کارنامه فستیوال سینمایی ایران

بمب اعلام نامزدها

امسال برای نخستین‌بار هیات داوران جشنواره در نشست خبری حاضر شدند و حاصل آرای خود را برای خبرنگاران خواندند. «مغزهای کوچک زنگ‌زده» و فیلم سینمایی «تنگه ابوقریب» با ۱۱ نامزدی رکوردداران این دوره از جشنواره محسوب می‌شوند و در ادامه «بمب، یک عاشقانه» و «دارکوب» با ۱۰ نامزدی قرار دارند و مرتبه بعدی به دو فیلم «سرو زیر آب»‌ و «به وقت شام» با ۸ نامزدی می‌رسد. بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که حضور نداشتن حمید نعمت‌الله کارگردان فیلم «شعله‌ور»‌ در جمع نامزدهای بهترین کارگردان و اثرش در جمع نامزدهای بهترین فیلم یکی از مهم‌ترین آسیب‌های داوری‌های این دوره بود و البته از نامزد شدن «لاتاری» ساخته محمدحسین مهدویان تنها در یک رشته، نامزد شدن دو بازیگر «دارکوب» ساخته بهروز شعیبی در رشته بهترین بازیگر نقش اول زن، نامزد نشدن پیمان معادی به خاطر فیلم «بمب، یک عاشقانه» در رشته بهترین کارگردانی و نامزدی سه بازیگر فیلم «عرق سرد» ساخته سهیل بیرقی در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل زن هم به‌عنوان شگفتی‌های این دوره یاد می‌کردند. همان‌طور هم که پیش‌بینی می‌شد، انتخاب دو فیلم مستند و یک انیمیشن در کنار ۲۲ فیلم سینمایی داستانی در رقابت جشنواره سی و ششم فجر بک حضور فرمالیته و صوری بود و هیات داوران جشنواره این سه فیلم را حتی در یک رشته هم نامزد دریافت جایزه نکردند. همچنین امیر جدیدی در حالی به شکل همزمان برای «عرق سرد» و «تنگه ابوقریب» نامزد دریافت جایزه نقش اول مرد شده بود که بر سر ماهیت بازیگر نقش اول در فیلم بهرام توکلی اختلاف است و شاید به نظر بیاید حمیدرضا آذرنگ نقش بیشتری در «تنگه ابوقریب» داشته است. سحر دولتشاهی دیگر بازیگری است که برای دو فیلم کاندیدا شده و هردو در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل زن است. نامزد نشدن «به وقت شام» در دو رشته طراحی صحنه و فیلم‌برداری هم دور از ذهن بود.

حاشیه‌های نامزدی پژمان

اما جنجالی‌ترین انتخاب‌های داوران امسال برای نامزد شدن در بخش بازیگری مکمل، انتخاب پژمان جمشیدی برای بازی در فیلم سوءتفاهم بود. حاشیه‌های این انتخاب هنوز ادامه دارد و روز گذشته خبرگزاری فارس در یادداشتی نوشت: هادی حجازی‌فر حتی فوتبالش هم بهتر از پژمان جمشیدی است چه برسد به بازیگری‌اش! اما حتی جمشیدی برای تکراری‌ترین بازی‌اش در سوءتفاهم نامزد سیمرغ بازیگری است؛ اما حجازی‌فر نه! مشغول تسویه حساب هستید دیگر چرا جشنواره فجر را مضحکه می‌کنید؟

از سویی دیگر برخی از چهره‌های سرشناس سینمایی از نامزدی جمشیدی دفاع کردند که مشهورترین آنها پرویز پرستویی بود. بازیگر پیشکسوت سینما در صفحه اینستاگرامش نوشت: «پژمان عزیز، به قول خودت، چهار سال فحش، چهار سال تهمت، چهار سال فشار، چهار سال صبر، چهار سال تلاش و حالا کاندیدا با تمام وجود بهت تبریک می‌گم. نگران نباش تا بوده همین بوده و خواهد بود. قابل‌توجه اون‌هایی که زمان اعلام کاندیدا شدن تو خندیدند. یادمون نره زنده‌یاد فردین هم کشتی‌گیر بود و تبدیل به یک اسطوره به‌یادماندنی شد حتما لیاقتش رو داشته، زنده‌یاد عزیز اصلی هم از فوتبال به سینما اومد و در خیلی از فیلم‌ها خوش درخشید و...

