بررسی تاثیرات مثبت و منفی کرونا در حوزه کسب‌وکار
رد پای کرونا در صنایع مختلف
این اتفاق، تاثیرات گسترده‌ای بر حوزه بازاریابی، تبلیغات و تجارت الکترونیکی داشته است. البته سایر حوزه‌ها نیز بی‌نصیب نبوده‌اند، مثل حوزه سفر، سرگرمی و کالاهای تندمصرف (مثل خوراکی‌های بسته‌بندی شده و کالاهای بهداشتی).
اما این برای بازاریابان و حوزه بازاریابی به چه معناست؟ برای پاسخ به این سوال، ما آمارهای مربوط به تغییرات در درآمد تبلیغات، به‌کارگیری تجارت الکترونیک، هزینه‌های مواد غذایی، عضویت در رسانه‌های اینترنتی، پیام‌رسانی اجتماعی و سایر حوزه‌ها را جمع‌آوری کردیم که بخشی از آنها را با هم مرور می‌کنیم:
سفر
• کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که درآمد تبلیغات سفر، نسبت به سال‌های گذشته ۱۵ درصد کاهش یابد
«راب ساندرسون»، تحلیلگر وال‌استریت پیش‌بینی می‌کند که درآمد تبلیغات سفر شرکت‌های گوگل و فیس‌بوک، به‌دلیل کاهش تبلیغات شرکت‌های مسافرتی و کاهش سفرها، حدود ۱۵ درصد کاهش یابد. این کاهش ممکن است تا پایان سه ماه سوم سال ۲۰۲۰، حتی به ۲۰ درصد هم برسد که این بستگی به مدت زمان و مقیاس بیماری در بازارهای مهم جهان دارد.
گوگل و فیس‌بوک ممکن است از سوی صنایعی که به‌دلیل شیوع کرونا، تحت‌تاثیر تغییر رفتار مشتری بوده‌اند بیشترین ضربه را بخورند. طبق گزارش کارشناسان، همین حالا شواهدی وجود دارد مبنی بر کاهش تبلیغات شرکت‌ها در حوزه‌هایی مثل سرگرمی، خرده‌فروشی و کالاهای تندمصرف. همزمان با بسته شدن سینماها و رستوران‌ها و حضور نیافتن مشتریان در مرکز خریدها عادت‌های خرج کردن مردم، تغییر کرده است.
به‌علاوه، ابهاماتی که در مورد آینده وجود دارد ممکن است باعث شود بازاریابان سایر حوزه‌ها، در مورد هزینه‌های تبلیغات خود تجدید نظر کنند.
با وجود اینکه خیلی‌ها حالا ترجیح می‌دهند سفر نکنند و به رغم کنسلی بی‌سابقه سفرها، هنوز خیلی‌ها به سفر در تعطیلات آینده فکر می‌کنند. طبق گزارش وب‌سایت Izea، ۵۵ درصد مشتریان آمریکایی که سالانه پنج بار یا بیشتر سفر می‌کنند می‌گویند که گرچه در حال حاضر در خانه‌هایشان هستند اما «ممکن است» برای تعطیلات آینده، بلیت تهیه کنند. این احتمال در مورد افرادی که دائما در سفر کاری هستند، به مراتب بیشتر است (۶۱ درصد).
داده‌ها همچنین نشان میدهد که رزروهای آینده، کاملا بستگی به این دارد که این آینده، چقدر دور باشد. مثلا ۳۸ درصد مشتریان آمریکایی می‌گویند اگر تاریخ سفر، بین ۱ تا ۴ هفته آینده باشد و هزینه کنسلی، غیرقابل استرداد باشد، هرگز رزرو نمی‌کنند. هر چه تاریخ سفر دورتر باشد، احتمال رزرو بیشتر است. اگر تاریخ سفر، ۹ ماه بعد باشد، یعنی نزدیک کریسمس، هنوز خیلی‌ها حاضر نیستند هتل یا بلیتی رزرو کنند (اگر هزینه کنسلی، غیرقابل استرداد باشد)، مگر اینکه تخفیف‌های قابل‌توجهی برایشان در نظر گرفته شود تا قانع شوند.
این یعنی مدتی طول می‌کشد تا مشتریان، دوباره به رزروهای غیر قابل استرداد روی بیاورند، چیزی بیشتر از ۹ ماه. در نتیجه، شرکت‌های مسافرتی باید به آینده نگاه کنند و روی مشتریان وفادار و همیشگی تمرکز کنند که زودتر از مسافران عادی، حاضرند ریسک کنند.
