افزایش فراغت چه نسبتی با رونق بازارهای هنری دارد؟
اثر‌گذاری تعطیلات دو روزه برمصرف فرهنگی
وی بر این اعتقاد بود که چهار ساعت کار روزانه برای فرد کافی است و باقی وقت باید صرف فراگیری هنر، مطالعه و... شود. اکنون پس از گذشت بیش از ۸۰ سال از زمان نوشتن آن مقاله، بیشتر کشورها، کم و بیش به این نتیجه رسیده‌اند که نه‌تنها افزایش ساعات کار بر بازدهی و تولید ثروت نخواهد افزود، بلکه در بیشتر مواقع کار زیاد موجب فرسایش نیرو، کاهش خلاقیت و پایین آمدن راندمان سازمان‌ها است. طبق چنین ارزیابی‌هایی، نه‌تنها بسیاری از کشورها به افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز روی آورده‌اند، بلکه بعضی مجموعه‌های خصوصی علاوه‌بر این تعطیلات، به افزایش اوقات فراغت نیروها توجه نشان داده‌اند.
در کشورما نیز اگرچه زمزمه افزایش روزهای تعطیلی و ساماندهی آن در آخر هفته چند سالی است شنیده می‌شود ولی از سال گذشته به صورت جدی در مراجع رسمی مطرح و به بحث گذاشته شد؛ هر چند تاکنون به نتیجه نرسیده است. در اولین ماه سال ۹۶تعداد ۱۵ نفر از نمایندگان با امضای نامه‌ای به هیات رئیسه مجلس طرح تغییر تعطیلات در تقویم ایران را دوباره مطرح کردند تا این بار با طرح این پیشنهاد در صحن علنی مجلس بتوانند نظر و رای بیشتری از نمایندگان را جلب کنند. ثمرات افزایش تعطیلی در حالی در کشورمان با اما و اگرها همراه است که علاوه‌بر نظر کارشناسان حوزه اقتصادی در داخل کشور، تجربه جهانی به دلایل صرفه‌جویی در هزینه‌های مصرف سوخت، مسائل محیط زیستی، افزایش راندمان کاری و خلاقیت‌های سازمانی بر مفید بودن آن تاکید دارد و حتی برخی کشورها درصدد افزایش تعطیلات آخر هفته به سه روز هستند.
نشریه «اکونومیست» در شماره چند ماه گذشته خود عنوان کرد که «حزب سبز» انگلیس پیشنهاد تعطیلات آخر هفته سه‌روزه را به پارلمان این کشور ارائه کرده است. کارولین لوکاس از رهبران «حزب سبز» انگلیس در ۳۱ مارس اعلام کرد که این حزب مدتی است روی افزایش تعطیلات آخر هفته کار می‌کند و به احتمال زیاد تا سال ۲۰۲۰ اجرایی شدن این طرح قطعی خواهد شد. اعضای این حزب معتقدند کاهش روزهای کاری به ۴ روز در هفته علاوه‌بر مزایای اقتصادی و اجتماعی به این امر منجر خواهد شد که مردم با خیال راحت‌تری به کارهای مورد علاقه خود برسند و از فشارها و استرس‌های زندگی به دور باشند.
تعطیلات و کتابخوانی
از آنجا که متاسفانه آمارهای روزانه از فروش کتاب در کشور وجود ندارد شاید با استناد به این عامل نتوان به‌صورت کاملا دقیق به تاثیر مثبت تک تک تعطیلی‌های سال در بازه‌ای مشخص استناد کرد اما با توجه به شواهد و قرائن این تاثیر مشهود است. به عنوان نمونه می‌توان به طرح عیدانه کتاب اشاره کرد که در بازه یک ماهه ۱۵ اسفند ۱۳۹۵ تا ۱۵ اسفند ۱۳۹۶ فروش کتاب در کشور از مرز ۵۴۱ هزار جلد گذشت که قابل مقایسه با ماه‌های دیگر سال نیست.
اگرچه ممکن است عده‌ای دلیل این استقبال را تخفیف ۲۰ درصدی در نظر گرفته از سوی کتابفروشی‌ها بدانند ولی با توجه به اینکه این میزان خرید توسط ۲۱۶ هزار نفر انجام گرفته می‌توان گفت سهم هر خریدار به‌طور متوسط ۵/ ۲ کتاب بوده که اگر قیمت هر کتاب را به‌طور متوسط ۲۰ هزار تومان تخمین بزنیم هر مخاطب تنها از ۱۰ هزار تومان تخفیف بهره برده است؛ مبلغی که بعید به نظر می‌رسد انگیزه زیادی برای استقبال شگفت‌انگیز از کتابفروشی‌ها ایجاد کرده باشد. پس می‌توان حدس زد سهم زیادی از این اشتیاق برای مطالعه به روزهای تعطیل و فراغت بیشتر در این ایام مرتبط باشد نه تخفیف‌های مالی، زیرا بسیاری از این خریدها به‌دلیل موج‌های موقتی است ولی آنچه بر سرانه مطالعه تاثیر می‌گذارد، الزاما به داشتن کتاب منحصر نمی‌شود بلکه داشتن زمان و فراغت مطالعه در این امر موثرتر است.
کنسرت، سینما و تئاتر
تاثیر تعطیلات بر استقبال از کنسرت، سینما و تئاتر در کوتاه‌مدت به شکل بارزتری نسبت به مطالعه، مشهود است. از آنجا که تماشای اجراهای زنده موسیقی و فیلم، با تفریح و اوقات فراغت گره خورده‌اند، بسیاری از خانواده‌ها از فرصت‌های آخر هفته برای استفاده از مراکز فرهنگی برای دیدن فیلم و تئاتر بهره خواهند برد. از این‌رو همان‌طور که در تعطیلات نوروزی و ایام تعطیل سال، افزایش فروش در گیشه‌ها مشاهده می‌شود می‌توان انتظار داشت با افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز، درصد قابل توجهی به اقتصاد هنر کمک شود. در بدبینانه‌ترین تخمین اگر این میزان ۲۰ درصد باشد، با توجه به درآمد سینما در سال گذشته که رقم ۶/ ۱۶۳ میلیارد تومان بود می‌توان گفت بیش از ۳۲ میلیارد تومان به بازار این صنعت یاری خواهد رساند؛ یعنی به میزان ساخت ۱۵ فیلم با هزینه متوسط به اقتصاد سینما کمک خواهد کرد.
البته در ارزیابی درست تاثیر تعطیلی‌ها بر استقبال مخاطبان از محصولات فرهنگی به‌ویژه سینما لازم است به تعطیلات حساب‌شده و دوره‌ای توجه شود نه تعطیلات موردی که در ایام سال به صورت پراکنده به چشم می‌خورد زیرا بسیاری از خانواده‌ها فرصت‌های این‌چنینی را برای مسافرت‌های برون‌شهری مغتنم می‌دانند درحالی‌که تعطیلات منظم و چند روزه آخر هفته، موجب می‌شود مسافرت خانواده‌ها در تمام طول سال پراکنده شود و تعداد زیادی از تعطیلات آخر هفته را به تفریحات جمعی دیگر از جمله دیدن تئاتر، کنسرت و رفتن به سینما اختصاص دهند. از این گذشته بسیاری از تعطیلاتی که در طول سال وجود دارد به‌دلیل عزاداری منجر به تعطیلی مراکز فرهنگی می‌شود که در صورت به وقوع پیوستن افزایش طرح تعطیلات آخر هفته، اقتصاد هنر از خطر کاهش درآمد نیز مصون خواهد ماند.
ارسال نظر