سریع‌ترین جنگنده جهان

کوشان غلامی

آرتم میکویان در پنجم اوت سال ۱۹۰۵ در منطقه تومانیان ارمنستان متولد شد و کار خود را در سن ۱۸ سالگی از کارخانه‌ای در شهر راستفنادائو واقع در جنوب روسیه، شروع کرد. این کارگر ساده که بعد‌ها به سمت ژنرالی منصوب شد، دو بار مدال قهرمان کار سوسیالیستی شوروی را دریافت کرد. در سال ۱۸۹۳ کارخانه داکس به‌منظور تولید دوچرخه و وسایل نقلیه موتوری افتتاح شد، اما در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن بیستم شرکت تغییر رویه داد و به سوی ایده‌های جدید روی آورد تا جایی که در سال ۱۹۰۹ پس از ساخت موفقیت‌آمیز اولین کشتی هوایی ملی با کمک دیگر شرکت‌ها شروع به مونتاژ هواپیما نمود، تنها ده سال بعد شرکت به بزرگ‌ترین تولید‌کننده هواپیما در روسیه تبدیل شده بود، به طوری که در آن سال‌ها هواپیماهای مختلفی مانند ووزن، موران، نیوپور، فرمان و ... را تولید می‌کرد. رشد تولیدات شرکت به سرعت بالا رفت، در حالی که تولید هواپیما در این شرکت در سال ۱۹۱۴ تنها ۱۸۰ فروند بود، این تعداد در سال ۱۹۱۷ به ۴۹۲ فروند افزایش یافت.

در طول جنگ، کارخانه بیشتر مشغول به ساخت هواپیماهای خارجی بود، اما در اوایل دهه بیست شروع به ساخت هواپیماهای طراحی شده توسط نیکلای پولیکارپف نمود. اولین هواپیمایی که به تولید انبوه رسید هواپیمای شناسایی R-۱ بود که پس از پرواز یکسره در مسیر مسکو-پکن-مسکو بسیار مورد توجه قرار گرفت.

در همان دهه، مجتمع تولید هواپیمای دولتی شماره ۱ (GAZ No.۱) در شرکت داکس تاسیس شد و مسوولیت دفتر طراحی تجربی نیز به طراح سابق شرکت داکس نیکلای پولیکارپف واگذار شد، در سال ۱۹۲۷ شرکت اقدام به تولید اولین سری از هواپیماهای آموزشی U-۲) PO-۲) که توسط پولیکارپف طراحی شده بود نمود و هزاران خلبان توسط این هواپیماها آموزش دیدند، در همان سال شرکت اقدام به تولید انبوه اولین سری از هواپیماهای R-۵ نیز نمود که به‌خاطر شرکت در عملیات نجات کاوشگران شمال بسیار شهرت یافت.

در همان سال‌ها شرکت در همکاری با دفاتر طراحی دیگر اقدام به طراحی هواپیماهای آزمایشی نمود. در سال ۱۹۳۴ کاکیناکوف و گوردینکو اولین پرواز بدون توقف از مسکو به ایالات متحده را انجام دادند. در دسامبر ۱۹۳۹ بنا به حکم دولت، دفتر طراحی تجربی به رهبری آرتم میکویان تاسیس شد که متشکل از دفتر طراحی پولیکارپف و مجتمع تولید شماره ۱ می‌بود، اولین هواپیمای میگ-۱ و نوع تغییر یافته آن میگ-۳ که توسط میکویان برای جنگ‌های هوایی در ارتفاعات بالا در نظر گرفته شده بود، با همکاری میخاییل گورویچ طراحی شد. در اکتبر ۱۹۴۱ با توجه به خطر اشغال مسکو توسط نازی‌ها شرکت و دفتر طراحی به شهر سامارا (کویبیشف) منتقل شدند؛ ولی این جنگنده‌ها کماکان در دفاع از حریم هوایی مسکو در برابر حملات هوایی آلمان نازی به کار گرفته می‌شدند. در سال ۱۹۴۲ با جدا شدن دفتر طراحی از مجتمع تولیدی این دفتر، تحت عنوان دفتر طراحی تجربی آزاد مجددا به مسکو بازگشت و کار خود را در این شهر شروع کرد و کارخانه تولید هواپیمای شماره ۱ نیز با نام «زنمایا ترودا» (درفش سرخ) یا سازمان تولید هواپیمای مسکوMAPO نیز مجددا سازماندهی شد و کار خود را شروع نمود، این شرکت امروزه به نام «میگ» شناخته می‌شود.