خرده‌فروشی و کالاهای تندمصرف
• ۵۰ درصد مشتریان چینی و ۳۱ درصد مشتریان ایتالیایی می‌گویند بیشتر از قبل، خریدهایشان را آنلاین انجام می‌دهند.
طبق تحقیقات موسسه تحقیقاتی Ipsos MORI که بین ۱۲ تا ۱۴ مارس انجام شده، مردم کشورهای درگیر ویروس می‌گویند که سبک زندگی، عقاید و واکنش‌هایشان تغییر کرده است. حالا که مردم به خاطر رعایت فاصله اجتماعی، کمتر به فروشگاه‌ها می‌روند، بهترین زمان برای تجارت الکترونیک است. طبق تحقیقات این موسسه، ۵۱ درصد چینی‌ها و ۳۱ درصد ایتالیایی‌ها کالاهایی را که قبلا به‌صورت حضوری می‌خریدند، حالا بیشتر به‌صورت آنلاین خریداری می‌کنند. در کشورهای دیگری مثل ویتنام، هند و روسیه نیز مردم به تجارت الکترونیک روی آورده‌اند و حالا خرید آنلاین افزایش یافته است.
در بریتانیا، تنها ۱۸ درصد پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی گفته‌‌اند که حالا بیشتر از فروشگاه‌های آنلاین خرید می‌کنند و تقریبا نیمی از آنها می‌گویند هیچ تغییری در عادات خرید اینترنتی‌شان ایجاد نشده است.
در بعضی مناطق، بسیاری از مشتریان شروع کرده‌اند به انبار کردن کالاها، چه از طریق کانال‌های آنلاین و چه خرید حضوری از سوپرمارکت‌ها. در بریتانیا، فرانسه و استرالیا، دلیل کمبود مواد غذایی و کالاهای اساسی، «خرید عصبی» بوده است، یعنی خرید بیش از حد، به خاطر ترس از وقوع یک اتفاق بد. اما چین و هند می‌گویند دلیل اصلی کمبود کالاها در کشورشان، مشکلات مربوط به زنجیره تامین بوده است، گرچه، تعداد شرکت‌کنندگان آسیایی نظرسنجی ما که کالاها را انبار می‌کنند، بیشتر از شرکت‌کنندگان اروپایی و آمریکایی است.
پیش‌بینی‌ها
• کاهش چشمگیر فروش خرده‌فروشی‌ها به‌دلیل همه‌گیری کرونا (طبق گزارش GlobalData، تاریخ انتشار ۲۴ مارس). طبق این پیش‌بینی، لباس‌فروشی‌ها و کفش‌فروشی‌ها بیشترین ضربه را خواهند خورد. برعکس، بازار مواد غذایی و خواربار احتمالا رشد خواهد کرد.
• رکورد دانلود روزانه اپلیکیشن‌های خواربار فروشی در آمریکا در ماه مارس (طبق گزارش Apptopia). به‌دلیل شیوع کرونا، حالا مشتریان بیشتری به اپلیکیشن‌های تحویل مواد غذایی روی آورده‌اند، چون حضور در مغازه، ریسک دارد. روز ۱۵ مارس، روز بیشترین تعداد دانلودها بود. میزان دانلود اپلیکیشن Instacart در مقایسه با ماه فوریه، ۲۱۸ درصد افزایش یافت و طبق گفته خودشان، رشد فروش آنها در هفته اول مارس در مقایسه با هفته‌های قبل، ۱۰ برابر شد، که یکی از دلایل اصلی آن، افزایش استفاده از اپلیکیشن بوده است.
ظاهرا این تغییر رویه همچنان رو به گسترش است و اگر شرایط بدتر شود، هیچ بعید نیست که در آینده شاهد رکوردهای دیگری در زمینه دانلود و استفاده از اپلیکیشن‌ها باشیم.
• خریداران در بریتانیا به‌دلیل هراس از ویروس کرونا، ۴۶۷ میلیون پوند بیشتر از حد معمول، خرج مواد غذایی کرده‌اند.
طبق داده‌های شرکت Nielsen، فروش مواد غذایی در سوپرمارکت‌های بریتانیا طی هفته منتهی به ۱۴ مارس، حدود ۲۲ درصد افزایش یافته (در مقایسه با همین بازه زمانی در سال قبل). دلیل این افزایش می‌تواند هم ذخیره کردن مواد غذایی به‌دلیل ترس از گسترش کرونا باشد، هم قرنطینه شهرها. از جمله اقلامی که افزایش فروش داشته‌اند عبارتند از کالاهای فاسد نشدنی (۶۲ درصد)، غذاهای یخ زده (۳۳ درصد) و نوشیدنی‌ها (۱۱ درصد).
