خریدهای مصرفی» است.
طی سال‌های اخیر، بانک مسکن می‌توانست از «ابزارهای روز نظام تامین مالی مسکن در کشورهای مختلف» برای باز کردن تدریجی گره مالی خانه‌اولی‌ها استفاده کند و با مدل‌هایی همچون «اتصال دو سمت عرضه و تقاضا با پل بازار سرمایه یا پل حساب امانی»، از سقوط بیشتر قدرت خرید مسکن زوج‌ها جلوگیری کند.
اما بی‌عملی باعث شد امروز «سهم وام خرید مسکن 400 میلیون تومانی در تهران تنها 6 درصد قدرت خرید یک آپارتمان» را پوشش دهد. رقمی که مشخص می‌کند «بود و نبود این بانک برای زوج‌های خانه‌ندار» یکسان است.
در غیاب «نظام مالی تامین مسکن کارآمد»، فشار تقاضا روی بازار اجاره‌نشینی سنگینی می‌کند.
تحریم بافت‌فرسوده
دلیل دوم «ضعف عملکرد بانک مسکن» به ناکارآمدی سیاست‌های این بانک دولتی در «تحریک سرمایه‌گذاری ساختمانی در مناطق به شدت مورد نیاز شهرها» برمی‌گردد؛ بافت‌فرسوده.
گزارش رسمی که اخیراً در اختیار «دنیای‌اقتصاد» قرار گرفته است، نشان می‌دهد: طی سال‌های اخیر تنها 6 درصد از «قرادادهای تسهیلات ساخت، نصیب بافت‌های فرسده شده است».
این در حالی است که در بافت‌های فرسوده، ظرفیت ساخت سالانه حداقل 150 تا 300 هزار واحد مسکونی وجود دارد و هزینه ساخت و قیمت فروش نیز به مراتب کمتر از «ساخت‌وسازهای دولتی روی زمین‌های دولتی» خواهد بود.
اما به دلایل نامعلوم، در سایت اطلاع‌رسانی بانک مسکن، نرخ سود وام ساخت برای بافت‌فرسوده 23 درصد و برای پروژه‌های دولتی‌ساز 18 درصد تعیین شده است.
بافت‌فرسوده در حال حاضر «تحریم بانکی» است.
بانک مسکن در سال‌های ابتدای تاسیس، «بازیگر اصلی» نظام تامین مالی مسکن در کشور بود و زوج‌ها در آن زمان به کمک تسهیلات موثر و کارآمد این بانک توانستند «براحتی صاحب مسکن» شوند. در آن زمان همچنین خیلی از شهرک‌هایی که امروز درون تهران، اصفهان و دیگر کلان‌شهرهای کشور وجود دارد، با تسهیلات ساخت بانک مسکن احداث شدند.
شهرک اکباتان، نازی‌آباد، شاهین‌شهر اصفهان و ... نمونه‌هایی از «محصول تسهیلات بانک مسکن» است.
امروز اما این بانک «تقاضای موجود در بازار مسکن» را در صف تسهیلات ناکارآمد قرار داده و در مقابل، برای پروژه‌های مسکن‌دولتی، هزینه می‌کند.
این مدل تامین مالی که تسهیلات از یک جا، آن هم بازار واقعی حذف شود تا به جای دیگر تزریق شود، «قابل تقدیر» نیست.
تامین مالی درست، مدلی است که «تمام تقاضاها مورد پاسخ قرار بگیرد».
وام تعمیرات هم تعلیق است
در حال حاضر وام جعاله نیز پرداخت نمی‌شود. این در حالی است که خیلی از خانوارهای صاحب خانه، به دلیل تورم بالای مسکن، قدرت تبدیل به احسن ندارند به سمت «تعمیر آپارتمان» گرایش پیدا کرده‌اند.
کارشناسان اقتصادی بر اساس الگوی جهانی «تامین مالی مسکن» و همچنین کارنامه درخشان بانک رهنی (بانک مسکن سابق) در سال‌های دهه 50 معتقدند: وضعیت فعلی تامین مالی بخش مسکن «قابل قبول» نیست و این وضعیت در «تشدید رکود مسکن» اثر داشته است.
سبدی از تقاضا برای انواع تسهیلات مسکن در شرایط موجود بازار مسکن ایران وجود دارد که اگر پاسخ داده نشود، «انباشت تقاضا» اتفاق می‌افتد و کار برون‌رفت از رکود، سخت‌تر خواهد شد.
