شارژ بازار کتاب در پاییز

فردا با توجه به همزمان شدن طرح پاییزه و روز کتابگردی سقف تخفیف فروش به ۳۵ درصد رسیده و کتابفروشی‌ها کتاب‌های خود را با ۳۰ تا ۳۵ درصد تخفیف به کتاب‌دوستان عرضه می‌کنند. اما از روز بعد ‌از ‌آن یعنی جمعه و با پایان یافتن روز کتابگردی، تخفیف فروش طرح پاییزه به روال سابق برمی‌گردد و از ۲۰ تا ۲۵ درصد خواهد بود. تخفیف ۲۵ درصد تنها برای کتاب‌های کودکان در نظر گرفته شده و باقی کتاب‌ها با تخفیف ۲۰ درصد به فروش خواهد رسید. طرح پاییزه نیز از فردا تا ۲۲ آذر ماه در مراکز استان‌ها و تا ۲ دی در شهرستان‌ها اجرا می شود. در این طرح نیز حداقل یارانه برای هر کتابفروشی حداقل ۲۰میلیون ریال (دو میلیون تومان) است که براساس معیارهایی چون موقعیت جغرافیایی، متراژ کتابفروشی، تعداد کتاب و میزان فروش در طرح‌های قبل، سقف یارانه تغییر خواهد کرد.

طرح «پاییزه کتاب» با شعار «هر ورقش دفتریست...» و روز کتابگردی امسال نیز با شعار «ما هم می‌آییم» همزمان با هم از پنج‌شنبه (دوم آذر‌ماه) با حضور چهره‌های فرهنگی، هنری و سیاسی در بیشتر نقاط کشور برگزار می‌‌شود. طرح روز کتابگردی که از سه سال پیش به همت احمد مسجد جامعی، عضو شورای شهر تهران پا‌گرفته امسال با توجه به همزمانی ایام پایانی ماه صفر به بعد از هفته کتاب موکول شده است. مسجد جامعی در بخشی از دعوت نامه خود برای روز کتابگردی نوشت: «امسال نیز به سیاق سال‌های گذشته از مردم فرهیخته و شریف سراسر ایران دعوت می‌‌کنیم، به پویش کتابگردی پیوسته و روز پنج‌شنبه ٢آذر ماه با حضور پرشور گروه‌های دانش‌آموزی، دانشجویی، خانوادگی و... در کتابفروشی‌های سراسر کشور و مخصوصا کتابفروشی‌های کوچک و خرید کتاب، به کتاب‌فروشان زحمت‌کش خسته نباشید بگویند و از دست‌اندرکاران، ناشران، نویسندگان، مترجمان و پدیدآورندگان کتاب ایران تقدیر کنند. از اهل قلم، روحانیون، هنرمندان، اصحاب فکر، فرهنگ و اندیشه، شخصیت‌های سیاسی و چهره‌های برجسته و مورد احترام مردم نیز دعوت می‌کنیم با پیوستن به این حرکت، به رونق و استمرار آن یاری رسانند.»

 نگاهی به طرح‌های فصلی کتاب

 طبق آمارهای خانه کتاب از بررسی پنج دوره (از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶) طرح‌های فصلی عیدانه کتاب، تابستانه کتاب، پاییزه کتاب مبلغ کل خرید هر طرح در مجموع حدود ۳۶۷ میلیارد و ۶۲۰ میلیون ریال بوده است که پاییزه کتاب سال ۹۵ مبلغ بیشتری را نسبت به طرح‌های قبلی خود دربرمی‌گیرد. یارانه کل در طرح‌های پنج دوره حدود ۷۰ میلیارد ۹۳۰ میلیون ریال است که ۲۲ میلیارد و ۱۶۰ میلیون ریال آن به عیدانه کتاب ۹۶ تعلق دارد. آمارهای فهرست شده از مبلغ کل خرید به تفکیک هر استان نشان می‌دهد که تهران، اصفهان و خراسان رضوی به ترتیب با ۷۸/ ۱۶، ۰۲/ ۱۴ و ۴۴/ ۱۰ درصد در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند و هرمزگان با ۱۳/ ۰ درصد در رتبه ۳۱ است. این ۵ طرح در ۱۳۰ روز انجام شده که با توجه به مبلغ کل خرید، میانگین مبلغ خرید روزانه در طرح‌ها حدود ۲ میلیارد و ۸۲۸ میلیون ریال است. در مجموع ۵ طرح  اجرا شده یک میلیون ۹۶۳ هزار و ۹۱۲ تعداد کتاب طی ۷۵۰ هزار و ۶۶۸ تعداد فروش، فروخته شده و به‌طور کلی متوسط خرید خریداران ۶۲/ ۲ خرید است. تعداد کل کتابفروشی‌های شرکت‌کننده در این طرح هزار و ۵۹۴ کتابفروشی بودند که از این تعداد هزار و ۱۹۹ جزو کتابفروشی‌های فعال محسوب می‌شوند و تهران با ۵۱۳ کتابفروشی عضو و ۳۱۱ کتابفروشی فعال در صدر فهرست کتابفروشی‌های شرکت‌کننده به تفکیک استان است.

