طی روزهای اخیر درگیری میان شبه نظامیان مورد حمایت امارات و عربستان با هدف گسترش نفوذ در مناطق جنوبی یمن به ‌ویژه شهر عدن به طور بی سابقه ای شدت گرفت. 

اختلاف در اهداف، منافع و تضاد اولویت های ریاض و ابوظبی که از نیمه سال ۲۰۱۶ میلادی با برکناری «خالد محفوظ بحاح» نخست وزیر دولت مستعفی یمن توسط «عبدربه منصور هادی» رئیس جمهوری فراری یمن آشکار شده بود این روزها به اوج خود رسیده است. بحاح مورد حمایت امارات بود و با برکناری وی جرقه تنش ها و اختلاف میان دو بازیگر اساسی ائتلاف حمله به یمن زده شد. دو کشور همواره تلاش کردند اختلافات خود را آشکار نکنند. اما با برکناری «عیدروس الزبیدی» استاندار عدن و معاونان وی در ماه می (اردیبهشت ) سال ۲۰۱۷ میلادی این اختلاف ها آشکار شد و این رویداد سبب آغاز تظاهرات‌ و اعتراض‌های هواداران الزبیدی و در نتیجه تشکیل «شورای انتقالی جنوب» یمن به ریاست الزبیدی شد.

شورای انتقالی جنوبی که با حمایت امارات و با هدف جدایی جنوب یمن از شمال آن تشکیل شد سبب افزایش گسل اختلافات میان امارات و عربستان بر سر جنوب یمن شده است. ابوظبی که از گذشته به دنبال ایجاد عمق راهبردی در یمن بود ‌اکنون در پی امتداد نفوذ و موقعیت ژئواستراتژیک خود در سواحل و جزایر جنوبی یمن تا منطقه شاخ آفریقا است.

امارات برای رسیدن به این هدف راهبردی برای کاهش نفوذ سنتی ریاض در یمن و منطقه جنوبی تلاش می کند و در این راستا برای تضعیف دولت مستعفی هادی و جدایی جنوب یمن تلاش می کند. تحولات اخیر عدن نشان می دهد سیاست راهبردی عربستان در یمن در ابعاد مختلف به بن‌بست رسیده است. رسانه های جهان عرب طی روزهای گذشته از تحولات یمن به ویژه اختلاف میان بازیگران برجسته ائتلاف حمله به یمن غافل نمانده و تحلیل هایی در این زمینه منتشر کردند.

 

** زیاده‌خواهی‌ و رقابت‌های امارات و عربستان در یمن

شبکه خبری «الجزیره» قطر و تارنمای «رصد» مصر اختلاف عربستان و امارات در جنگ یمن را در کانون توجه قرار دادند. 

به نوشته شبکه خبری الجزیره، عدن پس از درگیری میان نیروهای وابسته به «علی عبدالله صالح» رئیس جمهوری سابق یمن و نیروهای شورای انتقالی جنوبی شاهد تنش سیاسی شدیدی بود. این رویدادها و برخورد عربستان و امارات با آن سوژه تازه ای برای بررسی ماهیت اوضاع مناطق زیر کنترل نیروهای عبدربه منصور و ماهیت مشکلات و رویکردهای موجود در درون ائتلاف کشورهای عربی در یمن است. 

بحران سیاسی کنونی از زمان کنار گذاشتن عیدروس الزبیدی از استانداری عدن توسط منصور هادی آغاز شده است. الزبیدی در عکس العمل به این موضوع با حمایت آشکار امارات شورای انتقالی جنوبی را تاسیس کرد. از آن زمان بحران سیاسی در عدن و جنوب یمن شکل آشکاری به خود گرفت. 

امارات به طور آشکار با حمایت از تشکیل شورای انتقالی از طرح ویژه خود در جنوب حمایت کرد. همچنین این کشور توانست جریان های جدایی طلب به رهبری عیدروس الزبیدی و جریان سلفی به رهبری «هانی بن بریک» را در هم ادغام کند. در آن سوی معادله هم منصور هادی و دولت او و نیروهای نظامی وابسته به آن قرار دارند که در عدن از قدرت بالایی برخوردار هستند. در راس این نیروها یگان های ریاست جمهوری قرار دارند که توسط برخی از شخصیت های سلفی مدیریت می شوند. این نیروها هوادار عربستان و دارای ایدئولوژی سنتی هستند. 

برخلاف امارات، عربستان رویکرد راهبردی آشکاری از خود در عدن نشان نمی دهد. این کشور در این مسائل تمایلی به حمایت از منصور هادی و دولت او ندارد. به نظر می رسد عربستان در حمایت از منصور هادی و خرسندسازی همپیمان خود (امارات) در شرایط بغرنجی قرار گرفته است. تحولات اخیر نشان می دهد که امارات از شرایط بغرنج عربستان آگاهی دارد و به طور آشکار از این موضوع استفاده می کند.

به نوشته تارنمای رصد، «خلیل المقداد» تحلیلگر مسائل سیاسی گفت: عربستان و یمن مسوول اوضاع یمن هستند. آنها تلاش کردند اوضاع را در کنترل خود داشته باشند، اما امور از کنترل آنها خارج شده است. امارات از ابزارهای محلی و مزدوران استفاده می کند و این سبب می شود که این کشور بدون هیچ گونه دستاوردی از یمن خارج شود. حمایت از منافع، نیاز به وجود نیروها در میدان دارد و این نیروهایی که امارات از آنان پشتیبانی می کنند در زمان خاص خود علیه ابوظبی وارد عمل خواهند. تنها نتیجه این جنگ برای مردم یمن مرگ، بیماری،آوارگی و ویرانی بوده است. 

