گردش مالی حراجی‌های معتبر چگونه است؟
واکاوی حضور زنان در بازارهای هنری
به گزارش «ایرنا» تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به ۱۴ حراج حوزه هنر مدرن و معاصر که در فاصله آوریل تا جولای امسال (فروردین- اردیهشت تا تیر- مرداد ۱۴۰۰) در سه حراج خانه بزرگ کریستیز، ساتبیز و فیلیپس انجام شد، نشان می‌دهد متغیرهای این بازار بین هنرمندان زن و مرد همچنان به‌طور قابل ملاحظه‌ای نامتوازن است و هنرمندان مرد بیشترین سهم بازار را در این حراج‌ها داشته‌اند. از ۱۰۰ هنرمند برتری که آثارشان در این حراج‌ها به فروش رسید، ۱۴ نفر و از ۸۰۰ هنرمندی که آثارشان در این حراج‌ها عرضه شد، ۱۴۱ نفر زن بودند. اما این حقیقت که آثار هنرمندان زن تنها ۸درصد از گردش مالی یک‌میلیارد و ۸۰۰میلیون دلاری این حراج‌ها را تشکیل داد و تنها ۱۳۸میلیون و ۶۰۰هزار دلار درآمد حاصل کرد، تمام این نشانه‌های مثبت را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
نگاه دقیق‌تر به آمار فروش این حراجی‌ها نشان می‌دهد جوآن میچل (Joan Mitchell) هنرمند معروف سبک اکسپرسیونیست انتزاعی در بین هنرمندان زن، دست بالا را دارد. وی یکی از اندک زنانی است که عایدی آثارش در حراجی با عایدی همتایان مرد برابری می‌کند. با وجود این مجموع فروش آثار میچل در این حراج‌های مورد بحث، با فروش آثار هنرمندان مردی چون پابلو پیکاسو و ژان میشل باسکیت از زمین تا آسمان تفاوت دارد؛ در این فصل، از ۲۵ اثر پیکاسو ۱۸۷میلیون دلار و از ۱۲ اثر باسکیت ۱۷۱میلیون دلار درآمد حاصل شد؛ درحالی‌که مجموع عایدی آثار میچل تنها ۳۳میلیون و ۵۰۰هزار دلار از ۷ اثر بود. میچل در بین تمام هنرمندانی که آثارشان در حراج‌های آوریل تا جولای به فروش رسید، از لحاظ بیشترین درصد فروش سیزدهم شد؛ به این معنا که ۱۲ هنرمند مرد از لحاظ میزان فروش از او بالاتر بودند. دومین زن این فهرست ویجا کلمینز (Vija Celmins) هنرمند تجسمی آمریکایی است که با یک اثر، ۷میلیون و ۷۰۰هزار دلار عایدی داشت و در رتبه ۴۴ قرار گرفت.
همه آثار میچل در این ۱۴ حراج دقیقا در بازه ارزش تخمینی خود فروخته شدند، به استثنای یک اثر. گران‌ترین این آثار یک نقاشی رنگ روغن دولتی و بی‌نام روی بوم بود که به سال ۱۹۷۷ تعلق داشت. این نقاشی ۱۰میلیون و ۵۰۰هزار دلار چکش خورد، فقط کمی بالاتر از ارزش تخمینی ۱۰میلیون دلاری که برای آن برآورد شده بود. این در حالی است که گران‌ترین اثر پیکاسو در این فصل از حراج‌ها، زن نشسته در کنار پنجره از سال ۱۹۳۲ بود که ۹۰ میلیون دلار چکش خورد.
