مشاور عزیز،

من یک وکیل هستم که برای یک شرکت بزرگ کار می‌‌‌کنم. یک وکیل دیگر و دو مشاور حقوقی نیز زیر دستم کار می‌‌‌کنند. فکر می‌‌‌کنم تا دو سال آینده، تعداد اعضای تیمم بیشتر شود. ما یک قانونی داریم که اگر یک کارمند در مرخصی باشد، حتما باید یک نفر دیگر جایش را پوشش دهد. معمولا در این زمینه مشکلی نداشته‌‌‌ایم. اما اخیرا، خودم و وکیلی که مدیریتش می‌‌‌کنم می‌‌‌خواستیم همزمان مرخصی بگیریم. به او گفتم «تو مرخصی‌‌‌ات را بگیر». و خودم از رئیسم خواستم که اجازه دهد من هم به مرخصی بروم اما ایمیل‌‌‌ها را چک کنم، چون آن روز، روز پرمشغله‌‌‌ای نبود. رئیسم موافقت کرد اما گفت: «چون تو مدیر هستی، انتظار دارم که همیشه در مرخصی‌‌‌هایت هم در دسترس باشی».

از حرفش جا خوردم. من حقوق و مزایای بالاتری نسبت به هم‌‌‌رده‌‌‌های خودم دارم و می‌‌‌دانم احتمالا باید در عوض، هم زمان بیشتری بگذارم و هم بیشتر در دسترس باشم. اوایل که تازه شاغل شده بودم به شوخی می‌گفتم «مگر این‌‌‌ها چقدر به من حقوق می‌‌‌دهند که کارهای X و Y و Z را انجام دهم؟» اما حالا در این مقطع، آنقدری پول می‌‌‌گیرم که باید در ازای آن، بیش از ۴۰ ساعت در هفته یا صبح‌‌‌های زود یا غروب‌‌‌ها یا آخر هفته‌‌‌ها (بسته به شرایط) در دسترس باشم. اما اینکه بخواهم همیشه در دسترس باشم، آن هم بدون هیچ فرجه یا استراحتی، غیرممکن است و قطعا حقوقی که به من می‌‌‌دهند ارزشش را ندارد. من و رئیسم مشکلی با هم نداریم و اگر هم اختلافی بینمان باشد، او معمولا می‌‌‌گوید که به خاطر تفاوت نسلی است (چون او ۱۸ سال از من بزرگ‌تر است). به‌‌‌علاوه، می‌‌‌دانم که او معتاد به کار است (هر چقدر من کار کنم، او بیشتر کار می‌کند. حداقل من این‌طور حس می‌‌‌کنم).

یک جورهایی بابت این قضیه وحشت کرده‌‌‌ام. دلیلش تا حدی این است که در حال حاضر، مغزم کمی شلوغ است. قصد دارم دو هفته دیگر مرخصی بگیرم. واقعا دوست دارم در زمان تعطیلاتم، کاملا از کار فاصله بگیرم. آیا این انتظار زیادی است؟ آیا در دسترس بودن، حد خاصی دارد که اگر از آن فراتر رود، حس کنیم حد و مرزهایمان را رعایت نمی‌‌‌کنند یا بالانس کار و زندگیمان به هم خورده؟ آیا این به جایگاه شغلی بستگی دارد؟ این موضوع آنقدر برایم مهم است که حتی فکر کردم از آنها بخواهم حقوقم را کاهش دهند اما به یک جایگاه شغلی دیگر بروم که انتظارات از من کمتر باشد. من کارم را خوب بلدم. فقط هر از گاهی نیاز به استراحت دارم. آیا این یک رویای دست نیافتنی‌‌‌ است؟

پاسخ، دوست عزیز، نه. این رویا دست نیافتنی‌‌‌ نیست. در اکثر شغل‌‌‌ها، از جمله جایگاه‌‌‌های ارشد، کاملا غیرمنطقی است که از کسی بخواهند در طول مرخصی در دسترس باشد.

«گاهی»، شرایطی پیش می‌‌‌آید که لازم است در دسترس باشی. مثلا اگر پروژه‌‌‌ای در جریان باشد و تو نیز جزء آن باشی و بخواهی در یک بازه زمانی مهم، مرخصی بگیری، ممکن است بگویند «در صورتی مرخصی می‌‌‌دهیم که در دسترس باشی که اگر مشکلی پیش آمد، بتوانی جواب دهی.» یا اگر واحدتان، کمبود پرسنل داشته باشد و فقط تو از پس رفع و رجوع یکسری مشکلات برمی‌آیی، در صورتی که جایگاه و حقوقت به اندازه کافی بالا باشد و پذیرفته باشی که در شرایط اورژانسی در دسترس باشی، البته مادامی که این، یک توافق کوتاه‌‌‌مدت باشد نه همیشگی.