رویدادهای یمن بیش از آنکه تقسیم منافع باشد نشان دهنده تنگنا است. امارات تلاش می کند عربستان را در باتلاق وارد کند. این کشور با استفاده از رویدادها تلاش می کند مهمترین مراکز راهبردی و حیاتی را در بندرهای یمن در اختیار داشته باشد. امارات با خرید شیوخ قبائل، سیاستمداران و دادن پول و سلاح به آنان این کار را انجام می دهد. 

المقداد درباره جایگاه عربستان در جنگ یمن گفت ریاض در باتلاق یمن گرفتار شده است و این کشور نمی تواند پیشرفتی داشته باشد. عربستان تنها تلاش می کند از مرزهای خود مراقبت کند. عربستان و امارات در این جنگ هیچ دستاوردی نداشتند. بلکه یمن به باتلاق این دو کشور تبدیل شده است که پیامدهای منفی این وضعیت را در اوضاع داخلی این دو کشور مشاهده می کنیم.

 

** دلایل رقابت و اختلاف امارات و عربستان

تارنمای «الکرامه نیوز» یمن هم دلایل رقابت و اختلاف امارات و عربستان در یمن را مورد بررسی قرار داد و نوشت : به تازگی به ویژه پس از دخالت زمینی نیروهای کشورهای عربی به ویژه امارات در عدن و به کنترل در آوردن این شهر توسط نیروهای وابسته به منصور هادی خبرهایی درباره اختلاف عربستان و امارات درباره تقسیم نفوذ در یمن منتشر شده است. به طوری که روزنامه «القدس العربی» در این به نقل از یک منبع یمنی نوشت اختلاف های عربستان و امارات در مسیر پیشروی شبه نظامیان وابسته به منصور هادی در تعز سنگ اندازی کرد. 

به نوشته الکرامة نیوز، امارات تمایلی برای شرکت در عملیات «طوفان قاطعیت» نیروهای ائتلاف حمله به یمن به سردمداری عربستان نداشت. گزارش ها نشان از این دارد که با وجود اینکه 30 جنگنده امارات در این حمله حضور داشتند بازهم این کشور تمایلی به پیروزی عربستان در یمن نداشت. 

در این زمینه «دیوید هرست» نویسنده انگلیسی در روزنامه «مدل ایست ای» رقابت امارات و عربستان در یمن را به رقابت آن دو کشور در جهان عربی سنی ارتباط داد. او تاکید کرد امارات با حمایت از «احمد علی صالح» فرزند رئیس جمهوری سابق یمن برای شکست منصور هادی و از بین بردن عملیات انتقال قدرت که عربستان در یمن سامان داده است، تلاش می کند. 

همچنین منابع رسمی امارات به طور آشکار در احتمال موفقیت عملیات طوفان قاطعیت تردید کرده اند به طوری که «عبدالخالق عبدالله» مشاور سیاسی ولیعهد ابوظبی به خبرگزاری «رویترز» گفت عملیات طوفان قاطعیت تنها ماجراجویی سعودی است.

به نوشته تارنمای الکرامه نیوز، چندین عوامل سبب رقابت و تنش میان عربستان و امارات در یمن شده است. نخست جایگاه راهبردی یمن است به طوری که پیشروی عربستان در یمن با توجه به جایگاه راهبردی دریای سرخ و اقیانوس هند امتیازهای اقتصادی بزرگی را برای عربستان به دنبال خواهد داشت. این موضوع سبب می شود عربستان شورای همکاری خلیج فارس را در کنترل داشته باشد و نقش امارات کم رنگ شود. دوم رهبری جهان عربی سنی است. 

به نظر می رسد امارات از تلاش های عربستان برای تقسیم رهبری جهان عربی سنی با ترکیه خرسند نیست. امارات خود را شایسته این جایگاه به جای ترکیه می داند. این موضوعی است که وزیر امور خارجه امارات هم به آن اشاره کرده است. سوم اینکه امارات به طور سنتی با اخوان المسلمین سردشمنی دارد. امارات از افزایش نفوذ حزب الاصلاح در یمن که از حمایت بالای عربستان برخوردار است، نگران است. 

این در شرایطی است که در دوره «سلمان بن عبدالعزیز» روابط اخوان المسلمین با عربستان بهبود یافته است. چهارم اینکه امارات از طرح شهر «النور» نگران است. این طرح در بردارنده ایجاد شهر و پلی است که یمن و جیبوتی را به هم ارتباط می دهد. این طرح گذرگاه تجاری جهانی مهمی است که بر نقش امارات در بندر دبی تاثیر گذار خواهد بود و نگرانی هایی را برای امارات به دنبال داشته است. زیرا این کشور نگران است یکی از مهمترین پایه های اقتصادی خود در دبی از دست بدهد. پنجم اینکه عربستان به نفت یمن چشم طمع دوخته است. این کشور تلاش می کند میدان نفتی «واعد» را که در استان الجوف واقع شده به کنترل خود در آورد. عربستان در صورتی که بتواند به این خواسته ها دست یابد افزون بر افزایش تولید نفت می تواند به جای استفاده از تنگه هرمز در خلیج فارس از دریای عرب نفت خود را صادر کند.

تیره شدن روابط میان عربستان و امارات رویداد تازه ای نیست. بلکه مسائل بسیاری در بحرانی کردن راوبط میان آنها نقش داشته است. روابط بازرگانی امارات با ایران، روابط امارات با ترکیه، مصر و اخوان المسلمین، اختلاف های مرزی، نگاه بالا به پایین رهبران امارات به حکام آل سعود همه از مسائلی هستند که در اختلاف میان آن دو کشور نقش دارد.

 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.