• فروش داروهای کودکان در هفته منتهی به ۱۴ مارس، در مقایسه با هفته قبل از آن، ۲۲۸ درصد افزایش داشته. فروش شیرهای پاکتی ماندگار نیز ۱۸۱ درصد افزایش داشته است.
تبلیغات
در چین، حالا که اثرات ویروس کرونا مشخص شده، کارشناسان پیش‌بینی‌های قبلی خود در رابطه با هزینه تبلیغات شرکت‌ها را مورد بازبینی قرار داده‌اند. ابتدا پیش‌بینی‌شده بود «رشد سالانه هزینه تبلیغات» شرکت‌ها ۹/ ۶ درصد باشد اما حالا این رقم را ۹/ ۳ درصد پیش‌بینی کرده‌اند.
عامل اصلی، کروناست گرچه عوامل دیگری نیز از قبل وجود داشته است. اما رقم رشد پیش‌بینی‌شده، یعنی ۹/ ۳ درصد همچنان بالاتر از رقم مربوط به سال ۲۰۱۹ است و دلیلش، افزایش هزینه تبلیغات موبایلی است (همان تبلیغاتی که در گوشی‌ها و تبلت‌ها می‌بینیم).
گرچه چین بیشترین فشار را متحمل شده اما این کاهش در برخی نواحی دیگر نیز دیده می‌شود، مثل کشورهای آسیا-اقیانوسیه.
در همین حال، در کشورهای اسپانیا، ایتالیا و آلمان، شاهد کاهش کلی رشد هزینه تبلیغات خواهیم بود، هم امسال و هم سال آینده.
کاهش نمایش تعاملات انسانی در تبلیغات
طبق تحقیقات وب‌سایت Pattern۸۹ در ۲۴ مارس، از زمان همه‌گیری بیماری کرونا، نوع تصاویر در تبلیغات برندها در شبکه‌های اجتماعی تا حدی تغییر کرده است. تعداد تصاویر و ویدئوهای تبلیغاتی‌ای که تعاملات انسانی، مثل بغل کردن یا دست دادن را به نمایش می‌گذارند، ۲۴ درصد کاهش یافته است.
از سوی دیگر، تصاویری که افراد را در حال شستن صورت و دست‌ها نشان میدهد، ۶ برابر بیشتر شده است. نمایش تصویر وسایل الکترونیکی مثل تلفن‌های هوشمند و تلویزیون نیز در تبلیغات شبکه‌های اجتماعی، ۳۹ درصد افزایش داشته است.
اشتغال و استخدام
• جوانان بریتانیایی نگران تاثیرات ویروس کرونا بر مشاغل و دستمزدها هستند.
مطالعه اخیر شرکت YouGov نشان میدهد که افراد بین ۱۸ تا ۲۴ سال، بیش از سایر گروه‌های سنی نگران تاثیرات بلندمدت این ویروس بر بازار کار هستند. طبق یک نظرسنجی در بریتانیا، بیش از ۵۰ درصد این افراد نگرانند که این ویروس، باعث افزایش نرخ بیکاری در بلندمدت شود و روی دستمزدها تاثیر بگذارد. این نگرانی در سایر گروه‌های سنی کمتر است.همزمان با گسترش همه‌گیری، نگرانی‌ها در مورد شرایط اقتصادی در حال افزایش است. دو‌سوم بریتانیایی‌ها معتقدند آسیب‌اقتصادی ناشی از کرونا، تا مدت‌ها ادامه خواهد داشت.
هجوم نیروهای کار به خرده‌فروشی‌ها
طی سه هفته گذشته، خرده‌فروشی‌ها شاهد افزایش چشمگیر درخواست‌های شغلی بوده‌اند. بیشتر این درخواست‌ها از سوی کارکنان صنعت هتلداری بوده که اخیرا بیکار شدهاند.طبق داده‌های وب‌سایت TribePad، روز شنبه، ۲۱ مارس در بریتانیا پس از اینکه سوپرمارکت‌ها اعلام کمبود نیرو کردند، در هر دقیقه بیش از ۳۰۰ نفر برای آنها درخواست می‌دادند. این رقم در هفته قبل از آن، تنها ۹ نفر بود.اما در سایر حوزه‌ها، درخواست استخدام به میزان چشمگیری کاهش یافته. مثلا در هفته گذشته در بریتانیا، تعداد درخواست‌های شغلی در حوزه هتلداری ۳۳ درصد کاهش یافته و در حوزه خدمات درمانی نیز، با ۲۳ درصد کاهش مواجه بوده‌ایم (در مقایسه با همین بازه زمانی در سال ۲۰۱۹). بعضی از سازمان‌ها نیز فعالیت‌های استخدامی خود را موقتا متوقف کرده‌اند، مثل صنعت مد.