بازار آثار میچل در مقایسه با هنرمند مرد از دوران پساجنگ که عایدی مشابه یا پایین‌تری داشتند، نیز عقب‌تر و کم رونق‌تر بود؛ کلیفورد استیل و ریچارد دیبنکرن در فهرست درصد فروش حراج‌ها در رتبه ۱۵ و ۱۶ قرار داشتند. یکی از آثار استیل به قیمت ۳۰میلیون و ۴۰۰هزار دلار فروش رفت و دو اثر از دبینکرن در مجموع ۳۱میلیون دلار. این به آن معناست که میانگین ۴میلیون و ۸۰۰هزار دلاری برای هر اثر فروش رفته از میچل در این فصل، از میانگین آثار به فروش رفته از استیل (۳۰میلیون دلار) و دبینکرن (۱۵میلیون و ۵۰۰ هزار دلار) پایین‌تر بوده است. در سوی دیگر معادله، میزان فروش آثار میچل در مقایسه با همتایان زن خود از زمین تا آسمان فاصله دارد. این هنرمند با مجموع فروش ۳۳میلیون و ۵۰۰هزار دلاری خود حدودا چهار برابر مجموع درآمد دیگر هنرمندان زن که بیشترین فروش را داشتند یعنی کلمینز، باربارا هپورث و لی کرزنر، فروش کرد.
مجموع فروش هر کدام از این هنرمندان در این فصل بین ۷میلیون و ۲۰۰هزار دلار و ۷میلیون و ۷۰۰هزار دلار متغیر بود. نقاشی زرد، ارغوانی بی‌نام و انتزاعی لی کرزنر در یکی از حراج‌های عصرگاهی کریستیز در ماه مه به قیمت ۶میلیون دلار به فروش رسید که درست در مرکز بازه ارزش تخمینی آن بود. کرزنر در اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی یعنی زمانی که مجموعه سفرهای شبانه (Night Journeys) را به دنبال درگذشت همسرش، جکسون پولاک، خلق کرد، در دوران اوجش بود. صاحب این نقاشی متعلق به سال ۱۹۶۲، آن را در سال ۲۰۰۵ از حراجی کریستیز به قیمت ۹۶۸ هزار دلار خریده بود؛ درحالی‌که ارزش تخمینی آن چیزی در حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰هزار دلار برآورد شده بود.
در این فصل از حراجی‌ها دو مجسمه والد دوم (Parent II) از سال ۱۹۷۱ و ماکت سه فرم پلکانی (Maquette Three Forms in Echelon) از سال ۱۹۶۱، در مجموع به قیمت ۷میلیون و ۳۰۰هزار دلار به فروش رسیدند و نقاشی بی‌نام (اقیانوس) ویجا کلمینز از سال ۱۹۸۸-۱۹۸۷ نیز به قیمت ۷میلیون و ۷۰۰هزار دلار به فروش رسید.
پنجمین هنرمند زن پرفروش این فصل، یایویی کوساماست که با ۵ اثر در مجموع ۷میلیون و ۱۰۰هزار دلار عایدی داشت و در رتبه چهل‌وهفتم فهرست پرفروش‌ترین هنرمندان این فصل از حراج‌های هنری قرار گرفت. پشت سر او نیز به ترتیب لوئیز بورژوآ مجسمه‌سازو هنرمند فرانسوی، دانا شوتز هنرمند آمریکایی و الیزابت پیتون نقاش اهل ایالات متحده آمریکا با مجموع فروش بین ۴میلیون و ۴۰۰هزار دلار و ۴میلیون و ۷۰۰هزار دلار قرار دارند.
آثار هنرمندان زن نوظهور که در بازار هنر محبوب هستند، در این فصل از حراج‌های هنری هم از جمله پرمتقاضی‌ترین آثار بودند. فلورا یوکنوویچ، امیلی می اسمیت، الیزابت سوردی، جید فدوجوتمی و کریستینا دو میگوئل از آن دست هنرمندانی هستند که فروش آثارشان از ارزش تخمینی فراتر رفت. در مجموع از ۵۰ اثری که در این ۱۴ حراجی بیشترین متقاضی را داشتند یا از لحاظ درصدی به هنگام فروش از ارزش تخمینی خود فراتر رفتند، ۳۴درصد به هنرمندان زن تعلق داشتند.
تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به حراج‌های هنری نشان می‌دهد اگرچه بستر لازم برای دیده شدن آثار زنان هنرمند در این بازار ایجاد شده، اما از لحاظ میزان فروش همچنان شکافی عمیق میان این هنرمندان و همتایان مردشان وجود دارد.
