دستورالعمل مواجهه با بحران پاندمی کرونا و قوی‌سازی بنیه کسب‌وکار
آنچه مرا نکشد، قوی‌ترم می‌سازد
باید توجه داشت حتی اگر واکسن کرونا تولید شود و پاندمی برطرف شود دنیا به شرایط پیش از کرونا باز نخواهد گشت و کسب‌وکارها باید خود را برای شرایط جدید آماده ساخته و برنامه‌ریزی کنند. خمودگی و انفعالی عمل کردن تنها باعث از دست رفتن فرصت و زمان می‌شود. جمله‌ای منتسب به فیلسوف مشهور نیچه وجود دارد که می‌گوید: «آنچه مرا نکشد، قوی‌ترم می‌سازد.» این پاندمی عرصه‌ای است که اگر بنگاهی هوشمندانه عمل کند نه تنها می‌تواند خود را حفظ کرده بلکه با تبدیل تهدید به فرصت می‌تواند امکان رشد در آینده را نیز فراهم کند. بنابراین کسب‌وکارهایی که در این مسیر هوشمندانه گام بردارند می‌توانند بی‌خطرتر این مسیر را طی کرده و به سلامت از آن بگذرند و از این تهدید فرصتی ساخته و به تقویت و نیرومندسازی بنیه کسب‌وکار خود همت گمارند. مدیریت یک کسب‌وکار برای هماهنگ‌سازی این تحول در این شرایط سخت، باید رویکردی جامع و متفاوت را در پنج حوزه اصلی اتخاذ کند.
1- اتخاذ استراتژی آگاهانه و هوشمندانه
استراتژی موجود را مورد بازبینی قرار داده و در مورد ملزومات مورد نیاز برای پیروزی در آینده- صرف‌نظر از هرگونه سناریوی اقتصادی، شفاف و صریح باشید. استراتژی در پنج حوزه تجاری، پرتفوی محصولات، عملیاتی، مالی، مقرراتی و نیروی انسانی باید مورد بازبینی قرار گیرد. در حوزه استراتژی تجاری، به اصلاح قیمت‌گذاری برای مواجهه با افزایش هزینه‌ها پرداخته و تحول در فرآیندها و ابزارهای فروش برای افزایش فروش آنلاین و کانال‌های دیجیتال را مدنظر قرار دهید و بهینه‌سازی تخفیفات، مشوق‌ها و شرایط اعتباری برای فعال‌سازی مجدد و هموارسازی حرکت کسب‌وکار در مسیر جدید باید مورد توجه قرار گیرد. پرتفوی محصولات و خدمات باید مورد بازبینی و بازسازی قرار گرفته و اطمینان حاصل کنید با جهان پس از کرونا متناسب است. ارزیابی اینکه کدام روند بازار و صنعت شتاب یافته است (به‌عنوان مثال تجارت الکترونیک، مدل‌های دیجیتال و...) می‌تواند به شما کمک کند. چرخه عمر و سودآوری کسب‌وکار و جایگاه بازار را ارزیابی مجدد کرده و فرصت‌هایی برای اکتساب دارایی‌های مقوم رشد شناسایی کنید.
در حیطه عملیاتی، تغییرات در املاک و ساختمان‌های شرکت (برای مثال به‌کارگیری و بهینه‌سازی امکانات فیزیکی)، بررسی تغییرات در استراتژی نیروی کار (افزایش دورکاری)، ارزیابی استراتژی زنجیره تامین (انعطاف‌پذیری تامین‌کننده، بازنگری استراتژی ساخت در مقابل خرید، هزینه‌های توزیع) و اضافه کردن انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری به مدل کسب‌وکار (بازنگری مجدد استراتژی تولید) از جمله اقداماتی است که باید مدنظر قرار گیرد.
درخصوص نیروی انسانی به طراحی سیاست‌ها و دستورالعمل‌های جدید بهداشت و سلامتی برای کارکنان (ردیابی کارکنانی که بیشتر تحت فشار قرار گرفته‌اند، بازبینی سیاست‌های مرخصی استحقاقی و استعلاجی، دستورالعمل‌های بهداشت محیط کاری) دست زده و اجرای تغییرات در سیاست‌های شیفت کاری، ساعت کاری، هنجارها و رویه‌های کاری و سیاست‌های دورکاری را پیگیری کنید.
