چرا ساخت فیلم‌های ایرانی در ترکیه رو به افزایش است؟
جذابیت پنهان همسایگی
صحنه‌ای از فیلم «آدم برفی»
استقبال از فیلم «آدم‌برفی» در دهه ۷۰ و موفقیت تجاری فیلم «مطرب» در دهه ۹۰ که عنوان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را به خود اختصاص داده، نمونه‌هایی از تلاش فیلم‌سازان کشورماست که علاوه بر دورزدن محدودیت‌ها توانسته‌اند نظر مخاطبان را به طرز عجیبی به اثرشان جلب کنند. فارغ از اینکه این آثار از نظر هنری در چه جایگاهی قرار دارند، توفیق آنها در گیشه، الگویی برای بسیاری از تهیه‌کنندگان و کارگردان‌ها شده تا لوکیشن فیلم‌های خود را در شهرهای ترکیه قرار دهند و گاه بازی بازیگران درجه چندم این کشور را چاشنی کار خود کنند. نزدیکی و سهولت سفر به ترکیه، هزینه‌های نسبتا کمتر، انجام ساده و راحت کارهای اداری و همچنین روند سریع تولید یک اثر حرفه‌ای در این کشور از یکسو و تساهل در امر ممیزی بر نوع پوشش بازیگران و قصه فیلم‌ها همه دست به دست هم داده‌اند تا تمایل فیلم‌سازان ایرانی برای ساخت فیلم در ترکیه روزبه‌‌روز افزایش یابد.
برتری فنی و بازار جهانی
حرفه‌ای بودن برتری‌های تکنولوژی در ترکیه و ورود آثار به بازار بین‌المللی یکی از دلایلی است که سازندگان فیلم را به ترکیه می‌کشاند. عبدالحسین لاله، فیلم‌ساز دراین‌باره معتقد است: تکنولوژی و سخت‌افزارهای سینمای ایران از ترکیه چند قدمی عقب‌تر است و آنها از تکنولوژی روز دنیا بهره می‌برند. به گزارش هنرآنلاین، این کارگردان توضیح می‌دهد اگر سینمای ایران در مواردی موفق شده است که توفیقات فروش بین‌المللی داشته باشد، بعضا دلیلش ورود از دروازه سینمای ترکیه است. وقتی از سینمای ترکیه یاد می‌کنیم سریال‌های این کشور را نیز دربرمی‌گیرد، سینمای ترکیه و انیمیشن‌هایش نیز بازار جهانی قابل‌توجهی دارد و سینماگران ایران مایل هستند که در این کشور فعالیت داشته باشند. به همان میزان که تعداد خرید ملک در ترکیه از سوی ایرانیان بسیار بالاست به مسائل دیگر همچون تحصیل، فعالیت اقتصادی، هنری و... نیز این علاقه‌مندی تعمیم داده می‌شود. زمانی این اتفاق در دبی و امارات رخ داد و حالا به ترکیه رسیده است؛ چون گستردگی بازار و مناسبات ترکیه با کشورهای اروپایی و آسیای میانه بالاست و سینماگران ایرانی دوست دارند از این فضا استفاده کنند و به توفیقات خوبی دست یابند.
مرتضی آتش‌زمزم که تجربه ساخت فیلم «هولیا» را در ترکیه دارد و پیش از این نیز آثاری در کشورهای دیگر کارگردانی کرده است درباره علاقه‌مندی فیلم‌سازان به حضور در ترکیه و فیلم‌سازی در این کشور می‌گوید: «بدون تعارف ما لوکیشن‌های زیباتری در ایران برای استفاده در آثار سینمایی داریم؛ اما از آنها استفاده نمی‌کنیم. صنعت سینما در ترکیه معادل صنعت نفت ما پول‌سازی می‌کند و این صرفا مربوط به ترکیه نیست، بلکه در هند و سایر کشورهایی که صاحب صنعت فیلم‌سازی هستند نیز صدق می‌کند. به‌طور مثال در جنوب هند یک فیلم ۱۴ میلیون دلار فروش دارد که اندازه سه سال فروش سینمای ایران است. درواقع دولت آنها به فیلم‌سازان خدمات می‌دهد و به تسریع روند فیلم‌سازی کمک می‌کند؛ چون سینما برای آنها پول‌سازی می‌کند و از همین راه به بازار جهانی دست یافته‌اند. سینمای ما معروف است؛ اما متاسفانه بازار جهانی ندارد.