واکنش مهدویان به اعلام نامزدها

محمدحسین مهدویان، کارگردان جوان فیلم‌های ایستاده در غبار و ماجرای نیمروز که در دو سال گذشته موفقیت‌های قابل توجهی در جشنواره فیلم فجر داشت امسال در جشنواره چندان مورد توجه قرار نگرفت. فیلم او «لاتاری» تنها در یک رشته و آن هم در بخش جلوه‌های ویژه نامزد سیمرغ شده است. مهدویان در واکنش به این موضوع در اینستاگرامش نوشت « تبریک و خسته‌ نباشید می‌گم به همه‌ نامزدهای جشنواره‌ امسال در تمامی رشته‌ها. به‌خصوص به برادران نازنینم سیدمحمود رضوی و بهروز شعیبی عزیز بابت موفقیت فیلم «دارکوب» تبریک ویژه می‌گم. من به عینه شاهد زحمات این دو مرد در یک‌سال گذشته بودم.... یک خسته نباشید هم می‌گم به دوستان عزیزتر از جانم در فیلم «لاتاری». دست تک تک‌تون رو می‌بوسم. امیدوارم باز هم کنار هم باشیم و روزهای خوبی را که از سرگذروندیم، تکرار کنیم.»

خط پررنگ جبهه و جنگ

دیگر موضوعی که در فیلم‌های مهم جشنواره امسال مورد توجه قرار گرفته بود، موضوع جنگ و دفاع مقدس و آدم‌های آن بود.«تنگه ابوقریب» به کارگردانی بهرام توکلی که یکی از دو رکورددار نامزدی در این دوره از جشنواره است در کنار «سرو زیر آب»‌ ساخته محمدعلی باشه آهنگر و «بمب، یک عاشقانه»‌ به کارگردانی پیمان معادی که این دو هم مورد توجه داوران بودند، از فیلم‌های جشنواره امسال با موضوع دفاع مقدس محسوب می‌شوند. «ماهورا»‌ نخستین ساخته سینمایی حمید زرگرنژاد هم به قصه‌ای واقعی در بستر دفاع مقدس پرداخته بود.«به وقت شام» ابراهیم حاتمی‌کیا موضوع شهدای مدافع حرم و جنگ با داعش را مورد توجه قرار داده بود. پرویز شیخ‌طادی نیز در «امپراتور جهنم» از مبارزه با تروریسم و داعش گفته بود.

سرمایه‌گذاری شخصی یا سازمانی؟

سال‌هاست بحث بودن و نبودن سینمای مستقل در ایران مطرح می‌شود و هنوز هیچ حکمی کلی در این زمینه وجود ندارد. با این حال همچنان همین موضوع سینمای مستقل یا وابسته به پول سازمان‌ها و نهادها می‌تواند بحثی جدی میان سینماگران راه بیندازد. این موضوع در جشنواره سی‌وششم زمانی آغاز شد که بهرام توکلی در دفاع از فیلم خود تاکید کرد فیلم مستقلی در سینمای ایران ساخته نمی‌شود. جواب او اما از سوی همکارانش آمد، از مصطفی کیایی که گفت «چهار راه استانبول»‌ را با پول جیبش ساخته است تا علی قائم‌مقامی که گفت هیچ نهادی حاضر به سرمایه‌گذاری در فیلمش «جشن دلتنگی» نشده است. روح‌الله حجازی کارگردان «اتاق تاریک» هم تاکید کرد فیلمش را به‌صورت مستقل ساخته است. پیمان معادی نیز در روزهای نخست جشنواره قبل از آنکه توکلی در مورد سینمای مستقل صحبت کند اعلام کرده بود «بمب، یک عاشقانه» را بدون حمایت نهادی ساخته و درخواست موسسه اوج را برای سرمایه‌گذاری در فیلمش رد کرده است. مجید برزگر کارگردان سینما هم از دیگر کسانی بود که به سخنان توکلی پاسخ داد.

ممیزی فیلم‌ها

یکی از نکاتی که کارگردانان در نشست‌های آثارشان هر از گاهی به آن اشاره می‌کردند، ممیزی فیلم‌هایشان بود. امسال معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی مسوولیت دبیری جشنواره فیلم فجر را برعهده داشت. حضور ابراهیم داروغه‌زاده در این دو سمت این تصور را ایجاد کرده بود که شاید حساسیت‌ها نسبت به فیلم‌ها بالا برود؛ اما در موردی همچون فیلم «مصادره» که یک کمدی است کارگردان وقتی در مواجهه با سوال میزان ممیزی فیلمش قرار گرفت تاکید کرد نسبت به فیلمش عرق دارد و حرف از ممیزی درباره اثرش نباشد که اگر حرف ممیزی به میان بیاید خودش را مقابل وزارت ارشاد آتش می‌زند. منیژه حکمت هم از ممیزی خیلی کم وارد شده به «جاده قدیم» سخن گفته بود و در این میان تنها کارگردانی که به نظر می‌رسید با دست‌اندازهایی در ممیزی رو به رو شده محمدعلی باشه‌آهنگر با فیلم «سرو زیر آب»‌ بود.