از ارزیابی و رصد برنامه‌های دولت برای تشخیص جوانب مثبت و منفی تاثیرات آن بر کسب‌وکارتان غافل نشده و تغییرات احتمالی بلندمدت را در سیاست‌های تاثیرگذار در انتخاب نیروی کار، مالیات و استراتژی کلی بگنجانید.
اهداف مالی را با توجه به هزینه‌های افزایش یافته عملیاتی (به‌عنوان مثال به‌دلیل هنجارهای بهداشتی و ایمنی جدید، هزینه‌های عملیاتی) بازبینی کرده و انضباط و مدیریت هزینه و نقدینگی را در سراسر شرکت ایجاد کنید.
2- تشدید قابلیت‌های متمایزساز
بر مبنای ادامه روندهای قبل بودجه‌ریزی نکنید. ساختار هزینه خود را بر مبنای صفر تنظیم کرده و تصریح کنید در کجا باید سرمایه‌گذاری کرده و چگونه هزینه آن را تامین می‌کنید. فعالیت‌ها به چهار دسته تقسیم می‌شوند و با هر دسته باید مواجهه متفاوتی داشت.
1- برخی فعالیت‌ها غیرضروری هستند یعنی فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی که از استراتژی جدید پشتیبانی نمی‌کند. برای مثال مدیریت سفارش دستی و برخی برنامه‌های جبران خدمت مدیران از این جمله‌اند. این فعالیت‌ها را حذف کنید. در برابر وسوسه ادامه این فعالیت‌ها به‌دلیل تشدید تعهد به گذشته مقاومت کنید.
2. برخی فعالیت‌ها باید در حدی باشد که اصطلاحا چراغ روشن نگه داشته شود؛ فعالیت‌هایی مربوط به املاک و ساختمان، ستاد منابع انسانی و امور مالی، تدارکات باواسطه و غیرمستقیم. در این قسمت حداقل فعالیت‌های لازم را برای روشن نگه داشتن چراغ در این قسمت انجام دهید و سطح هزینه‌ها را کمتر از رقبا قرار دهید.
3- برخی فعالیت‌ها شروط لازم برای انجام کسب‌وکار هستند و شایستگی‌ها و فعالیت‌های اساسی مورد نیاز برای فعالیت در صنعت و بازار مربوطه است. برای مثال مدیریت کیفیت، فناوری، همکاری، حسابداری. هزینه‌های خود را در این قسمت تا حدی کاهش دهید که کیفیت به اندازه کافی خوب حفظ شود. لازم نیست عالی باشید فقط کافی است به اندازه کافی خوب باشید. مراقب باشید آنچه شما فکر می‌کردید «متمایز» است، اکنون می‌تواند «شروط لازم» باشد.
4- برخی فعالیت‌ها متمایزساز هستند. فعالیت‌هایی که مزیت رقابتی برای شما فراهم می‌کند و برای متمایزسازی در آینده موردنیاز است. برای مثال تجارت آنلاین، مدیریت 360 درجه تجربه مشتری و عملیات‌های دیجیتال و مدیریت عملکرد. برای به‌دست آوردن مزیت رقابتی در سطوحی بالاتر از رقبا در این بخش سرمایه‌گذاری کنید. بنچمارک‌ها در این دوره تغییر خواهند کرد. هدف این است که پیشرو باشید نه پیرو.
3- تغییر بنیادی ساختار هزینه
ساختار هزینه خود را مجددا بازبینی کرده و اقدامات کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت جهت سازگاری برای آینده انجام دهید. برخی اقدامات برای پاسخ به بحران باید انجام شود. نظیر تمرکز بر مدیریت نقدینگی و بهبود و پیشرفت قابل رویت و سریع، تثبیت زنجیره تامین، بهینه‌سازی سرمایه در گردش، حذف فعالیت‌های غیرمحوری. برخی فعالیت‌ها برای بهینه‌سازی بعد از بحران باید انجام شود مانند بهینه‌سازی فرآیندهای زنجیره تامین، انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری زنجیره تامین، تجدید ساختار در زنجیره ارزش، تمرکز بر بهره‌وری عملیاتی، تغییر ساختار سازمانی و برونسپاری از این قبیل است. نهایتا باید ترادیسی برای تحول و انتقال به یک حالت عملیاتی انعطاف‌پذیرتر و تاب‌آورتر موردتوجه قرار گیرد. تحکیم و متمرکز‌سازی کارکردهای زنجیره تامین، اتوماسیون تدارکات و زنجیره تامین، بازطراحی مدل کسب‌وکار و عملیات، دیجیتال‌سازی، اتوماسیون، برون سپاری در طول زنجیره ارزش، ادغام و اکتساب برای تغییر شکل پرتفوی و به‌دست آوردن دارایی با هزینه کمتری پس از بحران از جمله اقدامات است.