استان‌های یزد، بوشهر، زنجان، قزوین، سیستان و بلوچستان، کهکیلویه و بویراحمد، ایلام و هرمزگان ۱۰۰ درصد کتابفروشی‌ها در طرح‌های فصلی مشارکت داشتند؛ درحالی‌که طی این پنج دوره کتابفروشی‌های استان البرز و تهران به ترتیب با ۱۱/ ۶۱ و ۶۲/ ۶۰ درصد دارای کمترین میزان مشارکت کتابفروشی‌ها بوده‌اند.  از نظر تعداد خرید، کتابفروشی فرازمند رشت در جایگاه نخست و شهرکتاب مشهد و مهرگان به ترتیب در جایگاه دوم و سوم جدول مقایسه کتابفروشی‌های برتر از نظر تعداد خریداران نسبت به تعداد خریداران در سراسر کشور و کل طرح‌های انجام شده، قرار گرفته‌اند.سهم کتاب در سبد خانوار طبق جمعیت آماری و سرشماری شده سال ۱۳۹۵ حدود ۱۵هزار و ۱۹۳ ریال و سهم هر فرد نسبت به جمعیت کل کشور چهار هزار و ۵۹۹ ریال است. از جداول توزیع استانی جمعیت و خرید کتاب بیشترین سهم هر فرد در استان می‌توان نتیجه گرفت که مقدار فروش استان تهران (حدود ۶۱ میلیارد و ۴۸۳ میلیون ریال به ازای ۱۳ میلیون ۲۶۷ هزار و ۶۲۷ نفر در این استان) با اینکه بالاترین مبلغ فروش را داشته، اما درحقیقت کم و ناچیز است.

طبق آمار موجود علاقه‌مندی خریداران بیشتر از همه مربوط به کتاب‌های داستان خارجی بوده و کتاب‌های با موضوع دین و شعر فارسی در جایگاه‌های بعدی علاقه‌مندان هستند. همچنین کتاب‌های علوم سیاسی با ۱۰ هزار و ۸۶۱ عنوان کتاب در رده آخر (رده بیست‌ویکم) قرار می‌گیرند.  همان‌طور که داستان‌های خارجی پراقبال‌ترین موضوعات علاقه‌مندی و ذائقه مخاطبان بوده‌اند، نویسندگان خارجی هم با اقبال زیادی روبه‌رو شدند و جزو پرفروش‌ترین کتاب‌ها هستند.در فهرست ۵۰ شاعر پرفروش‌ترین کتاب‌ها اسدالله شعبانی با ۱۳ هزار و ۲۶۸ کتاب در رتبه نخست قرار دارد.در فهرست ۵۰ مترجم صاحب پرفروش‌ترین کتاب‌ها مهدی الهی قمشه‌ای با ۱۰ هزار و ۱۲۷ کتاب در رتبه اول و سارا اسفندیارپور با ۱۵۶۷ کتاب در رتبه ۵۰ قرار دارند. در بررسی و ارزیابی ۵ دوره طرح‌های فصلی خانه کتاب نشر قدیانی، افق، چشمه، ققنوس، نگاه و نسل نواندیش به ترتیب رتبه‌های اول تا ششم ۵۰ ناشر پرفروش این طرح‌ها را دارند.