مومبای؛ شهری نوآور با تاریخچه کارآفرینی
بسته‌های تشویقی مثل استرداد مالیات بر فروش، یکی از نخستین اقدامات در این زمینه بوده است.به علاوه، دولت بر ارتقای مهارت‌های جوانان از طریق ایجاد نهادهای آموزشی و «مراکز توسعه مهارت» بیشتر تمرکز کرده است؛ از جمله یک مرکز در منطقه صنعتی «شندرا».هدف اصلی این اقدامات، توانمندسازی جوانان در جهت تقویت یک ذهنیت مترقی، استقرار مهارت‌های رهبری و کارآفرینی، و در نتیجه مشارکت در رشد اقتصادی کل کشور است. استارت‌آپ‌های ایالت ماهاراشترا نقش مهمی در تحقق این هدف دارند و قرار است تا سال ۲۰۲۵ این ایالت را به اقتصادی تریلیون دلاری تبدیل کنند.
چشم‌انداز استارت‌آپی در مومبای
شهر مومبای از دوران قبل از استقلال هند، شاهد حضور کارآفرینان برجسته‌ای بوده است.این شهر در طول سال‌ها، اهمیت ویژه‌ای در چشم‌انداز مالی هند داشته و دفتر مرکزی تعدادی از مهم‌ترین موسسات مالی کشور، در آن قرار دارند.مومبای چندین دهه بعد از استقلال، همچنان یک قطب کارآفرینی مهم و یک مقصد محبوب برای استارتآپها محسوب می‌شود و سالانه بیش از ۲/ ۵ میلیارد دلار در تولید ناخالص داخلی (GDP) هند، نقش دارد.
در حال حاضر، مومبای با پایگاه استارت‌آپی فعال بیش از ۹ هزار شرکت، سومین قطب استارت‌آپی بزرگ هند محسوب می‌شود و تجارت الکترونیک، تکنولوژی تجاری و فین‌تک، محبوب‌ترین بخش‌های آن هستند.تعداد استارت‌آپ‌های مومبای از ۴۵۸۲ در سال ۲۰۱۷، دو برابر شده است که دلیل اصلی آن حمایت مداوم دولت است. دولت هند اخیرا طرح‌های مختلفی را شامل «سیاست استارت‌آپی نوآورانه»، «سیاست فین‌تک» و «جامعه نوآوری» ایالت ماهاراشترا برای افزایش حمایت خود، اعلام کرده است.به هر حال، با وجود حمایت دولت و حضور موسسات مالی بزرگ، مومبای بعد از بنگلور و دهلی، از نظر میزان کل تامین مالی حاصل از استارتآپها، رتبه سوم را در هند دارد.یکی از دلایل اصلی این اتفاق، فعالیت‌های استارتآپهایی مثل «اولا» (Ola)، Paytm یا اویو (Oyo) در بنگلور و دهلی است که توانسته‌اند در یک دوره تامین مالی، نزدیک به یک میلیارد دلار، جذب کنند. مجموع ارزش بازار کل استارت‌آپ‌های مومبای، در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۲ میلیارد دلار تخمین زده شده بود که این مبلغ در چند سال گذشته، روند ثابتی داشته است.مومبای به عنوان سومین قطب استارت‌آپی بزرگ هند، سهم ۹/ ۱۸ درصدی در کل قراردادهای استارت‌آپی در نیمه نخست سال ۲۰۱۹ داشته است. نخستین شرکت‌های تک‌شاخ مومبای، در سال ۲۰۱۹ به این عرصه پیوستند.نخستین آنها یک پلت‌فرم بازی‌سازی فانتزی به نام Dream ۱۱ بود که ارزش خالص آن به ۵/ ۱ میلیارد دلار رسید.دومین شرکت هم CitiusTech نام دارد که یک استارت‌آپ تکنولوژی سلامت به ارزش ۸/ ۱ میلیارد دلار است.طبق اعلام خبرگزاری Inc۴۲، از ۳۰ تک‌شاخ بالقوه هندی در سال‌های آینده، دفتر مرکزی ۹ شرکت در مومبای خواهد بود که از جمله آنها می‌توان به CarTrade، FINO و Nazara اشاره کرد. موفقیت این تک‌شاخ‌ها، به توانایی آنها برای جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران خارجی و رقابت‌پذیری آنها در برابر تک‌شاخ‌های جهانی، بستگی خواهد داشت.