شبکه‌های اجتماعی
در کشورهایی که بیشترین آسیب را دیده‌اند، تماس صوتی و تصویری در اپلیکیشن‌هایی مثل واتس‌اپ بیش از دو برابر شده است. در ایتالیا، تعداد بازدید لایوهای اینستاگرام و فیس‌بوک در عرض دو هفته، دوبرابر شده. مدت تماس‌های گروهی نیز در این کشور، طی ماه گذشته بیش از هزار درصد افزایش یافته است.گرچه استفاده از اپلیکیشن فیس‌بوک افزایش یافته، اما طبق پیش‌بینی شرکت Cowen & Co درآمد سالانه حاصل از تبلیغات این شرکت، در مقایسه با شرایط عادی، کمتر خواهد بود.
حضور پررنگ مشتریان در شبکه‌های اجتماعی
گزارش اخیر GlobalWebIndex نشان میدهد طی گسترش کرونا، شاهد تغییراتی در رفتار مشتریان بوده‌ایم. پس از نظرسنجی از بیش از ۱۳ هزار مشتری، مشخص شد که ۹۵ درصد آنها حالا زمان بیشتری را صرف تماشای رسانه‌های «درون‌خانه‌ای» می‌کنند. مشتری‌ها حالا بیشتر از قبل اخبار می‌بینند و زمان بیشتری را در سرویس‌های پیام‌رسانی، شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پخش ویدئو می‌گذرانند.در مورد تبلیغات، وقتی از افراد سوال شد که آیا برندها باید طبق روال معمول به تبلیغات ادامه دهند، یک‌سوم گفتند بله. این افراد بیشتر در یکی از این سه گروه قرار دارند: مردان، افراد پردرآمد و جوانان نسل Z (که سنشان کمتر از ۲۴ سال است).
سرگرمی
پیش‌بینی «مایکل اولسون»، تحلیلگر شرکت Piper Sandler که اخیرا در سایت Nasdaq نیز منتشر شده نشان میدهد رشد عضویت‌های سالانه شبکه نتفلیکس در آمریکا و کانادا دوبرابر بیشتر از رقمی خواهد شد که قبل از وقوع کرونا پیش‌بینی شده بود. علت آن این است که مردم به «در خانه ماندن» تشویق شدهاند و برای سرگرم شدن، به این شبکه‌ها روی می‌آورند.سرویس‌های پخش فیلم، جزو معدود حوزه‌هایی هستند که در برابر این بحران دوام آورده و حتی از آن نفع می‌برند. باید دید که در خانه ماندن، چه تاثیراتی روی شبکه‌های معروفی مثل نتفلیکس خواهد گذاشت که البته به این منظور، داده‌های بیشتری باید جمع‌آوری شود.
بازی‌های ویدئو آنلاین
طبق داده‌های وب‌سایت SteamDB، پلت‌فرم استیم توانست در روز یکشنبه ۱۵ مارس، رکورد بیشترین تعداد کاربر آنلاین در ۱۶ سال گذشته را بشکند. در این روز، ۳/ ۲۰ میلیون کاربر آنلاین به‌طور همزمان در حال بازی بودند. گرچه این اتفاق در آخر هفته افتاده، اما احتمالا شیوع جهانی کرونا روی افزایش فعالیت‌های آنلاین تاثیر داشته چون تعداد بیشتری از مردم در خانه‌ها بوده‌اند.به نظر می‌رسد بعضی از مردم که در خانه‌ها هستند، برای سرگرم شدن و تعامل با دیگران به بازی‌های ویدئویی روی آورده‌اند. این برای صنعت بازی، خبر خوبی است آن هم در حالی که بسیاری از حوزه‌ها به‌دلیل تغییری که مردم در زندگی‌شان ایجاد کرده‌اند، با مشکل مواجه شدهاند.اما به‌دلیل لغو شدن ایونت‌ها، از جمله تورنمنت‌های ورزشی الکترونیکی و آینده نامعلومی که شرکت‌های سخت‌افزاری مثل نینتندو با آن روبه‌رو هستند، هنوز تاثیرات واقعی این ویروس بر صنعت بازی مشخص نیست و زمان لازم است.