اما این‌‌‌ها مربوط به شرایط خاص است، نه یک قاعده کلی. به طور کلی، آدم‌‌‌ها نیاز دارند مرخصی واقعی بگیرند که کسی در آن بازه مزاحمشان نشود. وقتی مرخصی با حقوق می‌‌‌گیری، این جزئی از مزایای توست. گذشته از این، اتفاقا به نفع کارفرماست که مطمئن شود تو در مواقع مرخصی، کاملا از کار فاصله گرفته‌‌‌ای چون این یکی از راه‌‌‌های مهم برای جلوگیری از فرسایش کارکنان است. اگر کارمند در طول مرخصی، کاملا از کار جدا شود، احتمالا وقتی از مرخصی برمی‌‌‌گردد، سرحال و پربازده خواهد بود. اگر چنین امکانی برایش فراهم نشود، شغلش در بلندمدت، پایدار نخواهد بود. بنابراین، در اغلب مشاغل، همه می‌‌‌دانند که وقتی مرخصی هستی، نباید از تو انتظار کار داشته باشند و فقط در شرایط خیلی خیلی اورژانسی می‌توانند با تو تماس بگیرند. اگر کارفرما فکر می‌‌‌کند تماس با تو در تعطیلات، ایرادی ندارد، این معمولا نشانه یک اختلال بزرگ‌تر در سازمان است. من بیش از یک دهه است که نامه‌‌‌های کارکنان درباره مشکلات در محیط کار را پاسخ می‌‌‌دهم و در این مدت، تا به حال ندیده‌‌‌ام که شرکتی که به مرخصی کارکنانش احترام نمی‌‌‌گذارد، محیطی سالم و دارای عملکرد خوب تلقی شود. یک نکته مهم: در بعضی مشاغل ارشد یا کلیدی، ممکن است در شرایط اورژانسی با تو تماس بگیرند اما اولا، باید تماس‌‌‌ها را برای موقعیت‌‌‌های واقعا اورژانسی، نگه دارند نه اینکه به جای یافتن راه‌حل بگویند «بیا به جین زنگ بزنیم چون اگر او جواب دهد، کارمان راحت‌‌‌تر راه می‌‌‌افتد.» دوم، حتی در شرایط اورژانسی نیز باید درک کنند که تو ممکن است در دسترس نباشی. با این اوصاف، ممکن است چیزی که رئیست گفته را درست تعبیر نکرده باشی: «چون مدیر هستی، انتظار دارم همیشه در مرخصی‌‌‌ها در دسترس باشی.» این لزوما به این معنا نیست که «حتما با تو تماس خواهیم گرفت و باید انتظارش را داشته باشی.» شاید منظورش این است که فقط در شرایط اورژانسی، تماس گرفته می‌شود و ممکن است اصلا تماس نگیرند. این فرق دارد با «انتظار داریم تماس‌‌‌ها و ایمیل‌‌‌های همیشگی را جواب دهی.»

بهتر است با رئیست صحبت کنی و از او بپرسی که دقیقا منظورش چه بوده و چه انتظاری دارد. می‌توانی بگویی «قبلا گفتید که مدیران باید همیشه در مرخصی‌‌‌ها در دسترس باشند. می‌‌‌خواستم ببینم آیا منظورتان در شرایط اورژانسی است یا باید حتی در موارد روتین نیز در دسترس باشم؟» اگر گفت «فقط در شرایط اورژانسی» می‌توانی بگویی «البته که اگر شرایط واقعا اورژانسی باشد، درک می‌‌‌کنم که با من تماس گرفته شود. همچنین می‌‌‌خواهم اطمینان حاصل کنم که ممکن است همیشه در مرخصی در دسترس نباشم. گاهی سفری پیش می‌‌‌آید و مقصد آنتن نمی‌‌‌دهد یا اینترنت ندارم. اما حواسم هست که تیمم قبل از رفتنم، آمادگی داشته باشند که در صورت وقوع هر مشکلی، خودشان آن را حل کنند.»

اگر رئیست را می‌‌‌شناسی و می‌‌‌دانی جوابش چیست، می‌توانی به کارت ادامه دهی که «انگار واقعا به حد و مرزهایت احترام می‌‌‌گذارند»، و ببینی آیا مشکلی پیش خواهد آمد یا نه. ممکن است پیش نیاید. اما برای پیشگیری، می‌توانی قبل از مرخصی بعدی‌‌‌ات، اعلام کنی که به جایی خواهی رفت که آنتن ندارد و دسترسی به تو سخت خواهد بود.