4- بازنگری مدل عملیاتی
واقعیت دنیای پس از بحران، مدل عملیاتی امروز را در ابعاد مختلفی به چالش می‌کشد. از شتاب‌دهنده‌های فناوری برای سازماندهی و همکاری بهتر و تقویت تاب‌آوری استفاده کنید. این بحران فرصتی را برای در نظر گرفتن اهرم‌های بهبود برای تنظیم مجدد و تسریع در مدل عملیاتی فراهم می‌آورد. به دقت بررسی کنید چه کاری انجام می‌دهید و از کجا می‌خواهید متمایز شوید؟ چه محصولاتی و خدماتی باید ارائه دهید؟ کار در کجا انجام می‌شود و چگونه برای انجام کار سازماندهی می‌کنید؟ چه چیزی باید محوری و چه چیزی غیرمحوری باشد؟ چه چیزی باید سفارشی و خاص و چه چیزی باید معمولی و عمومی باشد؟ چه چیزی باید در داخل شرکت باشد و چه چیزی باید برونسپاری شود؟ چه چیزی باید با بهترین هزینه و چه چیزی کمترین هزینه باشد؟ به چه خوبی آنچه انجام می‌دهید اجرا می‌شود؟ پاسخ به این سوال‌ها می‌تواند به بازنگری مدل عملیاتی کمک کند.
5- تسریع تکامل فرهنگی
سازمان را به‌طور فعال درگیر کنید تا رفتارهای لازم را برای تقویت نقاط قوت فرهنگ سازمانی ایجاد کنید و اقدامات لازم را برای شکل دادن به آینده انجام دهید. اجرای موفقیت آمیز به مشارکت سازمان در درک شرایط جدید و ورود به حالت جدید متکی است. برای موفقیت در این تحول، همدلی نشان دهید. آن‌گونه که افراد واقعیت را حس می‌کنند تصدیق کنید و در تصمیماتی که می‌گیرید و نحوه انجام اقدامات برای تغییر، اهمیت و وقع نهادن به افراد را به وضوح نشان دهید. تلاش کنید منطق تصمیمات خود را به اشتراک بگذارید. شجاع باشید، روی مقصود و ارزش‌های خود بایستید تا بتوانید بر ترس و عدم اطمینان غلبه کنید و تصمیمات جسورانه بگیرید. از این فرصت استفاده کنید تا اقدامات لازم را تسریع کنید حتی اگر ناخوشایند باشد. تیم را درگیر کنید و در تسهیم وضعیت، چالش‌ها و فرصت‌ها شفاف باشید و از افراد دعوت کنید تا در شکل‌دهی ایده‌ها و راه‌حل‌ها مشارکت کنند. مسوولیت را برعهده بگیرید، واقعیت را تصدیق کنید و روی بهترین تصمیم بعدی متمرکز شوید. با فوریت رفتار کنید؛ به سمت بینش و تحلیل‌های قابل اجرا حرکت کرده و مصمم باشید. از آینده برای شکل دادن به اکنون استفاده کنید. آگاهانه عمل کنید و برای تطبیق و تغییر سریع استراتژی‌ها و ترازسازی منابع آماده باشید؛ شفاف باشید و کارمندان را درگیر ساخته و مشارکت دهید، به‌طور مداوم چارچوب را برای تغییر تنظیم کنید و از طریق گفت‌وگوی مستقیم، صادقانه ارتباط برقرار کنید و به ذی‌نفعان صرفا اطمینان نبخشید، بلکه چشم‌انداز واقع‌بینانه را نیز به نمایش بگذارید.
