به گفته بسیاری از فعالان این عرصه، کمبود کاغذ مهم‌ترین چالش موجود در بازار است؛ هرچند در این میان دیگر کالاهای مربوط به نشرهم با تغییر قیمت و کمبود روبه‌رو هستند اما کمبود کاغذ مهم‌ترین فاکتوری است که باعث شده فاز جدیدی از مشکلات شکل بگیرد. این در حالی است که حسن میر باقری، رئیس انجمن واردکنندگان کاغذ و مقوا در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم بخش قابل‌توجهی از تلاطم موجود در بازار در دو هفته گذشته را ناشی از وارد نکردن کالاهای خریداری شده با ارز ۴۲۰۰ تومانی دانست. او می‌گوید باید مشخص شود، محموله‌ها کجاست.بانک‌ها برای پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی مدارک لازم را جمع‌آوری کرده‌اند،‌ با همین مدارک می‌توان پیگیر ورود کالاها به کشور بود و ورود این کالاها به بازار می‌تواند آرامش نسبی را برگرداند. از سوی دیگر برخی فعالان نشر معتقدند که در حال حاضر احتکار سنگینی در بازار انجام شده و همین نکته افزایش قیمت‌ها را به وجود آورده است.

تحقیقی میدانی در بازار کتاب ایران این نکته را ثابت می‌کند که ورود کتاب‌های جدید به بازار در روزهای اخیر به شدت کاهش پیدا کرده است و در این میان هم مخاطبان جدی کتاب با چالشی جدی روبه‌رو شده‌اند و هم اهل قلم و ناشر که زندگی آنها با چاپ آثار جدید و گردش مالی در بازار گره خورده است. فعالان این عرصه معتقدند بازار کتاب بازار آسیب‌پذیری است و به شکل‌های مختلف می‌تواند دچار بحران شود. آنها می‌گویند با توجه به وضعیت معیشتی مردم و گران شدن کتاب عملا امکان خرید برای طیف وسیعی از بین خواهد رفت و مردم در چنین وضعیتی ترجیح می‌دهند نیازهای اساسی زندگی روزمره خود را تامین کنند و یعنی بخش دیگری از متقاضیان بازار کتاب در نتیجه نوسان قیمت‌ها حذف خواهند شد. چهار ناشر فعال و سرشناس در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایلنا» به بخشی از مشکلات اساسی خود اشاره کرده‌اند.


مشکلات نقدینگی

32 (1)

حسن کیائیان/ مدیر نشر چشمه

به‌طور سنتی بین ۲۵ تا ۳۰درصد هزینه تولید یک کتاب را هزینه تامین کاغذ تشکیل می‌دهد، بنابراین وقتی قیمت کاغذ به این صورت بالا می‌رود، طبیعتا این درصد هم تا ۴۰ و حتی ۵۰درصد افزایش می‌کند که این میزان از افزایش هزینه اصلی‌ترین ماده اولیه انتشار یک کتاب قیمت تمام شده و پشت جلد آن را هم بالا می‌برد. مشکل اصلی در این شرایط نقدینگی ناشر است. ما مجبور هستیم نقدینگی خود را افزایش بدهیم و این یعنی ناشر به‌جای اینکه روی سود حاصل از انتشار کتاب‌هایش حساب کند، باید یا از بانک وام بگیرد یا به واسطه چک و حتی استقراض هزینه مازاد که به او تحمیل شده را تامین کند. متاسفانه در حال حاضر چنین اتفاقی برای ناشران افتاده که به شدت می‌تواند اذیت‌کننده باشد. مثل همه کالاها اگر جنسی گران هم شود باز در صورت نیاز پیدا می‌شود منتها با قیمتی بالا. برای انواع مختلف کاغذ هم افزایش قیمت‌ها یکسان نیست و یک نوع کاغذ خیلی افزایش قیمت داشته و دیگری کمتر. بستگی به زمینه موجود در بازار دارد و انصاف واردکننده‌ای که کاغذ را با ارز دولتی وارد کرده است.


