ویتنام، پیشتاز تحول به انرژی پاک در جنوب‌شرق آسیا
در چهار سال منتهی به ۲۰۲۱ سهم برقی که توسط انرژی خورشیدی در ویتنام تولید شده، از صفر به حدود ۱۱درصد افزایش یافته است. این رقم علاوه بر اینکه سریع‌‌‌ترین نرخ افزایش نسبت به هر جای دیگری در دنیا محسوب می‌شود، نسبت به اقتصادهای بزرگ‌تری مثل فرانسه یا ژاپن، سهم بزرگ‌تری است. سال گذشته، ویتنام دهمین تولیدکننده بزرگ انرژی خورشیدی بود. فام‌مین چین، نخست‌وزیر ویتنام، با تاکید بر تعهد کشورش به تحول انرژی، قول داد از ماه نوامبر، ساخت نیروگاه‌‌‌های جدید زغال‌سنگ را متوقف کند و انتشار کربن کشورش را تا ۲۰۵۰ به صفر برساند.
دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا که امیدوارند در این بازی خود را بالا بکشند، می‌توانند درس‌‌‌هایی از ویتنام یاد بگیرند. این کشور از سال ۲۰۱۹ ظرفیت انرژی‌‌‌های بادی و خورشیدی خود را چهار برابر کرده است. این «دستاورد فوق‌‌‌العاده» طبق نتایج یک تحقیق، عمدتا در نتیجه اراده سیاسی و مشوق‌‌‌های بازار است. در سال ۲۰۱۷ دولت برای تولیدکنندگان انرژی خورشیدی به ازای هر کیلووات برقی که وارد شبکه کنند، ۳۵/ ۹ سنت آمریکا تعرفه تشویقی در نظر گرفت که با توجه به هزینه ۵ تا ۷ سنتی تولید هر کیلووات بر ساعت، رقم بسیار سخاوتمندانه‌‌‌ای بود. نتیجه این شد که در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ تعداد ۱۰۰هزار پنل خورشیدی روی پشت بام‌‌‌ها نصب شد و ظرفیت خورشیدی این کشور را به عدد قابل‌توجه ۱۶ گیگاوات رساند. دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا هم این تعرفه‌‌‌های تشویقی را در نظر گرفته‌‌‌اند، اما رقم آنها چندان اغواکننده نبوده است.
اصلاحات اقتصادی سال‌های اخیر هم به طور کلی، به انجام کسب و کار برای سرمایه‌گذاران خارجی در ویتنام کمک کرده است. و همچنین پایان انحصار شرکت انرژی دولتی ویتنام (EVN) برای تامین تولید برق داخلی. در مقابل، سرمایه‌گذاران خارجی در دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا اغلب خودشان را گرفتار بوروکراسی‌‌‌های اداری می‌‌‌دانند و باید در برابر شرکت‌های داخلی سوخت‌‌‌های فسیلی که از یارانه‌‌‌های قابل‌توجه بهره می‌‌‌برند، رقابت کنند. اما اگر ویتنام امید دارد که تا سال ۲۰۵۰ به انتشار کربن صفر برسد، باید بیشتر تلاش کند.
طبق اعلام یک شرکت مشاوره، تقاضا برای انرژی در این کشور طی دهه گذشته حدود ۱۰درصد افزایش یافته است که بیشتر آن با زغال‌سنگ تامین می‌شود. سهم برقی که با منابع کثیف تامین می‌شود، از ۳۳درصد در پنج سال منتهی به ۲۰۲۱ به ۵۱درصد در این سال افزایش یافت. همچنین دولت باید تضمین کند که اقتصاد همچنان رو به شکوفایی است- قبل از پاندمی، رشد اقتصاد ویتنام ۵ تا ۷درصد در سال بود. به گفته محققان، برنامه‌‌‌ریزان دولتی باید بهره‌‌‌برداری از انرژی‌‌‌های بادی و خورشیدی را به سرعت تسریع کنند. هنوز مشخص نیست چگونه قرار است این کار را انجام دهند. یک برنامه پیشرفته که شیوه تولید انرژی در ویتنام را خلاصه‌‌‌سازی کرده، حدود یک دهه پیش منتشر شد و حالا در حال بازنویسی است و احتمالا به زودی بازنشر خواهد شد. بیشتر برقی که از انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر گرفته می‌شود، در حال حاضر از سدهای برقابی تامین می‌شود.
مسوولان برنامه‌‌‌ریزی همچنین باید شبکه برق را مدنظر داشته باشند، چون باید طوری توسعه یابد و به‌‌‌روز شود که کل کشور را پوشش دهد و بتواند با ماهیت متناوب بودن برقی که از انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود، مقابله کند. شبکه فعلی حتی توانایی جذب کل انرژی تجدیدپذیری که ویتنام در حال حاضر تولید می‌کند را ندارد. تحلیلگران می‌‌‌گویند توسعه شبکه برق بسیار گران تمام خواهد شد و نیازمند این است که دولت سرمایه خصوصی جذب کند. اما برخی مسوولان EVN و همچنین سیاستگذاران که نگرانی‌های امنیتی دارند، مخالفند دارایی‌‌‌های زیادی به بخش‌خصوصی واگذار شود. ویتنام برای تحقق اهداف خود نیازمند تغییر ذهنیت این افراد هم هست. بیشتر پروژه‌‌‌های انرژی تجدیدپذیر در ویتنام توسط شرکت‌های داخلی توسعه‌یافته و فقط ۱۲درصد بدون حضور شریک ویتنامی پیش رفته است. داده‌‌‌ها نشان می‌دهند بیشتر شرکت‌های خارجی که اسپانسر پروژه‌‌‌های انرژی تجدیدپذیر در ویتنام هستند، از دیگر کشورهای آسیایی، به‌‌‌ویژه تایلند، ژاپن و فیلیپین می‌‌‌آیند. جای چین به عنوان یک تامین‌‌‌کننده مالی بزرگ در ویتنام، در این پروژه‌‌‌ها خالی است.
