به‌طور کلی باید دانست که دگرگونی دیجیتال تنها یکسری تغییرات نسلی در تکنولوژی اطلاعات یا جابه‌جایی فرآیندهای شرکت‌ها، داده‌ها و اطلاعات به یک پلتفرم دیجیتال نیست و به همین دلیل هم هست که برایان سیلوس از آینده‌شناسان برجسته در موسسه Altimeter Group گفته است: «سرمایه‌گذاری در تکنولوژی به معنای دگرگونی دیجیتال نیست.»  برای فهم بهتر ماهیت دگرگونی دیجیتال اخیر بد نیست یک گام به عقب بگذاریم و نگاهی بیندازیم به امواج پیشین تکامل دیجیتالی. آنچه در اینجا ما به دفعات مشاهده کرده‌ایم وقوع تغییرات گسترده و آشفتگی‌های بزرگ و دوره‌های ثبات پس از آنهاست که یکسری برنده و بازنده را به دنبال خود داشته است که جدیدترین آنها عبارت بودند از دو موج دیجیتال شدن و اینترنت که پیامد نهایی آنها چیزی نیست مگر سونامی دگرگونی دیجیتال.

 موج اول: دیجیتال شدن

پیش از رواج تدریجی کامپیوترهای شخصی در دهه ۱۹۸۰، کامپیوترها کاملا مرکزی و متمرکز بودند که توسط کادری متخصص و آموزش‌دیده کنترل و استفاده می‌شدند و کامپیوترهای کوچکی مانند ماشین حساب‌‌ها تنها برای محاسبات ساده مورد استفاده قرار می‌گرفتند. ورود کامپیوترهای شخصی اما انعطاف‌پذیری بیشتری را پدید آورد به‌طوری که کارگران می‌توانستند با کمک کامپیوتر برنامه‌هایشان را کنترل کنند و کارهایشان را با کارآیی بیشتری انجام دهند. آنها توانستند علاوه بر محاسبات ساده از کامپیوتر برای پردازش لغت استفاده کنند (به عنوان مثال از برنامه‌های نرم‌افزاری مانند Wordstar,Wordperfect و مهم‌تر از همه برنامه مشهور شرکت مایکروسافت یعنی Word استفاده کنند)‌. آنها همچنین این امکان را یافتند که از کامپیوتر برای انجام کارهای گرافیکی و طراحی استفاده کنند (و برای این کار گزینه‌هایی مانند Corel Draw, PageMaker و Adobe Illustrator را در اختیار داشتند)‌. با شکل‌گیری سیستم‌های ایمیل نیز دنیای ارتباطات شاهد پیشرفت عظیمی بود. در نتیجه این تحول، محاسبات دیجیتال و پایگاه‌های داده که قبلا توسط دست ایجاد و نگهداری می‌شدند و انجام آنها به ساعت‌ها، روزها یا ماه‌ها وقت و حجم زیادی نیروی انسانی نیاز داشت فقط طی چند ثانیه و به صورت خودکار قابل انجام شد. خیلی زود رقابت شدیدی بر سر طراحی اپلیکیشن‌‌ها و برنامه‌های کاربردی ویژه کامپیوترهای شخصی، ایمیل، سیستم‌های عامل دوست‌داشتنی‌تر و با گرافیک زیباتر، کامپیوترهای ارزان‌تر و کوچک‌تر و لپ تاپ‌‌ها در گرفت که در نهایت به افزایش بهره‌وری انجامید. در مرحله بعدی نیز نسل‌های جدیدتر برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های متولدشده در مرحله قبل ظهور پیدا کردند که آمیزه‌ای از فرمول‌های پیچیده‌تر و الگوریتم‌‌هایی بودند که آغازگر چیزی شدند که ما امروزه به عنوان هوش مصنوعی می‌‌شناسیم. تمام این پیشرفت‌ها موجب شد تا موج عظیمی از رشد اقتصادی در جهان پدید ‌آید، به‌طوری که رشد تولید ناخالص داخلی سالانه جهان از ۵/ ۲ درصد در فاصله سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۵ به ۵/ ۳ درصد در فاصله سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۳ افزایش یابد و این رشد نتیجه فرآیند دیجیتال شدن بود که کار را آسان‌تر، دقیق‌تر و خودکارتر کرد.

