مسکن در امان است؟
علی محمدی/دنیای اقتصاد
داوود سوری، اقتصاددان و بهروز ملکی، پژوهشگر اقتصاد در میزگرد بررسی چشم‌‌‌انداز بازارها به این سوال پاسخ داده‌‌‌اند که سرنوشت مسکن در میان‌‌‌مدت چه خواهد شد؟ مشروح این گفت‌‌‌وگو در شماره اخیر هفته‌‌‌نامه «تجارت فردا» منتشر شده و نسخه ویدئویی آن نیز از طریق شبکه اینترنتی «اکوایران» در دسترس است.
بهروز ملکی با اشاره به اضافه شدن مولفه «تحریم» در تحلیل‌‌‌های اقتصادی ایران از اوایل دهه 90 گفت: طی دوازده، سیزده سال اخیر با تمام وجود دیدیم که تحریم‌‌‌ها چقدر می‌توانند به اقتصاد ما آسیب برسانند. این واقعیتی غیرقابل کتمان است که اگر نخواهیم آن را بپذیریم، در سیاستگذاری دچار مشکل خواهیم شد. وی ادامه داد: تشکیل سرمایه ثابت ما همین الان حتی به اندازه نصف سال 90 هم نیست؛ یعنی رشد موجودی سرمایه‌‌‌مان در اوایل دهه 90، اگر اشتباه نکنم، به حدود 3درصد می‌‌‌رسید، در حالی که اکنون رشد موجودی سرمایه ما حول‌‌‌وحوش یک‌درصد است.
ملکی خاطرنشان کرد: وقتی که ساختار اقتصاد شما به دلیل وجود تحریم امکان سرمایه‌گذاری، به‌‌‌ویژه سرمایه‌گذاری در ماشین‌‌‌آلات را ندارد، طبیعتا بهره‌‌‌وری عوامل تولید نمی‌تواند عدد قابل‌‌‌توجهی باشد؛ صرف‌‌‌نظر از این سه، چهار سال اخیر که تا حدودی وضعیت مناسب بوده و آن هم دلایل خاص خودش را دارد و به خاطر همان دلایل اساسا نمی‌تواند پایدار باشد. می‌‌‌خواهم به این نتیجه برسم که وقتی رشد موجودی سرمایه شما عدد مناسبی نباشد و از آن طرف بهره‌‌‌وری عوامل تولید نتواند ارتقا پیدا کند، طبیعتا نمی‌توانید رشد اقتصادی مناسبی داشته باشید.
وی صادرات و به دنبال آن تولید بیشتر نفت در چهار سال اخیر را عامل اصلی رشد اقتصادی عنوان کرد و یادآور شد: الان تولید نفت به محدوده‌‌‌ای رسیده که فکر می‌‌‌کنیم افزایش بیشتر آن، حداقل با ظرفیت‌‌‌های موجود سازگار نیست و به سرمایه‌گذاری بسیار زیادی نیاز دارد. رشد موجودی سرمایه ما طی 10 سال گذشته بسیار ناچیز بوده است. وقتی شما از قبل این سرمایه‌گذاری‌‌‌ها را نداشته باشید، طبیعتا نمی‌توانید انتظار رشد قابل‌‌‌توجهی در اقتصاد داشته باشید. واقعیت این است که 8درصد رشد اقتصادی که در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده نیز، قابل تحقق نیست.
پیش‌بینی ملکی از تورم عمومی نقطه به نقطه در اسفند امسال، با توجه به سیاست‌‌‌های انقباضی که از سال گذشته اتخاذ شده است، رقمی بین 30 تا 35درصد است و با تاکید بر اینکه این نرخ روی بازارهای مختلف اعم از ارز، مسکن و سهام اثرگذار است، گفت: احتمال اینکه شگفتی خاصی در ماه‌‌‌های باقی‌‌‌مانده از سال‌جاری رخ دهد، بسیار کم است. بنابراین انتظار می‌رود نرخ تورم همین حول و حوش باقی بماند.
داوود سوری، اقتصاددان نیز در این میزگرد به تاثیر انتخاب ترامپ بر بازارها پرداخت و گفت: انتخاب ترامپ می‌تواند، حداقل به لحاظ روانی روند رو به رشد قیمت دلار را تشدید کند. اما درباره بازار مسکن، باید ببینیم اساسا تنشی که احتمالا ما با آمریکا خواهیم داشت، در چه سطح و سطوحی خواهد بود. آیا میزان تنش و جنگ سردی که داریم، امکان دارد منتج به جنگ گرم هم بشود یا خیر. اینها می‌تواند معادلات را تغییر بدهد.