وی ادامه می‌دهد: ساختن فیلم و اکران در خارج از کشور مستلزم دریافت امکانات و خدمات است. ترکیه برای فیلم‌سازان خارجی که به آنجا می‌روند خدمات ارائه می‌دهد و همین عامل نیز موجب رونق گردشگری این کشور می‌شود. از سوی دیگر مجوزها برای ساخت فیلم راحت‌تر داده می‌شود؛ درحالی‌که مسوولان ما به سینما به‌عنوان یک فرصت نگاه نمی‌کنند در ترکیه این یک فرصت است. همان‌طور که در صنعت باید جذب سرمایه کرد، در سینما نیز باید جذب سرمایه شود. باید آثارمان را معرفی کنیم تا از ما خرید کنند و در شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای به نمایش درآورند تا این پول به چرخه بازگردد و چرخ سینما بچرخد.
دستمزدها
رحیم توفان که سریال «پدرخوانده» را برای شبکه نمایش خانگی کارگردانی می‌کند نیز درباره دلیل استفاده از بازیگران ترک در سریالش می‌گوید: هم اقتضای قصه است و هم جذب مخاطب؛ ضمن اینکه یک سوپراستار ترکیه چیزی حدود ۱۲۰ هزار دلار دستمزد دریافت می‌کند و این رقم دستمزد مشخص است؛ درحالی‌که سوپراستار خودمان رقمی بالاتر از این دریافت می‌کند. بنابراین با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که سوپراستار ترکیه از سوپراستار ما دستمزد کمتری دریافت می‌کند و انتخاب و همکاری آنها برای ما مقرون به‌صرفه‌تر است. تا جایی که من می‌دانم سینما یک بازار تجاری است، اگر این بازار گسترش داده شود خوب خواهد بود. سینماگری اگر بتواند در کشوری دیگر سینما را در اختیار داشته باشد، درآمدزایی کرده است.
تبادلات و تشابهات فرهنگی
بایرام فضلی، کارگردان فیلم «جن زیبا» که با حضور نورگل یشیلچای بازیگر سینما و تلویزیون ترکیه آن را ساخت، درباره این همکاری و تولید محصولات مشترک میان ایران و ترکیه می‌گوید: ارتباطات بین‌المللی باعث تعاملات بیشتر بین دو کشور و گسترش فرهنگی است. من به‌عنوان فیلم‌بردار نیز در آثار متعددی با خارج از کشور همکاری داشتم که بیشتر آثار بار فرهنگی داشتند. من به‌عنوان فیلم‌ساز لوکیشن را عامل توریستی نمی‌کنم و بار فرهنگی آن را در نظر می‌گیرم. استفاده از فضای خارجی برای بار تجاری و تبلیغاتی فیلم بیشتر موردتوجه است که البته برای من که بیشتر آثارم بار هنری دارند، این جنبه موردتوجه نیست.
مهرداد غفارزاده دیگر فیلم‌سازی که تجربه حضور در ترکیه و ساخت اثر را پشت‌سر گذاشته است نیز نظری مشابه دارد. وی می‌گوید: ترکیه تنها کشوری است که نسبت به کشورهای دیگر می‌شود آنجا راحت کار کرد و از لوکیشن‌های خارجی بهره گرفت؛ ضمن اینکه با سینمای ایران آشنا هستند و فرهنگ، سنت و زبان مشترکی داریم که بسیار تاثیرگذار است. به همین دلیل فیلم‌سازان بعضا به سراغ ساخت اثر در این کشور می‌روند. ضمن اینکه رفت و آمد به این کشور آسان است.
آزادی عمل
کریم امینی، کارگردان نیز درباره دلایل همکاری ایران با ترکیه می‌گوید: برای تماشاگر ایرانی تفاوت فرهنگی جذاب است و ساخت فیلم در کشوری دیگر تنوع بصری ایجاد می‌کند. سینما به سمت بین‌المللی شدن قدم برمی‌دارد و در این مسیر سوژه نیز بسیار بیشتر می‌شود؛ البته از یک جایی این سوژه‌ها به هم نزدیک می‌شوند. شرکت‌های فیلم‌سازی با هم شریک می‌شوند و کارها بین‌المللی می‌شوند و فرصت اکران در هر دو کشور ایجاد می‌شود. همچنین محدودیت‌هایی که در فیلم‌سازی ایران هست و خط قرمزهایی که وجود دارد در رفتار اجتماعی کشورهای دیگر نیست. بنابراین به لحاظ بصری تصاویر بسیار متفاوت است و همین عامل نیز فیلم‌ساز را سوق می‌دهد تا به سمت حضور در لوکیشن‌های ترکیه برود یا از بازیگران شناخته‌شده ترک استفاده کند که برای مخاطب جذابیت بیشتری دارد.