عدم همکاری نهادها

32 (2)

حامد کنی / مدیر انتشارات روزبهان

در این روزها هم ناشران برای چاپ کتاب‌های آماده‌شان دست نگه داشته‌اند و هم کاغذ لازم یا در بازار نیست یا  اگر هست بسیار گران است. ما امروز با این مساله مواجه هستیم که کتاب را آماده چاپ می‌کنید اما کاغذ به دست‌تان نمی‌رسد. متاسفانه به دلیل عدم همکاری مناسب بین نهادهای دولتی درگیر حوزه کاغذ اعم از ارشاد و گمرک و بانک مرکزی کاغذ به موقع از گمرک‌ ترخیص نمی‌شود تا به بازار تزریق شود. با این قیمت‌های کاغذ به زودی قیمت کتاب هم چندین برابر می‌شود. عملا کاغذ سفید که دیگر نمی‌توان خرید چون بسیار گران شده است. طبعا ناشر در این شرایط که تا چاپ کتاب نمی‌داند کاغذ هست یا نیست بخشی از تولیدات یا تیراژ‌هایش را کاهش می‌دهد و احتمالا فقط روی انتشار پرفروش‌ها متمرکز می‌شود و فروش و حتی عرضه یکسری از کتاب‌ها افت خواهد داشت. وضعیت بسیار نامطلوب است، چراکه علاوه بر کاغذ، تهیه مواد اولیه چاپ مثل مرکب؛ مواد شیمیایی مورد نیاز این صنعت و... هم با مشکل مواجه شده است. دوباره مانند زمان آقای احمدی‌نژاد همه چیز با مشکل روبه‌رو  شده است.


آسیب‌های خرید نقدی

32 (3)

امیر حسین‌زادگان/ مدیر انتشارات ققنوس

مساله فقط کاغذ نیست و در حال حاضر در حوزه چاپ و نشر برای تهیه زینک و مرکب و مقوای گلاسه و سلفون هم مشکل داریم. در کل تمام اقلام مربوط به چاپ و نشر با دلار نرخ آزاد طرف است و عملا ما ناشران امکان فعالیت نداریم. خیلی از کتاب‌هایمان آماده است ولی حتی امکان چاپ کتاب‌هایی که پیش‌تر زینک شده‌اند را نداریم و فعلا کار را کنار گذاشته‌ایم تا ببینیم اوضاع چطور می‌شود. اشکال عمده این است که کاغذ یا هر ماده اولیه دیگری را که می‌خواهی بخری، می‌گویند کارت بکش و ببر. یعنی باید نقد پرداخت کنیم. تازه اگر عرضه و فروشی باشد چون خیلی‌ها که عملا اجناس مورد نیاز ما را نمی‌فروشند و می‌گویند فردا گران‌تر می‌شود. این تاکید بر خرید نقد مواد اولیه چاپ و نشر درحالی‌ است که کتاب وقتی تولید می‌شود بازپرداختش و دریافتی که ما از کتابفروشان داریم ۸ماه، ۹ماه و حتی یک سال ممکن است طول بکشد و اگر هم کتاب فروش نرود که کتاب در انبار ما می‌ماند. همه این موارد امکان فعالیت را از ناشران گرفته و ما هم سعی داریم فعلا چاپ کاری را قبول نکنیم.


نظارت سفت و سخت

32 (4)

محمدعلی جعفریه / مدیر نشر ثالث

کمبود کاغذ باعث شده ناشرانی که با برنامه‌ریزی کار می‌کردند و تولیداتشان را در طول سال و ماه‌های مختلف تقسیم کرده‌اند، زمان‌بندی‌هایشان به‌هم بخورد. کاغذهایی هم که این روزها استفاده شده، کاغذهایی هستند که در انبار ناشر و چاپخانه‌ها موجود بوده که مصرف شده است. قیمت بالای کاغذ قیمت پشت جلد کتاب را بالا می‌برد و باعث می‌شود کتاب بیش از پیش از سبد خرید خانواده‌های ایرانی حذف شود. آنچه نیاز داریم یک نظارت سفت و سخت بر واردات کاغذ با نرخ دولتی‌ است. حالا که قیمت ثابتی برای بازار از سوی وزارت ارشاد و وزارت صنعت مشخص شده است باید تکلیف این دلارهای ۳۸۰۰ تومانی که به واردات کاغذ اختصاص داده شده را مشخص کنند و ستادی متشکل از نمایندگان این دو وزارتخانه و خود اهالی نشر تشکیل شود و این قضیه را پیگیری کنند. به دلیل ثابت نبودن قیمت ارز آن‌هایی که کاغذ می‌فروشند یا ملزومات چاپ مثل فیلم و زینک، همه سیستم‌ کاری‌شان به هم خورده و فروشی ندارند و سعی دارند اجناس خود را به بالاترین قیمت بفروشند که ضرر نکنند. عملا همه به دنبال سود اضافه خودشان هستند.