از آن زمان تاکنون، انواع پیشرفته‌ای از این نسل جنگنده‌ها مانند جنگنده مافوق صوت میگ-۲۵ که سه برابر صوت سرعت دارد، ساخته شد. در طول جنگ جهانی دوم کارخانه هزاران هواپیما از گونه‌های مختلف از جمله هواپیماهای هجومی را تولید می‌کرد و پس از جنگ نیز مشغول به تولید هواپیماهای غیر‌نظامی از گونه‌های مختلف شناخته شده بود. شرکت، تولید هواپیماهای رزمی طراحی شده توسط دفتر طراحی میکویان را نیز ادامه داد و از سال ۱۹۶۲ تولید هواپیمای شناخته شده میگ-۲۱ و در سال ۱۹۶۸ نیز تولید میگ-۲۳ را شروع کرد (این هواپیماها تحت لیسانس کشورهای دیگری مانند چین، لهستان، چک و هند نیز تولید می‌شدند).

با هدایت آرتم میکویان، در مجموع در روسیه، چندین نوع جنگنده، موشک بالدار و هواپیماهای آزمایشی ساخته شد. هواپیماهای جنگنده میگ در زمان حاضر، ساختار اصلی نیروهای هوایی ده‌ها کشور جهان را تشکیل می‌دهند و در کنار هواپیماهای سوخو، دیگر پرنده جنگنده روس‌ها، از مهم‌ترین اقلام صادرات نظامی این کشور محسوب می‌شوند. میکویان پس از یک بیماری طولانی، در نهم دسامبر سال ۱۹۷۰، پس از عمری خدمت به علم هوانوردی، زندگی را وداع گفت.

جنگنده میگ-۲۵، از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۸ میلادی، ۳۸ رکورد جهانی را به نام خود ثبت کرد. حدود سی سال پیش نیز جنگنده سبک میگ-۲۹ که بیشتر به عنوان یک جنگنده برتر هوایی طراحی شده بود در ششم اکتبر ۱۹۷۷ اولین پرواز آزمایشی خود را انجام داد و تولید آن از سال ۱۹۸۲ شروع شد و تا سال ۲۰۰۲، ۱۵۰۰ فروند میگ-۲۹ تولید و به ۲۸ کشور جهان صادر شد، در همان سال شرکت میگ با گسترش بازار خود جنگنده میگ-۲۹ را در اختیار ۵ کشور در آسیا و خاورمیانه قرار داده بود، به گونه‌ای که این کشورها هواپیمایی مشابه میگ-۲۹ در اختیار نداشتند.

در دهه هشتاد نیز شرکت، توسعه قسمت جلو و واحد کنترل موتور فضاپیمای بوران را به انجام رساند، در ۲۵ ژانویه ۱۹۹۶ نیز شرکت با کسب مجوز فعالیت آزاد خارجی اقدام به پشتیبانی و بهسازی گسترده جنگنده‌های فروخته شده به کشورهای خارجی نمود. در جریان نبرد‌های آموزشی با جنگنده‌های مشابه موجود در نیروی هوایی کشورهای عضو ناتو برتری هوایی جنگنده میگ-۲۹ ثابت شد، از سویی توجه جهانی به این جنگنده نیز بسیار زیاد بود، به گونه‌ای که تا ماه مارس ۲۰۰۲، ۱۰۷۴ وب‌سایت بیش از ۲۶ هزار مطلب را به ده زبان مختلف به جنگنده میگ-۲۹ اختصاص داده بودند.

دفتر مرکزی میگ در مسکو قرار داشته و در حال حاضر نیز شرکت در زمینه‌هایی چون بازاریابی، کسب مشارکت تجاری، شرکت در نمایشگاه‌ها و بهسازی و نگهداری هواپیماها فعال بوده و در حال انجام فعالیت‌های جدیدی نظیر تولید هواپیمای فوق سبک آویاتیکا، مشارکت در ساخت هلیکوپتر و طراحی هواپیمای مسافربری میگ-۱۱۰ و هواپیمای سبک دو موتوره میگ-۲۰۱ می‌باشد.