برای صد ساله شدن باید نخست متولد شد
اینترنت اشیا: پتانسیلها و پیامدها
بهطورکلی، اینترنت اشیا به سه دلیل قادر به تاثیرگذاری شگرف بر نحوه کسبوکار است: اول اینکه حجم دیتایی که سیستمهای اینترنت اشیا میتوانند تولید کنند بینظیر و اعجابانگیز است بهطوریکه طبق برآوردها سالانه بیش از ۶۰۰ زتابایت دیتا تولید میشود (هر زتابایت برابر است با ۱۰ به توان ۲۱ بایت) و این حجم عظیم دیتا توسط منابع مختلفی در حال تولید شدن هستند. دومین دلیلی که میتوان برای تاثیرگذاری فزاینده اینترنت اشیا بر کسبوکارها ذکر کرد به ارزشمند بودن دیتا مربوط میشود. درواقع، اطلاعاتی که توسط اینترنت اشیا و از طریق حسگرهای بیشمار تولید میشود و با کمک هوش مصنوعی تجزیهوتحلیل میشود سازمانها را قادر میسازد تا فرآیندهای کاری کلیدیشان را به شکل بهتری بهپیش ببرند و تصمیمات درستتر و مناسبتری را اتخاذ کنند. امروزه بسیاری از تصمیمات استراتژیک و حساسی که در شرکتهای بزرگ نفت و گاز، تولید، هوافضا و دفاعی و همچنین در بخش خدمات عمومی و خدمات مالی و سلامت گرفته میشود تا حد زیادی متکی به دیتایی است که توسط اینترنت اشیا جمعآوری و توسط هوش مصنوعی تحلیل شده است و اثربخشی همین تصمیمات درست است که ارزش و جایگاه دیتا و اینترنت اشیا را صدچندان میکند. سومین دلیلی هم که برای اثبات ارزشمندی و اهمیت زیاد اینترنت اشیا میتوان برشمرد به ارزشآفرینی شگفتانگیزی مربوط میشود که درنتیجه توجه ویژه سازمانها و شرکتها به اینترنت اشیا نصیبشان شده و میشود. درواقع یکی از وجوه تمایز و برتری بسیاری از شرکتها نسبت به همتایانشان از توجه ویژه و فزاینده آنها به فناوری اینترنت اشیا سرچشمه میگیرد که این اطمینان خاطر را در ذهن مشتریان آنها به وجود میآورد که این شرکتها در مسیر درستی گام برمیدارند.
دنیای کسبوکار هنوز در ابتدای مسیر بهرهمندی از مزایای بیشمار و ارزشهای نهفته در اینترنت اشیا قرار دارد. ارزشهای فراوان اینترنت اشیا هنگامی صدچندان میشود که با فناوریهای محاسبات ابری، دیتای بزرگ و هوش مصنوعی ترکیب شود و پتانسیلهای نهفته در آن آزاد شود. بههرحال باید دانست که انفجار بزرگ اینترنت اشیا هنوز روی نداده است و در آیندهای نزدیک رخ خواهد داد و دنیای کسبوکار را دگرگون میسازد.
در پاسخ به این سوال که اینترنت اشیا چگونه کسبوکار را تغییر خواهد داد نیز میتوان گفت این تغییر در سه بعد اتفاق میافتد: اول اینکه ما چگونه تصمیم خواهیم گرفت؟ دوم اینکه چگونه فرآیندهای کاریمان را اجرا خواهیم کرد و سوم هم اینکه چگونه محصولاتمان را در بازار متمایز خواهیم ساخت؟
در بعد اول یعنی چگونه تصمیم گرفتن ما با نوع جدیدی از تصمیمگیری مبتنی بر دیتا روبهرو هستیم که الگوریتمها بخش بسیار مهمی از آن خواهند بود و در زمان اتخاذ تمام تصمیمات از کف کارخانه تا تصمیمگیریهایی در سطوح بالای سازمانها نقشآفرین خواهند بود. و این به آن معناست که وابستگی به تخصصهای عملیاتی یا تجربه انسانی در تصمیمگیریهای آینده بسیار کمتر از امروز خواهد بود و تنها در مواردی به کار خواهد آمد که خروجی دیتای تحلیلشده توسط هوش مصنوعی بهاندازه کافی روشن نبوده یا دوپهلو باشد و فقط در اینجاست که نقش عامل انسانی و تجربه پررنگتر خواهد بود.