 موج دوم: اینترنت

آژانس پروژه تحقیقات پیشرفته یا ARPA که امروزه به آژانس پروژه تحقیقات پیشرفته دفاعی یا DARPA تغییر نام داده است در سال ۱۹۵۸ و در دوران جنگ سرد تاسیس شد. در آن زمان ایالات متحده آمریکا نگران حمله شوروی به شبکه ارتباطات راه دور آمریکا بود و در نتیجه در سال ۱۹۶۲ محققان ARPA و دانشمند برجسته موسسه ام‌آی‌تی، لیکلیدر پیشنهاد دادند که کامپیوترها به هم متصل شوند تا در صورت وقوع یک حمله هسته‌ای، ارتباطات زنده میان آنها مختل نشود. این شبکه ARPANET نام گرفت و بعدها یعنی در سال ۱۹۶۸ شبکه ملی یا شبکه بنیاد ملی علم از شبکه نظامی آن جدا شد و کامپیوترهای موجود در دپارتمان‌های علمی دانشگاه‌های آمریکا را به هم وصل کرد و بعدها به ستون فقرات اینترنت تبدیل شد که ارائه‌دهندگان مختلف خدمات اینترنتی یا ISP‌‌ها را به هم متصل می‌کرد. کمی بعد هم پروتکل‌های HTTP و WWW و مرورگرهای موزاییکی به وجود آمدند و به این ترتیب اینترنت متولد شد. نمونه‌های نخستین وب از جمله صفحات خانگی یاهو و نت اسکیپ از یکسری صفحات ایستا و ثابت تشکیل شده بودند که یک تجربه منفعل استفاده از اینترنت را برای کاربران به وجود می‌‌آوردند و در اوایل دهه ۲۰۰۰، ظهور Web ۲.۰ باعث بهبود چشمگیر کاربری اینترنت شد و امکانات متنوعی همچون اپلیکیشن‌های وب، داده‌های تولیدی کاربران، ارتباط از طریق مجامع مجازی، بلاگ‌ها، شبکه‌های اجتماعی، ویکی پدیا، یوتیوب و سایر پلتفرم‌های تعاملی را پدید آورد. در مجموع، سال‌های نخست اینترنت باعث بروز تحولات گسترده و آشفتگی‌های بزرگی در عرصه کسب و کار، حکومت، آموزش و به‌طور کلی در تمام شئون زندگی انسان شد، به طوری که شرکت‌های مبتکر و نوآور پا به میدان رقابت با شرکت‌های بزرگ سنت‌گرا و آنالوگ گذاشتند و کارها را بهتر و سریع‌تر از آنها انجام می‌‌دادند. در نتیجه به میزان زیادی از اشتباهات در حین کار کاسته و بر سرعت انجام کارها نیز افزوده شد و شرکت‌‌ها این امکان را پیدا کردند تا با دیدی بازتر و هدفمندتر با مشتریان‌شان تعامل کنند و این‌چنین بود که سیستم‌های مدیریت روابط با مشتری یا CRM شکل گرفتند.

با مقایسه بسیاری از حوزه‌ها قبل و بعد از ظهور اینترنت در‌می‌‌یابیم که اینترنت تا چه حد توانسته ما را از شر کاغذبازی‌ها و مراحل پیچیده و متعدد و معطلی و اشتباه خلاص کند و درجات بسیار بالاتر بهره‌وری و کارآیی را برای صنایع مختلف به ارمغان بیاورد. با این همه باید دانست که ظهور اینترنت نیز به نوبه خود یکسری برنده و یکسری بازنده بر جا گذاشت. به عنوان مثال بعد از ظهور و گسترش اینترنت دیگر کسی برای تصمیم‌گیری درباره مقصد سفرهای تفریحی‌اش یا رزرو هتل به سراغ آژانس‌های مسافرتی نمی‌رود و این کار را با استفاده از اپلیکیشن‌های جهانگردی و رزرو هتل انجام می‌دهد. در واقع امروزه ما با یک «اقتصاد گیگی»  روبه‌رو هستیم که پر است از اپلیکیشن‌های متعدد برای کارهای مختلف، از اپلیکیشن‌های کرایه اتومبیل و اجاره اتاق گرفته تا اپلیکیشن‌های سفر و رزرو بلیت قطار و هواپیما و سینما و ... . در این اقتصاد گیگی، شما می‌توانید تنها با یک کلیک از هر جای جهان که می‌خواهید خرید کنید و هر کاری که دوست دارید را با کمک اینترنت انجام دهید و در چنین اقتصاد پویایی است که هر روزه هزاران هزار برند جدید متولد می‌شوند، هزاران هزار برند قدیمی یا جدید می‌‌میرند دقیقا مثل انسان‌‌هایی که هر روز به دنیا می‌‌آیند یا از دنیا می‌‌روند.  (ادامه دارد

اخبار مرتبط