مومبای در برابر بقیه دنیا
طبق گزارش شرکت مشاوره و پژوهشی استارت‌آپ ژنوم، مومبای پتانسیل این را دارد که ظرف پنج سال آینده، جزو ۳۰ اکوسیستم استارت‌آپی برتر جهان باشد.در حال حاضر، بنگلور با رتبه ۱۸، تنها شهر هندی است که جزو ۳۰ اکوسیستم برتر است.البته با وجود این پتانسیل‌ها، مومبای در یکسری پارامترها باید به همتایان جهانی خود برسد.و برای تضمین جایگاه خود در میان قطب‌های استارت‌آپی برجسته دنیا، این شهر باید در توسعه زیرساخت‌ها، پرورش استعدادهای جوان، و انجام اقداماتی برای جلوگیری از مهاجرت استارتآپهایی که به دنبال گسترش فعالیت‌های خود هستند، به پیشرفت‌هایی دست یابد.
مزیت‌ها و چالش‌ها
مزیت‌ها: از فاکتورهای جغرافیایی تا مالی، فاکتورهای مثبت مومبای به عنوان یک شهر محسوب می‌شوند.تعداد زیادی از میلیاردرهای هندی در این شهر ساکن هستند و ثروت کل این شهر تا سال ۲۰۱۹، معادل ۹۶۰ میلیارد دلار بوده که تنها شهر هندی جزو ۲۰ شهر ثروتمند دنیا است.به جز اینها، انکوباتورهای مختلف و شتابدهنده‌هایی که از طرف شرکت‌های بزرگ حمایت می‌شوند، به کمک استارت‌آپ‌های تکنولوژی در مومبای آمده‌اند.طبق گزارشی که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، مومبای با جمعیت حدود ۵/ ۱۲ میلیون نفری، یکی از متراکم‌ترین شهرهای دنیا از نظر جمعیت است و این موضوع با توجه به دسترسی به یک پایگاه مشتری عظیم، به‌ویژه در فضای B۲C، مزیت قابل توجهی برای فعالیت کسب‌وکارها محسوب می‌شود. مومبای به شهرهای کلیدی مثل پونا نزدیک است که دانشگاه‌ها و کالج‌های زیادی دارد و می‌تواند سیل استعدادها را به سمت شرکت‌های فعال، روانه کند.استارت‌آپ‌های مومبای می‌توانند برای تامین استعدادهای خود، به‌ویژه در مهارت‌های جدید مثل هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و ... روی این منبع حساب کنند.
چالش‌ها: طبق گزارش آکسفورد اکونومیکس، تقریبا ۹۰ درصد استارت‌آپ‌های هندی در پنج سال اول فعالیت خود شکست می‌خورند و متاسفانه مومبای هم از این امر مستثنی نیست.در سال ۲۰۱۹، این شهر شاهد تعطیلی استارت‌آپ‌های مهمی مثل Russsh، ارائه‌دهنده خدمات مدیریت و همچنین Koinex، سرمایه‌گذار در رمزارزها، بود.برخی از مهم‌ترین چالش‌هایی که استارت‌آپ‌های مومبای با آن مواجهند، عبارتند از: مهاجرت بیشتر استعدادهای تکنولوژی به شهرهایی مثل بنگلور که فرصت‌های شغلی بلندمدت‌تری دارند؛ بالا بودن هزینه‌های زندگی در مقایسه با شهرهای دیگر؛ گران بودن ملک.