در بعد دوم یعنی دگرگون شدن نحوه اجرای فرآیندهای کاری نیز اینترنت اشیا موجب خواهد شد تا فرآیندهای کاری با دقت بیشتر، سرعت بالاتر و هزینه کمتر انجام پذیرند و به نتایج درخشانتری نیز منتهی شوند. در این حالت، بهجای عمل کردن بر اساس عقاید و قضاوتهای فردی و انجام آنچه درست به نظر میرسد تلاش خواهد شد تا با کمک گرفتن از پیشنهادهای ارائهشده از سوی الگوریتمها و هوش مصنوعی، فرآیندهای کاری بهگونهای انجام شوند که از قبل کاملا مشخص باشد به چه نتایجی منتهی خواهند شد. در این حالت کارکنان و مدیران از درگیر شدن با مسائل و چالشهای روزمره و پیشپاافتاده خلاص شده و تمام تمرکز خود را روی فعالیتهای حساس و استراتژیکی که دارای ارزش رقابتی هستند قرار دهند.
در بعد سوم نیز اینترنت اشیا موجب خواهد شد تا نحوه متمایز شدن محصولات در بازار و در میان رقبا بهطورکلی دگرگون شود. ما با کمک فناوری اینترنت اشیا خواهیم توانست به سطوح جدیدی از شخصیسازی محصولات برسیم. به عنوانمثال، اینترنت اشیا به تولیدکنندگان، قدرت مانیتورینگ و مشاهدهگری نامحدودی را هدیه میدهد که آنها را قادر خواهد ساخت نحوه استفاده مصرفکنندگان از محصولاتشان را مشاهده کنند و به این ترتیب شرکتها هم خواهند توانست مشتریانشان را بهتر و بیشتر بشناسند و محصولات بهتر و مناسبتری را برای آنها بسازند و هم میتوانند محصولاتشان را به مصرفکنندگان «کرایه بدهند» و در صورت عمل نکردن کرایهکنندگان محصولات به تعهداتشان خواهند توانست محصولاتشان را غیرفعال کنند. وقوع چنین تحولاتی در آینده موجب خواهد شد تا بسیاری از الگوهای خرید یا کرایه کردن محصولات در آیندهای نه چندان دور دگرگون شود.
حال سوال اینجاست که تغییرات برآمده از اینترنت اشیا تا چه حد بر اقتصاد جهانی تاثیر خواهد داشت؟ با توجه به افزایش تعداد وسایل مرتبط با اینترنت اشیا از ۲۰ میلیارد عدد به بیش از ۷۵ میلیارد عدد در سال ۲۰۲۵، انتظار میرود ارزش اقتصادی جهانی این حوزه در هرسال به ۱/ ۱۱ تریلیون دلار برسد که تقریبا برابر است با ۱۱ درصد ارزش کل اقتصاد جهانی. بر اساس تحقیق جدید بانک جهانی انتظار میرود اینترنت اشیا بتواند در سال ۲۰۲۵، ۵/ ۹۹ تریلیون دلار به تولید ناخالص جهانی اضافه کند. جابهجاییهای بزرگی در نیروی کار بهواسطه تاثیرگذاری اینترنت اشیا در آینده شکل خواهد گرفت که مهمترین عامل در شکلگیری این جابهجاییها همان خودکارسازیای است که بهواسطه اینترنت اشیا گسترش خواهد یافت. البته این جابهجایی مشاغل و جایگزین شدن انسان با ماشینها و خودکارسازی به معنای حذف فرصتهای شغلی و بیکار ماندن افراد نیست، چراکه اینترنت اشیا نیز مانند سایر فناوریهای پیشبرنده دگرگونی دیجیتالی قادر به ایجاد مشاغل جدیدی خواهد بود و بهجای بسیاری از مشاغلی که بهزودی حذف خواهند شد مشاغل جدیدی به وجود خواهند آمد و بیکارشدگان درنتیجه خودکارسازی در مشاغل جدیدی مشغول به کار خواهند شد.