سوری در عین حال تاکید کرد که باید فارغ از اینکه چه کسی رئیس‌‌‌جمهور آمریکا شده، بر این موضوع متمرکز شویم که تا حدودی اقتصادمان را بازتر بکنیم؛ چه در مراودات خارجی‌‌‌مان، چه در داخل کشور، به لحاظ این مداخله‌‌‌ای که دولت در حوزه قیمت‌گذاری دارد. وی گفت: مداخلات دولت در قیمت‌گذاری، جدای از بحث ریسک‌‌‌های خارجی، اقتصاد را تحت‌تاثیر قرار داده است. در میان‌‌‌مدت و بلندمدت تفاوتی نخواهد کرد که چه کسی رئیس‌‌‌جمهور آمریکا باشد؛ ما باید تصمیم بگیریم اصلاحاتی انجام دهیم که دیگر خیلی تحت‌تاثیر اینکه چه کسی می‌‌‌خواهد آنجا رئیس‌‌‌جمهور شود، قرار نگیریم. این اقتصاددان معتقد است بیشتر از اینکه خروجی انتخابات آمریکا روی اقتصاد ایران اثرگذار باشد، بازارها به نوع مواجهه نظام سیاسی و سیاست‌‌‌های مسعود پزشکیان وابسته هستند.
سوری با بیان اینکه قاعدتا ترامپ باید سیاست‌‌‌های گذشته خود را ادامه دهد، در عین حال گفت: این موضوع قطعی نیست؛ زیرا شرایط منطقه در حال تغییر است. تغییرات بسیار بزرگی در منطقه اتفاق افتاده و جنگ‌‌‌هایی که در منطقه در جریان است و ما نیز به‌‌‌نوعی درگیر آن هستیم، پیش‌بینی را در مورد اینکه واکنش این افراد در آینده چه خواهد بود، بسیار دشوار می‌کند. به‌‌‌نوعی موازنه قدرت در حال تغییر است. بنابراین نمی‌توان گفت آنچه در گذشته و در دولت قبلی ترامپ رخ داد، الزاما تکرار می‌شود. اما اگر قرار باشد آن اتفاقات تکرار شود، قاعدتا تحریم‌‌‌ها برای ما بسیار سخت‌‌‌تر خواهد شد؛ مجددا بحث مشکل در «فروش نفت» را خواهیم داشت؛ «انتقال درآمدهای ارزی» هم بحث بسیار مهمی است.
در ادامه این نشست، ملکی نیز به پیچیدگی پیش‌بینی آنچه در دوران حضور ترامپ در کاخ سفید در بازارها رخ می‌دهد اشاره کرد و گفت: با این پیش‌‌‌فرض که ترامپ روش خود را ادامه دهد، پاسخ به این پرسش را قدری ساده‌‌‌تر می‌‌‌کنم؛ در حالی که سوال واقعا پیچیده‌‌‌تر است و متغیرهای بسیار زیادی به‌خصوص در یک سال گذشته در فضای ژئوپلیتیک منطقه به وجود آمده که می‌تواند پیش‌بینی‌‌‌های ما را تحت‌‌‌الشعاع قرار دهد. اما اگر همان رویه گذشته برقرار باشد، با آمدن ترامپ، صادرات نفت ما می‌تواند دچار اختلال شود. اما اینکه دقیقا برمی‌‌‌گردد به همان حالت دوره اول ترامپ یا خیر، شاید تاحدودی باید با تامل بیشتری به آن بپردازیم، به واسطه اینکه عمده خریدار نفت ایران، چین است.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، اگرچه تاثیرپذیری اقتصاد ایران از نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا غیرقابل انکار است، اما سوری معتقد است نوسان در بازارها در هر سطحی که باشد، در نهایت افراد را به سمت دارایی‌‌‌هایی که نقدشوندگی بیشتری دارد، نظیر ارز و طلا سوق خواهد داد. با این وصف به نظر می‌رسد بازار مسکن تحت‌تاثیر ریسک‌‌‌های ناشی از حضور ترامپ در مسند قدرت قرار نخواهد گرفت و به نوعی در امان خواهد ماند.
سوری همچنین خاطرنشان کرد: بورس مشکلات عدیده‌‌‌ای دارد که بسیاری از این مشکلات، کوتاه‌‌‌مدت نیستند که با یک یا دو تغییر بشود آنها را حل کرد. قیمت‌گذاری و اقتصاد دستوری در بورس ما تاثیرگذار است؛ بازاری که محصول و نهاده خودش را باید از بازار کنترل‌‌‌شده تهیه کند؛ از یکسو سیاست‌‌‌های مالیاتی دولت گذشته همچنان روی بازار سرمایه سایه انداخته است و از سوی دیگر مشکلات بازار پول بر بورس سنگینی می‌کند. اینها همه نیازمند نگاهی منسجم به اقتصاد کشور است تا بتواند این بازارها را به‌‌‌نوعی با همدیگر مدیریت و تنظیم کند تا بازار سرمایه را که مردم را ترسانده و جذب مردم برایش به‌‌‌سادگی ممکن نیست از این وضعیت خارج کند. متاسفانه هنوز چنین اراده‌‌‌ای را نمی‌‌‌بینیم و انتظارش هم نمی‌رود که بتوانیم چنین دیدگاهی را به‌‌‌زودی از دولت یا مسوولان ببینیم.
